Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- Kici нанбас та, сенбес те; 6ipaK
| 6ipTyTac
6ipjiiKTe карау сиякты зерттеу 9flici керек» («Казак эде биеп», 16.09.1983) - тургыда аньщтады. Казак эдебиетшщ тарихында кепке дейш езше тш сп орнын ала алмай келген акындар дыц 6ipi - Дулат Бабатайупы. «Казак эдебиеп» газеп Дулаттыц акындыгын зерттеген K-0Mip- элиевтщ Казакстан Жазушылар одагы баскармасыныц 6ipiHmi секретары О.Сулейменов пен академик М.Каратаевка 1984 жылдыц 16 акпанында Дулат мурасы жайлы жазган ха- тын С.Габбасовтыц алгысез1мен 1990 жылдыц 12 кацтарында жариялапты. Кезшде турл1 себептермен жарык кере алмаган хатта Дулат мурасын игеру мэселесш кун тэрйбш е encip кояды: «... Дулатты, оныц шыгармаларын ез дэу1ршщ тарихи шындыгымен бipлiктe ала оты рып, эл1 кунге дейш толык тани койган жокпыз... Ал Дулатты толык танымау деген сез - «Абай алдындагы казак эдебиеп» деген эдебиет тарихыныц толык жасалмауы деген сез. Екш- uii кезекте муныц e3i осы дэу1рдщ бай рухани казынасын гылымныц мулкше толык аудар- мау деген сез... Неге 6i3 халыктыц тарихи мурасына келгенде, халык тарихына келгенде кеш ойлап, кем тусе 6epeMi3?» («Казак эдебиеп», 12.01.1990). Улы Абайдыц эдеби мурасын игеру XX гасырдагы казак эдебиетгану гылымыньщ орта лык мэселеа болды. Абайтану белгш 6ip дэрежеде казак эдебиетгану гылымыньщ децгешн де ацгартады. Жиырмасыншы-отызыншы жылдарда ескш ш , феодал акыны атанган Абай гасыр соцына карай казактыц улы, ойшыл акыны репнде танылып, улт мактанышына, улт упылыгыныц символына айналды. Сейтш, Абай дегешм1з - казак, казак дегешмп - Абай деп угынылды. М.0л1мбаевтыц «Абайды кайта окыганда» атты эссесщде («Жальш», 1981, №3) улы акын- ныц улылыгы алдында тагзым етуш ш к бар. Акын Музафар акын Абайдыц елецдерш акын дык кезбен окып, акынша сезшгендерш жайып салады. Автордыц айтуынша, Абай оныц eMipi н1ц мэнше айналган: «Кез1мен кермеген Kici нанбас та, сенбес те; 6ipaK шыным, акика- тым сол - Абай жырлары кущцз столымда, тунде жастыгымныц астында. Тш eHepiniH тылсымды туцгиыгына тап болганда, соны кияндарга беттегенде, акындык сырлары хакында niKip таластырып, эдш казыга жугшгенде, езгеш былай койып, кунделнсп йрлйсгщ куйбендершен 6ip сэтке демалгыц келгенде, жаныцды ак самалга ж е л тгщ келген де... Абай томын колга алатыныц акикат. Абай - тойдырмайтын тоят. Абай жырларынан жалыккан жан - ripi аруак. Тфлтм1здщ магыналы-мэндшгше куэ - рухани лэззаттыц 6ipi болгандыгынан да Абай жырлары меш сусындата шел1ркетед1, кумарттыра туседЬк Музафар Абай елецдерш тадцамайды; алган эсерш айтады. Акындык шеберлнтне, ой- шьшдыгына, гибраттылыгына назар аударады. «Абай тенеулер1, уксатулары, метафоралары тугкиыл тосын бола тура окып шыкканда да, тыцдаганында да тосацсытпайды. «Осы ка лай?» - депзбейдг Бэр1 де ретп, орынды, лайьщты, ез орнында, жарасымды» - деуден ары гылыми талдауларга бармайды. «Инабатты Абайга риясыз иланасыз. Оныц сезшде, ягни сезшущде, ой толганысында жалгандык атымен жок, боямалыльщ атымен жок. Сондыктан да солардан гумырга керекн гибратгар табасьщ, керегищ табасыц, тапкан соц аласыц. Абайдьщ ез сез1мен айтсак: «Нанасыц, не айтса да амалыц жок...» Соныц 6api езщнщ жан дуниещц, адамгершшк парасатыцды жаркырата жаксартуыца ce6iH типзш жаткан 1згшктер» - деп, 40 0 Дандай ЫСК4К¥ЛЫ Абай поэзиясыныц неамен кымбат екендйше назар аударады. Ягни, Абай 6isre адамныц i3ri жанды, парасат neci болып калуы упин, ем1рдщ мэнш туан у упин, ем1рдеп ез орнын бшп, бакытты гумыр iceiiiyi ушш кажет. Автор Э.Тэж1баевтыц «Абай - эл! б1здщ б тр м еген мектеб1м1з» деген сезш ары дамы- тып, «Бул мектептщ шэюрттерЬ spi гумырлык шэюрттер1 - душм казак баласы! Барша поэ зия жанашырлары! 9 зщ алгыр шэюрт бола бшсец, устазыцныц капысы жок дегещц коса айткым келедЬ> - деген. Музагацныц ойынша, казактыц казак болып, адам болып калуы ушш Абай мектебшен OTyi керек, Абай поэзиясы - eMip мектебЬ Осы жылдарда Абайтану мэселелерше арналган Х.Суйшшэлиевтщ «Абайдыц эстетика лык кезкарасы» («Казак эдебиеп», 18.07.1980), С.Эппмбаевтыц «Абай айткан» («Жулдыз», 1983, №12), Р.Берд1баевтыц «Кеменгерлк гибраты» («Казак эдебиеп», 26.10.1984), М.Ка ратаевтыц «Олец сездщ бш п» («Казак эдебиеп», 10.08.1984), М.Мырзахметов пен K.0Mip- элиевтщ «Абайды танып бггтк пе?» («Казак эдебиеп», 29.03.1985), Т.Медетбековтщ «Менщ Абайым» («Казак эдебиетЬ), 12.04.1985), Г.Бельгердщ «Асылга абай болайьщ» («Казак эдебиеп», 09.05.1985), К-Мухаметхановтыц «Маржанды тозац тутпасын» («Казак эдебиеп» (21.06.1985), «Абайдыц жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|