А.Н.Толстой. ПСС., т. 13, 286-бет

Эдеби сын тарихы
119
оны айтып жетюзувдз онша сэтп емес. Егер б1з кецес эдебиеп мен енершщ шыгармашылык 
эдюш социалистк реализм деп атасак, ci3 оган калай карайсыз?» есше xycipefli («Вопросы 
литературы», 1989, №2, 148-бет).
Осы эцпме болган куннщ ертещне Сталиннвд кабинетшде жаца эдебиеттщ болашагы 
жайлы жазушьшардыц кец n k ip алысуы етедь М эж ш сте турл1 пш рлер бой керсетш, кызу 
тартыс жета сагатка созылады. Онда РАПП, ВОАПП жэне МОРП атынан Киршон 15 рет, 
Афиногенов 4-рет, Сталин 15 рет, Стецкий 2-рет, Гронский 4-рет шыгып сейлеген. Соцында 
ВКП(б) Орталык Комитет! Саяси бюросыныц комиссиясы усынган «социалистк реализм» 
партиялык творчестволык керкемдк эдю репнде кабылданады (сонда, 149-бет).
«Социалистк реализм» эдйп туралы алгаш рет эдеби ушрме мушелершщ алдында 1932 
жылы 20-мамыр куш Гронский сез кылады. Ал 23-мамыр куш бул сездер макала болып 
«Литературная газетада» басылды. Онда социалистк реализм эдюше мынадай ту сш к бе- 
рщщ: «Б1здщ каламгерлерге кояр непзп талабымыз жазу, даму устш деп бпдщ eMip шын- 
дыгын шыншыл бейнелеу. Сондыктан да кецес эдебиетшщ непзп sflici социалиста реализм 
oflici болып табылады».
1932 жылы 29-мамыр куш «Литературная газетаныц» «За работу» атты бас макаласы 
социалистк реализмге арналды. ¥йымдастыру комитетшщ председател1 Гронский жазган 
бул материалда социалистк реализм ресми турде кецес жазушыларыныц б1рден-б1р шы­
гармашылык aflici ретшде баяндалды. «Тецкерюи суреттеп жазудагы шыншылдык мше, 
б1здщ кецес каламгерлершщ 
6ipiH 
калдырмай бэрше коюга басты талабымыз... Букара хальщ 
суреткерлерден пролетарлык тецкерют1 бейнелеуде тецкерюшш социалистк реализмнен 
шынайыльщты, шыншылдыкты талап етедЬ> деген жолдар кецес жазушыларына керкемдк 
дамудыц 
Heri3ri 
багыты ретшде усынылады.
Keft6ip зерттеушшер «социалистк реализм» терминш алгаш рет И.В.Сталин усынды 
дейдг 1932 жылы 26 казан куш М.Горькийдщ пэтершде болган жазушылардьщ кецесшде
В.И.Сталин катысып, кецес эдебиетшщ шыгармашылык sflici туралы корытынды ойларын 
айткан. Ол эдебиет1м1здщ басты м ш деп социалистк когамымыздыц шындыгын жырлау 
ек ен дтн айта келш, бул социалистк енер болады. Бул социалистк реализм» дедр15.
Кешннен бул термин ужымдык талкылаулардыц жем1а болып калыптасты. 1934 жылы 
болып еткен КСРО Жазушылар одагыныц 6ipiHiui курылтайында социалистк реализм жаца 
мазмунда, жаца идеяльщ багытга кеп ултты кецес эдебиетшщ н еп зп шыгармашылык эдю1 
болып б1ржола бекцц.
Кешн тутас 6ip эдебиеттщ керкемдк тэсш не айналган социалистк реализмнщ принцип- 
Tepi тэж1рибеде алгаш М.Горькийдщ шыгармашылыгында кершш дамыса, оныц теориялык 
жактарын непздеуде де ол басты рол аткарды. Социалистк реализм эдюшщ непзп мэселеле- 
рш тусщщрш алгаш макала жазган да e3i, Горький жаца эдебиетп жасау ушш керкем туынды- 
ларымен 6ipre сын майданында да куресп. Оныц 1933-34 жылдарда жазган макалаларыныц 
бэрвде дерлк социалистк реализмнщ тушндо жактары белгш дэрежеде козгалып отырды.
1933 жылы М.Горький социалистк реализм туралы макала жазды216. Мунда кецестк 
щ -
рылыс /igyipifineri кецес жазушыларыныц басты мшдеттерш эцпмелеу устшде социалистк 
реализмнщ озьщ мумкшдктер тугызатындыгын дэлелдедь Жаца заманды тек кана жацаша, 
жаца эд1спен жырлау каж еттш п ескертшген. М.Горькийдщ социалистк реализмге берген 
сипаттамасы оныц ец басты касиетш керсетедь «О кочке и о точке» деген макаласынан 
«...социалистк реализм социалистк тэж1рибеге непзделш, OMipfli езгертш, кайта курып 
жаткан адамдардыц реализм^ р еа л и ст к бейнел1 ойлау» деген аныктаманы окимыз217. 
Горькийдщ макалаласында социалистк когамдык курылыстыц кец канат жаюымен 6ipre 
оныц эдебиеп - социалистк реализмнщ дамып отыратындыгы, каламгерлердщ шыгарма­
шылык ерекшел1ктершщ бар кыр-сырымен кершуше колайлы жагдайлар туатындыгы ай­
тылады. Жазушыларды кеп окуга, ем1рден кеп уйренуге шакырды.
Социалистк реализм принциптершщ теориялык жуйесшщ жасалуьшда кеп ецбек свдрген 
сыншылардыц 6ipi А.В.Луначарский. Сыншьшьщ жаца эдю жайлы айткан пшрлер1 теориялык

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: