Эдеби сын тарихы
115
композициялык курылымында бул реттш ктщ сактала бермейтндЫ , кез келген «кезецнен»
басталуы да мумкш екенднт айтылган. Поэманыц тш н е катан талаптар кояды. «Сезд1 ал-
тындай мыскалдап, ыкшамдап керект жерше гана жумсауды», «сезге орынсыз мырзальщ,
сезд
1
ретс
1
з колданушыльвда» карсы «сезге сарац» болуды ундейдь
С.Мукановтыц «Роман туралы» макаласында да эдебиеттщ теориясына катысты
6
ipa
3
эщтмеленген. Мунда прозаныц роман жанры, жалпы керкем шындык пен болмыс ем1рдщ
аракатынасы, жазушы шеберлпт, шыгармашылык лабороториясы сиякты б
1
ркатар мэселелер
кыска болса да, угыныкты турде баяндалган. Сэбитгщ Казакстан жазушылар одагыньщ 2-mi
курылтайында баяндамасында да «Роман теориясынан» дерен арнаулы тарауда осы жанр
турасында эцпмелещц.
Халыктьщ сана-сез1мшщ, бшм-дэрежесшщ артуьша байланысты окушы кауым тек керкем
шыгармалар окумен гана кэнагаттанып коймай, оньщ теориялык жактарына да кызыга бастайды.
Сол кездерде республикальщ газет-журналдарда жарияланган кейб1р окушы nkipnepi осыны
ацгартады. Олар ткелей «роман дегешм1з не?», «поэма дегешм1з не?», «олардьщ
6ip-6ipm eH
айырмашьшыгы кандай?», «калай туан у керек?» деген сиякты сурактар койды. Жогарыда
токталып еткен макалалар осы секивд сауалдарга жауап ретшде жазылган болатын. Керкем
эдебиеттщ шапшац каркынмен дамуы, эдебиет сыныньщ, жалпы эдебиеттану гылымыныц
жеткен ж етктктер
1
кун тэртбш е казак эдебиетшщ теориясын жасау мшдетш койды.
1938
жылы К-Жумалиевтщ мектеп окушыларьша арналган «Эдебиет теориясы», 1940 жы
лы Е.Ысмайыловтыц жогары оку орындарына лайыкталган «Эдебиет теориясыныц мэселе
лер!» жарык кердь Бул ецбектер непзшде орыс эдебиеттану гылымына суйенш жазылганы-
мен де, онда казак эдебиетшщ материалдары кещнен пайдаланылып, корытылды. Бул ец-
бектердщ шыгуы казак эдебиеттану гылымында ел еу т окига болды, 30-шы жылдардагы
эдебиеттщ теориялык, сыншыл ойларыныц жеткен дэрежесш керсететш, тэж
1
рибелерш ко-
рытындьшаган мацызды ецбектерге айналды.
Тужыра айтканымызда, отызыншы жылдары казак кецес эдеби сыны кальштасты. Кемел-
денш ecin, эдебиеттщ алдында турган мацызды мэселелер туралы n kip козгай алатын дэреже-
ге жетп. Эдебиеттщ
6
ip саласы ретшде оныц дамуындагы езш щ мацызды релше ие болды.
Достарыңызбен бөлісу: 
