Эдеби сын тарихы
г и
«Казак эдебиеп. Хрестоматия» (9-кл. А., 1948) окулык, оку куралдары жарык керш, мекгеп
окушыларыньщ казак эдебиетшщ бай мурасымен танысып, тутас 6ip урпактын рухани жа
гынан жетш in тэрбиеленуше тарихи кызмет erri. Бул итаптар эл1 казак эдебиетшщ 6ip-
тугас тарихы жасалынбаган кезде непзшен окулык ретшде пайдаланылса, еюшш жагынан,
гылыми непзд1 улттык эдебиет тарихын жасау жолындагы алгашкы и г ш к п 1здешстер де
болатын. Десек те кызыл каны соргалаган коммуниста идеология устемдк курып турган-
да казак эдебиетшщ шын мэншдеп улттык тарихын жасау мумкш емес-тугын. Сол кездщ
идеологиялык талаптарын ескере отырып, осы саладагы алгашкы адымдардыц 63i таптык
принципке непзделген маркстк-лениндк методологияга кайшы деген сылтаулармен катал
сынга ушырады. Согыстан кешн кабылданган идеологиялык каулылардыц деш осы эдеби
мараны игеруге карсы багытталганын байкау киын емес.
Казакстан Компартиясы Орталык Комитетшщ каулы-карарларында, кундел1ктг баспасез
беттершде идеялык тургыдан коп сыналгандыкган да 1949, 1950 жылдары казак эдебиеп
бойынша 6ipfle-6ip окулык шьщпаган. Муныц esi казак эдебиетгану гылымына, казактыц
р тты к эдебиетше деген сол кездеп республика басшылыгында отырган компартиялык би-
лнггщ салкын кабагын керсетсе керек.
Солай десек те осы жылдары К.Жумалиевтщ «Абайга дейшп казак поэзиясы жэне Абай
поэзиясыньщ тш » (А., 1948), «Махамбет втемюулы» (А., 1948), Б.Кенжебаевтьщ «Султан
махмуттыц акындыгы» (А., 1949) гатаптарыньщ жарык Kepyi казак эдебиетшщ тарихын гы
лыми тургыдан игерудщ сэтп адымдары едь Осы ецбектер1 бойьшша К-Жумалиев пен Б.Кен
жебаев кешннен диссертациялар коргап, гылыми дэрежелер алды.
Казак эдебиеп тарихыньщ зерттелу! дегенде галымдар кебше Шокан, Ыбырай, Абайдан
узап шыга алмады, не болмаса, ары карай теревдей баруга сол кездеп идеологиялык-гы-
лыми ахуал мумкш дк бере бермедг Е.Бекмахановтыц «Казак халкы мен орыс халкы досты-
гыньщ тарихи тамырлары» (Шокан, Ыбырай, Абай туралы. «Коммунист», 1947, №6), Е.Ыс-
майыловтьщ «Султанмахмут Торайгыров» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №5), Б.Кен
жебаевтьщ «Султанмахмут Торайгыров» («Социалистк Казакстан», 1950, 21 мамыр), «Макыш
Калтаев (1869-1910)» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №12) жэне Ыбырай Алтынсаринга
арналган Э.Садыковтьщ («Эдебиет жэне искусство», 1949, №8), Х.Сушншэлиевтщ («Екпш-
до курылыс», 1949, 17 шшде), Б.Сулейменовтщ («Социалистк Казакстан», 1949, 17 шшде),
Э.Сыздьщовтыц («Лениншш жас», 1949,31 шшде), К.Жумалиевтщ «Ыбырай Алтынсариннщ
эдеби муралары» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №2), М.Эуезовтщ «Ыбырай Алтынсарин -
казак мэдениетшщ зор кайраткерт («Социалистк Казакстан», 1950, 11 кекек), К-Жумагулов-
тыц «Ыбырай Алтынсариннщ муралары» («Эдебиет жэне искусство», 1950, №2), Б.Су
лейменовтщ «Ыбырай Алтынсарин - озат агартушы» («Коммунист», 1950, №5) жэне Абайга
катысты окта-текте шац
Достарыңызбен бөлісу: