Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| 6ip-eKi
елецшен гана мысалдар келпре оты рып, М.Шахановтыц Ka3ipri казак эдебиепндеп элемдк децгейге кетершген б1рден-б1р акын екендиш тшге тиек еткен: «Ауыл арасыныц аламан жарысын былай койып, хальщаралык аламандарда устшен кус ушырмай келе жаткан Шахановтьщ улт ордасына салган олжаларын олкысынгандай, мен- сшбегендей боламыз. «Адамзаттыц Айтматовы» атанган Шыцгыспен 6ipre букш мусылман элем вде тецдеа жок талант деп мойындалып, марапатталып жатса, «бул да 6ip кажымайтын пысьщ екен» деп, ез1м1здщ штарлыгымызды эндермен буркемелеп, кулмен кемкерген боламыз». Осы 6ip ею сейлем акын Ж.Ерманныц акын агасы Мухтар Шаханов туралы айтпак болган непзп ойларыныц e3eri icnerrec. Ол ез ойын «Дуниежузшщ аузы дуалы, cosi уэл1 каска-жайсацда- рына, ип жаксыларына осылайша ез талантыныц орасан зор куатын мойындатып койган Мухтар Шаханов шыгармашылыгыныц ец басты ерекшел1п, озбас-тозбас касиеп - оныц нзе букпес, бас ецкейтпес ершш рухы, курескер кайраты» - деп тушндеген. «Уш досым бар ем1рде - Журсш, Турсын, Hecin6eK» - деп елец жазган акын, галым Аскар Егеубаевтыц ем1рден еткенше 6ip жыл толуына орай Ж урсшнщ жазган макаласы «Дамылда, дос» («Казак эдебиеп», 07.09.2007) эдеби сын макала дегеннен rep i макала-жок- тау, эссе-реквием деп атаган жен сиякты. Мунда Аскармен калай танысканынан бастап, оньщ азаматтыгы, акындыгы, галымдыгы жайлы C9rri пайдаланьшган штрихтар аркылы кестел1 баяндалган. Окып шьщканда, тумысынан эдебиепш боп туылган Аскар Егеубаевтыц сан кырлы бейнеамен тольщ кергендей боламыз. Казак поэзиясына жарк erin келш, кешннен шыгармашылыгы эртурл! пш рлердщ ныса- нына айналган атышулы акындардьщ 6ipi - Отежан Нургалиев. Эдебиетшшердщ 03i «тусше алмай» журген акьш туралы niidp ашуга белгш мэдениетганушы Эуезхан Кодар кольша калам алыпты. «MeHi кайран калдыратын нэрсе, кезшде Актебе облысынан атойлап келш, 17 жа сында «казактыц Пушкин!» деп танылган зор талант neci кешн Алматыдан ауылына кайта кешш барып, 6ipa3 жылдан соц Алматыга Kepi Kemin келш, 6ipHCiue ютап шыгарып, акыры 80-жылдары «Казак эдебиетЬ) уйымдастырган «сагат алу» жанжалына урынып, соныц акырында жогары оку орнына тускен жалгыз улынан айрылып, ещц мше, ел1 егемендк алган жаркын заманда да ешюмге керек болмай отыр. Неге?» («Казак эдебиеп», 04.04.2003) - деген мэселеге Эуезхан жауап беруге умтылган. «Еленбеген асулар» деген такырып койыл ган шыгармашылык портретте Отежанныц ом1рбаяны жогарыдагы жолдармен гана шек- телген. Сондай-ак оныц елендерш де талдап жатпайды. Автор мэселеге дуниетанымдьщ, мэ- дениеттанушьшьщ, философиялык тургыдан келш, элемдк мэдени урдосп тшге тиек ете оты рып, акын О.Нургалиевтщ акындьщ ерекшел1ктерш ашуга тырыскан. Кезшде кеп сыналган «Согыстыц соцгы жазын» Эуесхан «...шындыкка бару ол кездеп идеология саласындагы сая- сатка мулде кайшы едЬ Мше, 6ip-6ipiHe кабаттаскан осы себептер казак поэзиясыныц жаца Эдеби сын тарихы 523 6ip шьвды, гажайып ж етктш болатын дуниеш уназдж шелейтше тастап, шарьщтап шыгып, канатын жаюына мумюндж бермейдг 1с жузшде О.Нургалиевтщ бул шыгармасыньщ ез бшпнен багаланбауы казак поэзиясыньщ epiirri турде есеюден бас тартуымен пара-пар едь Ce6e6i, втекецнщ бул шыгармасы Абай урдкш дамытудын 6ip амалы болатын» (сонда) - деп, озгеше багалаган. Замандастары тарапьшан тусшклтк таппаган 0.Нургалиев енда бетп Батыска карай бурады. Нэтижесшде «Афина мектебг» eMipre келедь Бул да онша елене коймады. Автор акынныц бул гатабынан постмодернизм урдюш кередь Эуесхан бул жинакгы да ете жогары багалайды: «Бул агым (постмодернизм, Д.Ы.) тек кемел мэдениетте пайда болады. Ендеше, ез дамуында 6ipneiiie кезецнен еткен, ер!мдерше батыстык та, шыгыстьщ та таза накыштар коса бшген 0тежан Нургалиевтщ поэзиясына карап, 6i3 жан-жакты салаланган, гасырлар койнауынан керекл маржандарын тере бшген кемел мэдениеттщ иес1м1з деп толык айтуга болады» (сонда). Батыстык улпдеп мэдениеттанушы Э. Код ар 0теж ан Нургалиева «...ол француздардыц Кола Брюньоны секйвд, eiu6ip философия езгерте алмайтын ерюндж рухьша айналган тулга. Ал еркш дк дегешм!з - ойдьщ да, болмыстыц да, енер-шыгармашьшыктыц да алгышарты. Еркшдш бар кезде гана жумыр басты пенденщ KeKiperi ашылып, букш элеммен диалогты шыгармашылык деп атаймыз» - деп багалаган. Казак эдебиетше езшднс ушмен, жацалыкта- рымен келш, 6ipa3 асулардан аскан акынныц куш бупнге дей in еленбей келе жатканына, ла йыкты багаланбай жургешне peniui бивдредг Акын Кадыр Мьфза 0 л и 70-ке толуына орай казак баспасез 1 беттершде б1рсыпыра мака лалар жарьщ керд 1 . «Казак эдебиеп» (07.01.2005) газеп айкара бет берд 1 . Онда О.Аскардыц «Кацтарда туган кыран», К.Ахметованыц «Таглымы терец устаз-акын» макалаларымен 6ip- ге У.Уайдиннщ, В.В.Михайловтын, Ж.Бедешулыныц, Ж.Дэдебаевтыц, А.Этмулыныц, М.Ра- йымбекулыныц эр кездерде айткан пшрлершен кыска узшдшер жэне К.Эм1р-Бек пен А.Жа- кыповтыц арнау елендер^мен коса Кадырмен сухбат та 6ipre б ерш п п . Кай шыгармацызды ерекшелер едщ з деген сауалга акын «бэр! де б!регей кершед!» депп. Ал тэуелс!зд1к кезшде эдебиет кай багытта дамиды дегенге «Мен эулие емесшн. Пайгамбарлыгым да жок. 1здешс- тер, соган байланысты эртурл1 ауыткулар болады, эрине. BipaK менщ ойымша, непз1нен дэс- турл1 казакы багытта дамитын шыгар деп ойлаймын... Туппц тубвде парасатты каламгердщ бэр! осы тушнге кел1п тынады. Бул - жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|