Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- 6ipi едщ-ау, Абдолла! BipaK
- Te6ipeHefli кьфшын кеткен Абдолла акын туралы Эбу акын. Э.Сэрсенбаевтыц Абдолла акын туралы acceci керкем поэтикалык тшмен жазылган; те- rrnin
| Heci
екенш бшд1румен 6ipre оньщ азаматтык тулгасын да сомдай алган. Автор Абдолламен 6ipre етюзген кундерден естел!ктер, штрихтар, елендершен уз1ндшер келнре отырып, оны езшщ ой-пшрлер1мен ернектей туседк «Сен келешегщнен улкен ум1т кутпрер санаулы дарындарымыздьщ 6ipi едщ-ау, Абдолла! BipaK та ез бойындагы бай сарын- ды epiererin те улгермей, думанды «eMip кешесш» м езп л аз артта калдырдыц! Алайда ез артьща «сыршыл урпак» суйсше уцшер eлeyлi мура калдырдьщ. Эрине, б!з бул мураны саркырай кeлiп, таси алмай узшген шалкар, дарияньщ толкындары гана деп кабыддаймыз. Эттец, дуние-ай, мол тасьф да, мол шалкыр да ед! ол дария, урланып келген жауыз кол дэл сагадан узд1 де «кумш толкын» кумб1рлей Tycin, тынысын ерте токтатты» - деп, Te6ipeHefli кьфшын кеткен Абдолла акын туралы Эбу акын. Э.Сэрсенбаевтыц Абдолла акын туралы acceci керкем поэтикалык тшмен жазылган; те- rrnin, куйылып тур. Крыска гана eMipi согыска деш нп дэу1рде еткен акынньщ шыгармашы лык eMipi романтикалык халде елее 6epin, алыстагы калган армандай эсер етедь Сондыктан да Эбудщ «Акын рухымен сырласуы» эдеби сындагы шыгармашылык портрет жанрынын сэпмен 6ip жазьшган сэтп 6ip улгшершщ 6ipiHeH саналады. 16.6. ЭДЕБИЕТ ДЕГЕН1МВ - Т1Л Эдебиет дегешм1з - тш. Керкем шыгарма - сулу сезден сомдалып согылган сез eHepi. Сондыктан да эдебиет жайлы сез болганда, оныц т ш н е сокпай ете алмайды. Эдебиет туындысын талдау оньщ тшш талдаудан басталады. Tuii нашар шыгарма ары карай сез кы- луга турмайды да. «Казак эдебиетЬ газет1 «Ауру сейлемдердщ емханасын» ашып, тш н д е юнэраты бар шыгармаларды «емдеп» отырды. Е.Домбаевтыц «Bip сейлемнщ сьфкаты мен анатомиясы» фельетон Yлгiciмeн жазылган. Газетте бурыннан бар «Кожанасыр коржыныныц» neci Кожанасыр «Тапкан-таянганына «Ауру сейлемдердщ емханасын» салдырып, пайдалануга берд 1 . Кожекецнщ ойынша: «Сейлем дегешм1з - тш. Tin дегешм1з - сейлем. Ол да - кэдамп Tipi организм. Оныц да «басы», «колы», тагы-тагы мушелер1 тугел келед! екен. Сол тш м !з осы куш 6ip-6ipiMi3re кебше-кеп эдеби, гылыми, аударма деп аталатын ютаптармен жетедь Ал ютаптардагы сейлемдердщ K e 6 i , Ко- жекецше, ауруга шалдыккан, кейде Timi ауруы катты аекынган калпында журепн кершедш («Казак эдебиеп», 21.06.1985) - деп, осындай кадамга барган. Сонымен, «Ауру сейлемдердщ емханасына» 6ipiHiui болып «Кос пзесш каусыра кушактап, ею бутыньщ арасынан басын темен иген Мергенбай сол калпын езгертпей, кабагыныц астымен сузше карал, Перизаттын сезш тацьфкай тыцдап калыпты» (Адам Мекебаев. П ерш те келшшек. А., 1984, 203-бет) - туседь Ауру сейлемнен «алгаш анализ алган ею маман» К-Ыскаков пен Д.Исабеков болады. «Кауьфт шакырылган мамандар консилиумы» ауруды емдеу ушш терт пунктен туратын ше- цпм кабылдайды. Соныц 6ipi - эдеби аекынган ауруды «дереу операцияга жаткызу» болган. Осы ауруханага ТЖексенбаевтыц «Азулылар айкасы» (А., 1985) ютабыныц 6ip топ сейлем1 Tycin калыпты. Кожанасырдыц «Колганатыныц» атынан жарияланган макала хат туршде жа зылган. «Уа, к у р м е т де кад!рл1 кариямыз Кожеке!» деп басталган макала амандык-саулык сурасканнан кешн ары-карай эцпмеш «Кожеке, наукас сейлемдерд} тец кетерп, емдеуд1 уйымдастырмасак, емхананыц ем делгш теркебеш п кеткел1 тур» («Казак эдебиен», 26.07. 1985) - деп жалгастырады да «Аккулар айкасы» ютабыныц ш ш де «д!мкэс, сьфкат, жарым- жан, кексау сейлемдер кеп болып шыкты. Солардыц ш ш д е п ауруы аса аекынып кеткен 392 Дандай ЫСКАКУЛЫ кейб1рш аягын буып, салып ж1берш отырмын» дейдь Макаланыц такырыбы сол «аяк-колы» буылган», «кексау» сейлемдердщ 6ipi. «Bip уакытта баска 6ip карганыц эуел1 кацк, каик еткен даусы естщ ц, одан кешн осы еменге карай жалбандап у11™11 келе жаткан e3i де ке- pinoi» деген сейлемнщ 1з1мен «Каргалары канкылдап» аталыпты. Сатиралык стильде жазыл ган макаланыц т ш - уытты. «Сыншыга жауап» («Казак эдебиетЬ), 04.07.1980) «Буйенбай жазбаларынан» деп 6epi- лшп. Сатиралык сарынмен жазылган макалада кейб1р каламгерлердщ кеп окымайтындыгы, 1зденбейтшдпт сын садагына иннген. Макала 6ip эдеби жиында сыншыныц «Буйенбай окы- майды, 1зденбейдЬ> деген сынына орай Буйенбай жазушыныц жауабы репнде жазылган. Буйенбай не дейд1 дейс1з гой: « 0 з басымныц Толстойды окымаганнан талантым темендеген жок. Сенбесещз, ескен жолымды карацыз. Майда-шуйде жел куык еленсымактан бастап, ак семсер фельетонга кешпм, онан драматургияны 6ipa3 ецсерш тастап, кешнп жылдары ро- мандар циклш жазып журмш. Кою-суйыгын араластырганда терт-бес ютап шыгарыппын. Ал алтын уакытымды окуга жумсасам, осыныц 6ip де 6ipi жазылмауы мумкш ед1 гой». Буйенбай осылайша 6ipa3 езшщ ем1рден, шыгармашылыктан «туйгендерш» ортага салады. Соцында сыншыга «Сондыктан ci3 будан былай юмд1 сынайсыз, калай санайсыз, соны ец алдымен, б ш п алуыцыз керек» - деп доц айбат керсетедЬ акыл айтады. «Жулдыз» журналы да «Ютап аласы iiniHfle» деп, керкем шыгармалардагы т ш д к ке- лецс1зд1кгерге карсы курес ашты. Сатиралык сарынмен жазылып, редакция атынан жарияла нып отырган макалалар кемшшктерд1 батыл айткан принципш ш дтмен, жазылу формасы- мен, керкем баяндалуымен ерекшеленедь «Эдептен озбайыкга» («Жулдыз», 1982, №5) «Эдетге э д е м т к туралы сез козгаганда, ойы- ца эдептшк оралады. Сулулыкты суйгенге, оны кад1рлегенге не жетсш. Ал жан сулулыгьш дэрштеу, жас урпакты рухани тазалыкка баулу - бугшп тандагы nci енер атаулыныц, оныц шпнде эдебиеттщ басты мшдеп болып табылады» - дей келш, Е.Токтасыновтыц «Ею жуз отыз жетшпй шакырым», К.Оспанованыц «Журек лупш » шыгармаларындагы кыз бен жшт арасындагы интимдк карым-катынастардыц суреттелушдеп д ер екш ки , стильдк селкеулк- тер катал сьшга алады. Макала «Эцпме эдеп пен мэдениет, оньщ шпнде жазушылык мэдениет, шыгарманьщ эстетикалык тэрбиеа туралы. Сез1мд1 сырлы жетюзу 6ip баска да, сидац су- ганактьщ 6ip баска гой. Каншама толганып, буырканганмен де гашьщ журек алып унщанмен де эдеп сактаганга не жетсш. Кыскасы, «журектен козгайык», 6ipaK эдептен озбайьщ» деген токтау тушнмен аякталган. «Кайран, К уггы ^м -айда» Жакан Сатаевтыц «Алакебец» (А., 1981) повесшдеп тш дк кем- шшктер барьпппа сыналады. «Элкисса, жазушы повестщ басьшан аягына дейш езшщ суйкп жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|