Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
BipaK ол ез енерше ете усйрт карайды» - деп тушндеген. Кадыр «талантты тулга» деп багалаган Т.Медетбеков «баба дэстурдщ Myparepi
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| BipaK
ол ез енерше ете усйрт карайды» - деп тушндеген. Кадыр «талантты тулга» деп багалаган Т.Медетбеков «баба дэстурдщ Myparepi юм?» де ген макала жазып, онда эдебиетгеп дэстур мен жацашылдык мэселесше токталыпты. Автор керкемдк дамудагы дэстурдщ жацашылдыкпен жалгасуына айрывдна мэн бередь «Сонымен б1здщ айтпагымыз: терен элеуметтк мэш бар ез дауысы, ез ушмен келген жацальщ кана дэстурд1 жалгастыра алады. Тек сол гана дэстур жалгастыгын курай алады. Ягни, дэстурд1 езшше жетиадрш, оны езшше жангыртып, жацальщ экелген творчествольщ тулга гана баба дэстурдщ Myparepi болып танылады. Ал белгш сарын, таптаурын жолмен жургендер «сен тимесен, мен тимен бадырак кез» деген бейшара моральдщ колына су куюшылар ешуакытта дэстур жалгастырушылар бола алмайды. Баба дэстурдщ Myparepi - ез халкыныц рухани байлыгы мен элем эдебиетш щ у зд к улгшершен уйренш, оларды езшше игерш, e3iHHie корыткан, ез уакытынын yHi бола бшген, ез замананьщ элеуметтк мэнш ашып керсете аларлык куатка ие, улттык тар аяда карасты- руга симайтьш немере жацальщ!» («Казак эдебиетЬ), 27.07.1984). Сексен1нш1 жылдардыц эдеби сынында кер кем дк дамудыц езекп ещ рлерш е батыл барып, салмакты пш рлер айткан салмакты сындармен 6ipre тек кемшшктерд! нысанага алган макалалар сирек болса да KepiHin турды. Эдетте, «сын жок» дегенде осындай, ягни сынды каттырак айткан макалалардыц аздыгын айтады. Осы кездеп эдеби сында поэзиядагы жепспеушшктерд1 батьш сынаган б1рсыпыра материалдар жарьщ керди Солардыц б1ршде жас акындардыц елендершде такырып таяздыгы мен epiciHiH тарлыгы, ем1рбаян жутандыгы мен итабильщ андыздайды. Ец бастысы, жас акындарда уакыт унше елгезек кулак турш, рухани щкэрлкпен жазу жепспейтшдей. Жалкыны емес, жалпыга ортак проблеманы, жеке бас емес, адамды адамзат тагдырына уластырып, аскак жырлау жагы кемшш» (А.Нысаналин. Олец - енер тэжЬ «Казак эдебиеп», 14.11.1980) - деп, оган Е.Зшбаевтыц, И.исаевтыц, Ж.Э6- д!рашевтщ, Ш.Сариевтщ еленд ершен мысалдар келпрш п. Аян «влец - енер тэжЬ Кымбат жан казынасы. Соны арзандатып алмау суреткерлк те окырмандьщ та мурат. Рухани ын- тызарльщ, азаматтык пафос пен аскак ой жасампаз жырга ыстык кан жупртш, самгайтын ка нат бередЬ) - деп жазады. Осы кезде буркыратып жазып, езш щ етюр жазылган сын макалаларымен кезге тускен талантты сыншылардыц 6ipi Эуез Бейсебаев болды. Оныц «¥йкас кура бшгеншц бэр1 акын ба?» («Казак эдебиеп», 20.08.1982) атты макаласы поэзиядагы сурьщсыкдыкка карсы айткан батыл шюрлер!мен ерекшеленедь «Ортага салар ойлар бар» деп, Кецесбек Калиевтщ «Саумал», Н.