Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| in
жаткан ка- 3ipri роман туралы пш рталаска орай жазылган макалада казак эдебиетш щ мактанышы М.Эуезовтщ «Абай жолы» эпопеясына карай топырак шашылды; Казак эдебиетшщ гана емес, сол кездеп кепултты кецес эдебиетшщ аса кернекп ж епспктерш щ 6ipi репнде багаланып, Лениндк сыйлык алган шыгарманыц керкеменер туындысы екендМне кумэн келпршдь Автордыц пайымдауынша, роман болганныц бэр! жаксы бола бермейдь Роман ортакол шыгарма болуы да, сонымен 6ipre «роман емес» туынды да айтулы окигага айналуы мум- кш. Романга жатпаса да атагы шыгып, казак прозасын алга шыгарган шыгарманыц 6ipi - М.Эуезовтщ «Абайы». Марксизм-ленинизм ш м ш е суйенген кецестк эдебиетгану гылымыньщ аныктауынша, ауыз эдебиет! эдеби дамудыц теменп сатысында, ал жазба эдебиет жогары сатысына жата- тьш. Мше, осы iniMre аяк Tiреген А.Марченко Мухтардыц «Абай жолы» роман-эпопеясы жазба эдебиеттщ талаптарына сэйкес келмейд!, непзшен накты деректерге емес, ауызша айтылган ацыз-эцпмелерге суйенген деп кшэлады. Автор «Абай жолында» романга тэн турмыстык детальдар, баяндау ыргагы болганымен де, шын мэшнде роман емес дейдг Ce6e6i, М.Эуезов улы Абайдыц гажайып eMipiH, тарихи тагдырын терендей зерпемейдц ол туралы халык аузында журген эцпмелерда, ацыздарды кайта баяндап шыккан. М.Эуезов бул жолга саналы турде барады; ейткеш оны тамаша адамныц eMipi кызыктырмайды, оган кереп - халык камкоршыеы болган идеал кешпкер. Сол себепп де бас кешпкердщ eMipiiweri оныц жаркын бейнесше келецке TyciperiH Абайдыц 3 рет уй лену! сиякты прш ш кке катысты турмыстык детальдар саналы турде пайдаланылмаган. А.Марченко «Абай жолы» роман-эпопеясын роман емес, ацыз деп «дэлелдеп» болган соц, Э.Эл1мжановтыц «Махамбеттщ жебесш» де нагыз роман деп айтудан бас тартады. Ойткеш мунда да М.Эуезовпц «Абай жолындагыдай», Махамбеттей ершш угад улы акынныц eMipiH зерттемерщ, ол туралы ацыз гана. Эл1мжановтыц Махамбеп де - идеалдан туган романтика- лык каИарман. Макалада ауыз эдебиетшщ бейнел! тшш «шыгармашылыкпен евдеп, роман тш не аудару- га» болатындыгына кумэн келпред!. Осы реш ен «жас эдебиет» екшдер1 чуваш М.Юхманьщ «Мэскеуге жол», О.Сулейменовтщ «Кыш кггап» сиякты ютаптарын да тукке алгысыз етш Эдеби сын тарихы 303 тастайды. Ал Э.Кекшбаев болса «Дала балладаларында» еткещц эарелещиреп аскак бейне- лейтш ацыздан бас тартып, тарихка реалиспк тургыдан кез зюберген дейдь Кекшбаев улп тутатын Э.Нурпешсов «Кан мен тер» трилогиясында езш шынайы улт жазушысы етш танытумен 6ipre сэнге айналып кеткен улттык экзотикадан аулак екенш керсегп дей келш, Т.Ахтановтьщ «Боран», Ш.Айтматовтьщ «Ак кеме» шыгармаларьш да осы улгщеп «таза пан ды романдар» санайды. Э.Нурпешсовтщ «Кан мен тер» трилогиясын ТЕсенберлиннщ «Катерл1 еткел1мен» са- лыстыра отырып, 1лияста eMipfli реалиспк тургыдан суреттеу жок, керкем ой романтикалык багытпен дамиды. Ал Нурпешсов болса, бутан мулдем карама-карсы керкем дк тэсшдерд1 колданады. Автор кыза-кыза келе М.Эуезовтщ «Абай жолы» роман-эпопеясын Э.Нурпешсовтщ трилогиясымен салыстыра келш, алгашкысын нагыз роман деуге келмейда, ал нагыз роман «Кан мен тер» деп «дэлелдейдЬ>. Эбд1жэмшдщ прозасындагы «аналитизмдш жогары багалайды. «Вопросы литературы» журналындагы макала Э.Нурпешсовгщ «Кан мен тер» трилогиясы тек таланттьщ табысы гана емес, жанрдыц да, романньщ эпопеяны, талдауга непзделген танымньщ есте калган ескшктерд! жецу\ деген корытынды жасауымен аякталган. Эрине, арандатушылык сипатта жазылган бул макала казак эдебиетшшершщ ашу-ызасын тугызды. Ирсыпыра сьшшылар, эдебиетш! галымдар, каламгерлер колына epkci3 калам алып, А.Марченко макаласыньщ сын кетерм ейтш дтн айтып, тугапмен жокка шыгарып, Мэскеуге басылымньщ редакциясына тогытып жатты. жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|