Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| e i y i
баспасез бетшде кещнен насихатталды. 1946 жылы С.Мукановтыц шыгармашылык кызметше жиырма бес жыл толуы аталып erri. Осыган орай F. MycipenoBTiH «Жазушы Сэбит Муканов» («Эдебиет жэне искусство», 1946, №2), С.Бегалиннщ «Сэбит Муканов» («Лениншш жас», 1946, 18 кекек), М.Эуезовтщ «Жолы кец жазушы» («Социалистк Казакстан», 1946, 27 кацтар), А.Кеппмбаевтщ «Сэбит шыгармаларыньщ оку, тэрбиелк мацызы» («Лениншш жас», 1946, 1 акпан), Е.Слановтыц «Сайранда да ic тындыр» («Социалистк Казакстан», 1946, 27 кацтар), Х.Сушншэлиевтщ «С.Мукановтыц eM ip i мен жазушылык кы змеп» («Екш щ ц курылыс», 1946, 21 акпан), 'Г.Нуртазиннщ «Сэбиттщ поэзиясы» («Социалиспк Казакстан», 1946, 25 кацтар) сиякты жарияланган материалдарда казак кецес эдебиетшщ кеш басшыларыныц 6ipi болып келе жаткан жазушыныц шыгармашылык кырлары жан-жакты эцпмеленш , окырмандарга та- нымал бола тусп. Осы жылдарда казак эдебиеп мен гылымыныц б1рсыпыра екшдер1 жайлы шыгармашы лык портрет сыпатта материалдар жарык кердк Ж .Конакбаевтыц «Элкей Маргулан» («Лениншш жас», 1946, 23 мамыр), С.Муканов, Э .Э бш ев, М.Эуезовтщ «Талантты акын» (Иса Байзаков туралы. «Социалистк Казакстан», 1946, 7 кыркуйек), М.Хаюмжанованыц «Шолпан акын» («Социалистк Казакстан», 1946, 20 кыркуйек), Б.Кенжебаевтыц «Тайыр шыгармалары туралы» («Эдебиет жэне искусство», 1947, № 4), «Еалидыц акындыгы» («Эдебиет жэне искусство», 1947, №6), Е.Ысмайыловтыц «Шокан Уэлиханов» («Эдебиет жэне искусство», 1948, №11), Х.Сушншэлиевтщ «Ыбырай Алтынсарин» («Екппад курылыс», 1949, 17 шшде), Э.Токмагамбетовтщ «Казак халкыныц педагог-акыны» (Ыбырай Алтынсарин туралы. «Социалистк Казакстан», 1949, 31 шшде), М.Хасеновтщ «Иса Байзаков» («Эдебиет жэне искусство», 1949, №9) макалаларыныц таныстырушылык, насихатшылык сипаты айкьш. Сонымен 6ipre кыркьшшы жьшдардыц соцына карай жекелеген эдебиет кайраткерлер1 жайлы материалдардыц азая ту ск ен д т байкалады. Оныц есесш марксизм-ленинизм классиктершщ 208 Дандай Ы СЩ ф Л Ы эдебиет жайлы ецбектершщ аудармасымен, орыс эдебиетшщ ipi екшдер1 турасындагы мате- риалдармен толтырып отырган. «Эдебиет жэне искусство» журналыньщ 1946 жылгы сандарында В.И.Лениннщ «Лев Толстой - орыс революциясыныц айнасы» (№ 4-5), «Л.Н.Толстой жэне оныц заманы» (№6), «Ленин - жазушьшар устазы» (№1), М.Горькийдщ «Жаца жаза бастаган жазушылар туралы» (№7), «Пьесалар туралы» (№9-10), «Проза туралы» (№11-12), А.Луначарскийдщ «Керкем енер гылымындагы туршшдш» (№ 2-3), А.Фадеевтщ КСРО Жазушылар Одагыньщ пленумында сейлеген ce3i (№11-12), Г.Плехановтыц «Чернышевскийдщ эстетикальщ тео риясы» (№1), А.Ждановтыц «Звезда» жэне «Ленинград» журналдары туралы баяндамасы (№9-10), М.Сильченконыц «Данышпан жазушы - Горький» (№6), «Эдебиет классиктерЬ айдарымен Г.Р.Державин, Д.И.Фонвизин, И.А.Крылов, Т.Г.Шевченко жайлы материаддар (№4), А.Жубановтыц «Евгений Онегин» казак сахнасында» (№2-3), Ж.Бейсембиннщ «Горький шыгармаларыныц аудармасы туралы» (№ 7-8), «Большевик» (1946, №9) журналыныц «Ка- 3ipri жагдайдагы идеологиялык жумыстыц мацызы» атты бас макаласыньщ аудармасы (№7-8) басылган. Э. Коныратбаевтыц «Парсы журтыныц улгш акындары» деген улкен такырыппен Рудаки, Дакики, Фердауси, Эбу Гали ибн Сина, Омар Хаям, Афзалитдин Кагани, Низами Ганжеби, Сагди (№1), «Эдебиет классиктерЬ> айдарымен Руми, Хафиз, Жэми (№2) туралы зерттеулер1 де осы 1946 жылдьщ басында жарияланды. Эуелбектщ «Орта Азиядагы TypiK султандарын жырлаган парсы акындары» («Эдебиет жэне искусство», 1946, №6) атты макаласы да осы журналда жарык кердг Шыгыс эдебиетш, оныц казак эдебиепмен байланыстарын зерттеген ецбектер1 ушш де автор кешннен «шыгыстыц шылауындагы эдебиетпй» ретшде айыпталды. «Совет патриотизмшщ ce3iMi жок, елаз-журтсыз космополит ЭДоцыратбаевтыц ipin-mipin жаткан, мешел шыгыстыц ескш лне, кеселд1 «ислам» дуниееше кулдык урып, керггартпа турк султандарыныц ултанын жалап, жалыншактаган сандырактары атышулы «панисламизм», «пантуркизмдердщ» отына май куйган отансыздык, опасыздык екеш анык» («Коммунист», 1949, №5, 35-6.) - деп, СОКП-ныц басты идеологиялык басылымы бетшде бага берщдь Партия каулысын орындау максатымен казак зиялыларыныц шиндеп «ултшылдарды», буржуазиялык идеологияныц ыкпалындагыларды «эшкерелеу» жумыстары каркын ала бас- таганда Е.Бекмахановтыц «XIX гасырдыц 20-40 жылдарындагы Казакстан» атты ютабыньщ басылып шыгуы отка май куйып ж1бергендей болды. Кггап шыга салысымен оган колемд1 рецензия жазып, «Казакстан тарихыныц курдел1 мэселелершщ 6ipiHe арналган бул ютап - аса багалы жэне пайдалы ецбек», бул ютап Казакстанныц XIX гасырдыц алгашкы жарты сындагы тарихын маркстк-лениндш гылыми методология непзш де зерттеудщ бастамасы болып табылады» («Социалистк Казакстан», 1947, 14 желтоксан) - деп, Э.Жиреншиннщ од niKip айтып, жаксы багалаганына карамастан, ултшылдарды кай жерден тауып калар екен- 6i3 деп журген 9cipe белсендшер алаканга TyKipin шыга келдй МАкынжанов пен Т.Шойынбаевтыц «Саяси кате, гьшыми кунсыз ютап» («Лениншш жас», 1948, 31 кацтар) атты макаласы Е.Бекмахановты эшкерелеу науканын бастап та ж1бердь Ав торлар «Казакстан XIX гасырдыц 20-40 жылдарында» деген Бекмахановтыц бул ецбеп саяси кате, Tepic багытта жазылган» деп, саяси, методологиялык жагынан мулдем жокка шыгарды. «Бекмаханов Кенесары ецбеюш халыктыц корганы, улт батыры деп мадактаган буржуазияшыл ултшылдарды большевикше эшкерелеудщ орнына, бше турса да ютабында буржуазияшыл ултшылдардыц сол сандырагын тура кайталады» - деп, автордыц Кенесары Касымулы бас таган улт-азаттык куресше берген багасын жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|