Кебеновтщ «Дала булак», Жэрдем Тогашевтщ «Жайьщ жыры», Нургожа Оразовтьщ «Кырандар уясы», Букара Тыпщанбаевтыц «Жьф бесш», Рустем Жанаевтыц «Мез- гш макамдары», Куанышбай Курмангалиевтщ «Арман аралы», Н.Бэдкуловтыц «Бэйтерек», «Нурлы жацбыр» жинактарындагы кем1стктерд1 сын тезше салады. Ceri3 акынныц жыр жинактарын сез ете отырып, бугш п поэзиядагы сыркаулардыц сырын «Элещц енер деп байыптамай, оган тэн ернектен repi, ермекке е р к беретш мундай шалагайльщтыц сыры да сайып келгенде авторлардыц езше прелмек. Ce6e6i 1зденуд1, поэзия элемше тэн эдемш кт ce3iHin сыйлауды мурат тутпаган акын таланты туптеп келгенде осындай тыгьфьщка, токы- рауга урынары даусыз» - деп бшедЬ Р.Огарбаевтыц макаласы да поэзиядагы кемшшктерщ нысанага алган. Эцпме езегше Н.Ха- сеновт1н «Мен сенщ улыцмын», Т.Кызьщбаевтыц «Cayip лебЬ>, С.Боранбаевтыц «Мырза маусым», С.Эл1мкуловтыц «Ыкьшас» елец жинактары айналган. Автордыц сыншьшьщ eicniHi катты: «Бул - поэзияга уш кайнаса сорпасы косылмайгьш елендер» (Н.Хасеновтьщ «Сайрау», «Вокзал» елецдер1 туралы), «Не айдарланып турган ой жок, болмаса уйкастан макурым. Са- 354 Дсшдай ЫСКЩ¥ЛЫ намак секивд сылдыр сез. Автор елецнщ басты-басты компоненттк шартгарын толык мец- гермеген» («Вокзалда» жайлы), «Шыгармада не басты кешпкер, болмаса жуйел1 6ip окига, жел1 жок. Автор 6ipiH айтып, 6ipiHe кетш, эр нэрсенщ басын шалгандыктан ештеце угып жарымайсыз» (Н.Хасеновтщ «Достык» поэмасы туралы), «Авторда сез ойнату, оны дурыс кол- дану секивд ш еберлк жеткпей жатыр. Сондыктан себепаз селкеушктер мен орынсыз акау- лыкгар кезйтп отыр» (С.Боранбаевтьщ «Кацтар» елещ жайлы), «С.Эшмкуловтыц жинагындагы басты кемш ш к - елецнщ тур мен мазмуныныц езара табиги ундеспей жаткандьи'ында». Кемшшктер «Б1ршшщен, мазмун жацалыгы, образ сонылыгы байкалмайды. Осыдан кеп елец- нщ керкемдк шешМ аксап жатыр. Бей-жай, кур уйкас куал^ мен шамьфканган шабытган туган шынайы жырдыц арасы жер мен кектей болса керек. Екшнвден, психологиялык контрастар мен эстетикалык екпшнщ жоктыгы шыгарманыц бас-аягы жумыр, куйма болып шыгуына Kepi эсерш THri3in тур» «Казак эдебиеп», 2.08.1985). Олец елец болу ушш оган койылатын шарттар бар. Соныц ец бастысы - уйкас. ¥йкасы жет!спесе, ол елец емес, карасез. Олец алдымен, уйкасынан кершедь «Кара сезбен айтсак, тукке турмайтын жудеу ой болмашы кисын елецге тускенде кэд1мпдей жан б1тед1, «ойнай- ды», окылады. Шымыр уйкаспен шегенделгенде таптаурынныц e3i тамылжып кетер едь Ойт- KeHi уйлескен, езара сыцгыр коскан жарасымныц езшде окшау магына бар. Сулульщ бар. Ыргакпен толкындап, уйкасы унаскан сездердщ кел1с1м1нде де сондай сыр жатыр» (Т.Шапай. «Уйкасы елещмнщ сыцгырласын». «Жулдыз», 1987, №1). Жас сыншы Турсынжанныц казак елещндеп уйкас туралы пшрлер1 назар аударарльщ. Эдетте «онда турган соншалыкты не бар, тармактыц соцгы сездер1 жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|