Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
ipiHinire емес, еюнпп жагдайга назар аударып, казак т ш н щ не себептен Ka3ipri
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- 6epin алган. Оныц ец бастысы - К-Жукешов казак т ш н щ осындай куйге TycyiHiH басты себебш ауылдан кередг «Казак тшшщ барлык проблемасы оныц элеумет- TiK Tiperi
| 6ipiHinire
емес, еюнпп жагдайга назар аударып, казак т ш н щ не себептен Ka3ipri казак когамында езше лайыкты б и к орнын ала алмай отырган себептерш ашуга умтылады. Бул ретте философ К-Жукешовтщ назар аударарльщ nkipnepi баршьшык. Канагаттын «Tin - рух 03i сусындайтын кайнарлары кацсып калмайды деген умггп се- н1ммен толкындарьш агызатын арна», «Халыкгьщ рухын ойсырату ушш зиялыны курту керек, ейткеш рухты, халыкгьщ дшш альш журушшер, ултгы келбетгейтщдер - солар. Зиялы кауым жойылганнан кешн олардьщ орнын баскандардьщ д ш баска болады»; «Мэдениетп баскаруга ж1бершген езшщ мэдениеп кемшш шенеунк оны кулдыращанда, тш онымен 6ipre кулдырады»; «Букара эр танымал жазушыныц соцгы шыгармасын 1здеп журш окымаса, театрдыц эр ко- йьшымьша билета таласып альш жатпаса, гьшымда кандай жацалыктар ашыльш жатканымен ici болмаса, кунделкп акпараща ынтыкпаса, мекгепте не окытылып жатканымен ici болмаса, ол - рухтыц кемескшене бастаганыныц белгга»; «еткен гасырдьщ алгашкы жартысында улт зиялысыныц жойылуымен улттьщ мэдениет те кулдырай бастады, тш де жойьша бастады, оныц орнын казак плебейлершщ карадурсш турмыстык т ш басты. Муныц арты рухани салалардагы жаппай кулдырауга алып келдЬ> - деген сиякты nkipnepi рухани элемде журш жаткан кубылыстардыц мэнш терешрек угына тусуге кемектеседк Дей турганмен де мэселеге тарихшыпдык тургыдан келмегендктен, казак халкыныц, оньщ тшшщ тарихи дамудагы езш д к ерекшел!ктерш ескермей, Еуропа тшдер1мен механикалы турде салыстьфып зерттеудщ барысьшда колданылган эдгснаманыц дурыс болмауынан кейб!р агаттьщтарга жол 6epin алган. Оныц ец бастысы - К-Жукешов казак т ш н щ осындай куйге TycyiHiH басты себебш ауылдан кередг «Казак тшшщ барлык проблемасы оныц элеумет- TiK Tiperi ауыл болуынан туындап отыр. ...ауыл Tini де тарихтан, мэдениеттен тыскары ту рады, онда келешек болмайды. Tin калальщ болганда гана езш щ келешегш жасай алады». К-Жукешов муныц алдында да 6ip макала жазып, онда ауылды казак когамыныц дамуына тежеу салып, Kepi тартып отыр деп, айыптаган болатын. Бул жолы да казак т ш нщ бар кемшшктершщ себебш оныц ауыл Tmi болуынан кередг Казак т ш кала Tmi, индустрия тш бола алмагандьщтан да ол еуропа тшдер1мен салыстырганда теменп сатыда калып койып, мемлекеттк тш болуга жарамай жур дегенд1 айтады. Автордыц езш сейлетейк: «Мысалы, казак тележурналистершщ бэршщ басьш косьш, калай кинасац да робоггар жасап шыгаратын зауыттагы технологияльщ процестер туралы телебершм дайындай алмас ед(»; «Казак тш нщ лексикасында кала eMipme, енеркэсшке катысты сездщ кор канша аз бол са, казак тш нде шыгарма жазатын жазушыныц ойы да сол салада имманенгп жутац»; «Казак тш нде сипаты мен мазмуны жагынан нагыз плебейлк мэдениет жасалды»; «О.Сулейменов айткандай, «ауылдан шыккан, филология факультетшде окыган» Ka3ipri казак авторларыныц ойлау стильдершщ орашолактыгын, тусшнстершщ б1ржактылыгын, дуниетанымдарыныц тарлыгын, кергендершщ аздыгын, ауылдьщ шeктeyлiгiн олардыц шы гармалары айкын керсетш отырды:» «Казак жазушьшары драма жазатын децгейге кетерше алмады»; «Ауыл ауруына» казак eHepi де ушырады»; «Таптаурындардыц кеп болуыныц ce6e6iH казак акындарыныц бытырап жаткан сезшщ шашырап жаткан ойдагы керппсшен, олардыц жалпы бшми-интеллектуалдьщ децгейлерь нщ томендшнен Аздеу керек»; «Орта б ш м мен тэрбиеш казак аулынан алган, балальщ шагын сонда етюзген жазушы дарыннан куралакан болмаса да классиканы мецгеретш децгейге дешн ecin улпрмедЦ койшы мен тракторшы талгамына турарлыктан аса алмады». Эдеби сын тарихы 455 Бул пшрлерге бага берущ окырманньщ езше калдырайык. К-Жукешов тщдщ байлыгы жайлы да езгеше пш р айтады. Оньщ ойынша, тшдщ бейнелшп, макал-мэтелдердщ кеп болуы - оныц дамуда артта калгандыгыньщ белпсЬ Синонимдер де Tin байлыгына жатпайды: «Синоним кеп болган тшде бершген акпарат логикалык булыцгыр- лыкка ушырайды, тш тусш каз тшге айналады»; «Тшдеп синонимдер жуйесшщ болуы басы артык нэрсе; 6ip угымды б1рнеше сезбен атау кауьппуда киындьщ тудыратынын туану киын емес». Ол «Кос сездер гылыми-техникальщ прогрестщ табигатына жат, экономикалык айна- лыс стшпмен уйлеспейдЬ Кос сездер1 кебейген тш гьшыми-техникалык прогрестен аулакгай бередЬ Кос сездерд1 кебейту - казак тшшщ келешегше тоскауыл коюмен тец» - деп бшедЬ Ол казак тш н щ осындай куй кешуше оньщ элеуметтк, гьшыми мэселелерш дурыс тал дап, шешш бере алмаган тшпн галымдарды кшэл1 санайды. Осындай гылыми йздетстершщ нэтижеанде К-Жукешов «Ka3ipri еркениеттер дамуы- ньщ рухани непздерЬ> деген такырыпта докторлык диссертация коргамакшы болды. Эри не, галымныц казак тшшщ, эдебиетшщ, мэдениетшщ бупш мен келешегше кумэнмен ка- райтындыгы, казак халкыныц еркениетп елдер катарына косылуьша деген сеш маздш зиялы кауым тарапынан катал сынга алынды. К-Жукешовтщ гылыми жумыстарыныц кател1ктер1 баспасез беттершде, теле-радио хабарларда жан-жакты эшкереленш жатты. Осы мэселеге арнап жазган эдебиетпп Жабал Шойынбеттщ макалаларында («Философ» К-Жукешовтщ бул кай далбасасы? «Жас казак унЬ>, 21.09.2007; Канагат та какпанга тусп. «Ана тип», 11.10.2007; Казакты, Абайды корлап, докторлык диссертация коргамакшы. «Казак эдебиетЬ), 12.10.2007) Канагаттыц кателштер1 жан-жакты дэлелденщц. Гьшыми кезкараста- рьша катты сындар айтылганына карамастан академик Э.Нысанбаевтьщ гьшыми жетекшш- пмен докторлык диссертация коргамакшы болганда академик Э.Кайдари бастаган 6ip топ казак акын-жазушылары мен галымдары «КР Парламент! м э ж ш а депутатгарьпшц назарына!» хат жазды. Онда К-Жукешовтщ ецбектершде кездесетш «Казактардыц ауылын суйепш сондай, оны эспеттеуден жалыкпайды, ауылдыц «артыккшылыгы» туралы гылыммен де, нагыздыкпен де уш кайнаса сорпасы косьшмайтын ахинеяга басады да отырады»; «казактар ушш кала жат, тосын, тылсым жэне урейлЬ>, «ауьш епщашан казакка абырой эперш керген жок»; «казактщщ казактардьщ басты ер е к ш е л т - еркениегп елдерде кабылдаган кундылыктардан жырак калуьшда»; казак т ш эдеби тш дэрежесше кетершмеген, магынасы булдыр сездерден турады деген сиякты пш рлерш келпре отырып, «К-Жукешовтщ диссертациясы казак ултын, оньщ мемлекетш жалац каралаудан туратьш, титл элдеб1р «караниет» сырткы куштщ тапсырмасы- мен жазылган жадагай ецбек» деген корытындыга келш, тш сп мемлекеттк органдар мен мамандардан бул жумыска карсы шара колдануды сураган («Казак эдебиетЬ), 02.11.2007). Осыдан ею апта ете «Казак эдебиеп» (16.11.2007) газепнде философия гылымдары бойьшша диссертациялык кецестщ террасы, философия гылымдарыньщ докторы, профессор М.З.Изо- тов бастаган 6 профессордыц «Диссертация коргалган жок» деген такырыппен К-Жукешов тщ докторлык диссертациясы бойынша жауаптары жарияланды. Белгш акын, когам кайраткер! Мухтар Шаханов осы жьшдарда тш ушш курестщ бас колбасшысына айналды. Ол жайлы «¥лтгыц нагыз жанашыр каЬарманы, атагы алыска кет кен акын агамыз Мухтар Шаханов нагыз зиялы кайраткер репнде тш мэселесш кай трибу- надан болса да жасканбай айтып, жасырынбак ойнамай-ак, пке кабыргасынан койып та жа тыр. Шынымызды айтсак, акын аганыц шынайы ел ушш туган нагыз ержурек батьш да, шын- шьш акын екенш Kepin, б ш п отырмыз. Айтудай-ак айтып жатыр, тш ymiH отка да, суга да тусуге бар» («Эдебиет айдыны», 12.07.2007) - деп жазыпты сол кезде 6ip окьфман. М.Шаханов Казакстан Республикасы Парламенп М эж ш сш щ депутаты бола журш, бшк мшберлерден казак тш нщ мэселелерш уюметтк мекемелердщ алдына ресми турде коя бшдЬ Оныц парламентте сейлеген сездер1, депутатгык мэл1мдемелерЬ сурау салулары (Мемлекет т к тшда коргау - ел жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|