1. viia тобының элементтері. Жалпы сипаттамасы. Фтордың ең электртерістілігі жоғары элемент ретіндегі ерекше қасиеттері. Теріс тотығу күйі бар қосылыстар. Жоғары тотығу күйіндегі галогендер
жүктеу/скачать 21,62 Kb.
|
|
Билет №1 1. VIIA тобының элементтері. Жалпы сипаттамасы. Фтордың ең электртерістілігі жоғары элемент ретіндегі ерекше қасиеттері. Теріс тотығу күйі бар қосылыстар. Жоғары тотығу күйіндегі галогендер. Фтор, хлор, бром және йод қосылыстарының биологиялық рөлі. Ответ:Жетінші негізгі топшаны немесе Vll А тобын фтор F, хлор Cl, иод I, астат At құрайды.Бұл элементтер атомдарының сыртқы электрондық қабатында жеті ns2np5 электрон болады.Бұл топшаның элепенттерін галогендер деп атайды.Өйткені аталған бейметалдар металдармен тікелей әрекеттесіп тұздар түзеді. Барлық осы элементтердің сыртқы энергетикалық деңгейінде 7 электрон бар (конфигурациялар ns2np5), ең тән тотығу күйлері –1, +1, +5 және +7 (фтордан басқа). Галогендер типтік бейметалдар. Фтордан астатингеауысқанда атом радиусы жоғарылайды, бейметаллдық қасиеттері төмендейді, тотығу қасиеттері төмендейді және тотықсыздану қасиеттері жоғарылайды. Фтор қосылыстардағы ең электртеріс элемент ретінде тек –1 теріс тотығу дәрежесін көрсетеді. Басқа элементтерге тән тотығу күйлерін (–1, +1, +3, +5, +7) сыртқы электрон қабатының электрондарының дезаляциялану мүмкіндігімен түсіндіруге болады. Фтор сүйек қаңқасы мен тіс эмальының құрылысына, бұлшықеттердегі, бездердегі және жүйке тіндеріндегі зат алмасу процестеріне қатысады. Азық-түлік пен ауыз судағы фторидтің жеткіліксіз мөлшерімен тіс эмальі бұзылады. Фторидтің артық болуы да зиянды әсер етеді: бұл тіс эмальының және қаңқасының бұзылуына әкеледі. Хлор асқазан сөлінің құрамдас бөлігі ретінде тұз қышқылының бөлігі болып табылады және тағамның қорытылуын қамтамасыз етеді, зат алмасуға қатысады. Асқазандағы қышқылдың тұрақты концентрациясы ағзаға тағамның бір бөлігі ретінде енетін тұз арқылы сақталады. Бром орталық жүйке жүйесінің қозу және тежелу процестерін реттейді. Сондықтан жүйке ауруларын емдеуде (ұйқысыздық, истерия, неврастения т.б.) құрамында бром бар препараттар қолданылады. Йод қалқанша безінің жұмысында маңызды рөл атқарады. Онда түзілетін гормондардың ең маңызды қызметі – ми мен жүрек жұмысын реттеу, бұлшық еттердің қозуы. Йодтың жетіспеушілігі қалқанша безінің ұлғаюына, психикалық және физикалық дамудың баяулауына әкеледі. Әрбір микроэлементті тамақпен жеткілікті мөлшерде алу өте маңызды, өйткені олардың жетіспеушілігі денсаулыққа қауіп төндіруі мүмкін. 2 билет 1.сурак: 2 билет 6Б топша элементтері Хром (лат. Chromіum; Cr) — элементтердің периодтық жүйесінің VІ тобындағы химиялық элементі, атомдық номері 24, атомдық массасы 51,996. Тұрақты төрт изотобы 50Cr(4,31%), 52Cr (83,76%), 53Cr (9,55%), 54Cr (2,38%) бар. Олардың ішіндегі маңыздысы жасанды жолмен алынған радиоактивті изотопы 51Cr (T1/2 = 27,8 күн ). Хромды 1797 жылы француз химигі Луи-Николя Воклен(фр. Louis-Nicolas Vauquelin; 1763 — 1829) крокоитминералының құрамынан ашқан. Табиғатта таралуы Хром кең тараған элемент. Жер қыртысындағы салмақ мөлшері 2•10−3%. Өнеркәсіптік маңызды минералы — хромит, оның бай кендері СолтүстікОралда, Кавказ сыртында, БатысҚазақстанда кездеседі. Батыс Қазақстандағы кені Ақтөбедегі хром қосылыстары заты мен ферроерітіндізатын хроммен қамтамасыз етеді. Оның ішінде Хромтау қаласындағы (Дөң кең байыту комбинаты) Қазақстанға ең үлкен мөлшерде хромды қамтамасыз етеді. Физикалық қасиеттері Хром — ақ, сұр түсті, қатты, ауыр балқитын металл, балқу температурасы 1910 °C, қайнау температурасы 2480 °C, тығыздығы 7,14 грамм/куб сантиметр. Химиялық қасиеттері Қалыпты температурада фтормен, 600°С-тан жоғары температурада галогендермен, күкіртпен, азотпен, көміртекпен, кремниймен, т.б. көптеген металдармен әрекеттеседі. Оттекпен өте жоғары температурада әрекеттесіп Cr2O3 тотығын түзеді, оның гидрототығы (Cr(OH)3) амфотерлі. Cульфидтері суда гидролизденеді. Сутекпен әрекеттесуге бейім емес, бірақ оны өзіне сіңіріп алады. Тотығу дәрежелері +1, +3, +6, кейде +1, +4, +6. Қосылыстары күшті тотықсыздандырғыш, тотығу дәрежесі +6 болатын қосылыстары (хром ангридриді CrO3, хроматтар) тотықтырғыш. Сұйық қышқылдардан сутекті ығыстырады. Хром кешенді қосылыстар түзуге бейім. Ол құрамда оттек бар қышқылдармен әрекеттесіп нитрат Cr(NO3)3·9H2O, сульфат Cr2(SO4)3·18Н2О тұздарын түзеді. Хром қолданылуына қарай таза күйінде немесе темірмен қорытпасы — феррохром түрінде (құрамында 60 — 85% Cr) өндіріледі. Оны хром кентастарын тікелей тотықсыздандыру арқылы алады. Таза хром өзінің тотығын Cr2O3 алюминотерм. әдіспен, сондай-ақ кейбір тұздарын электролиздеу арқылы алынады. Тотығу дәрежесі +3 болатын хром көптеген тұздар, ашудастар түзеді. Хром-калий ашудасы былғары илеуде, мата өнеркәсібінде, кино пленкасын жасауда қолданады. Хром металдан жасалған бұйымдардың бетін хромдау үшін пайдаланылады. Құрамында хром бар болат таттанбайды, қажалмайды және үйкеліс пен қызуға төзімді келеді 2 Сурак: VIBтопша Жетіншітоптыңқосымшатопшасыныңd-элементерінемарганец,рений, технецийжатады.Марганец,технецийжәнерений–толықэлектрондық аналогтар. Mn,Tc,Re(n-1)d5ns2электрондықформалары,d5–жартылайтолғанd –орбитальтұрақты,соңдықтанбұлэлементерге+2тотығудәрежесікөбірек тән.Mn...3d54s2;Tc...4d55s2;Re...5d56s2.r=0,130нм;0,136нм;0,137нм сәйкесінше. Радиусынабайланыстықараса,TcменReқасиетеріұқсасболуыкерек. Tc–жасандыэлемент,жерқыртысындажоқ.ЖерқыртысындаMn~9.10-2% (темірденкейін),Re–1.10-7%кездеседі. tб0С1244;2200;3180 ρ,г/см37,44;11,49;21,04 EЭ2+/Э,в-1,18;0,4;ЕЭ+3/Э0,3(ренийүшін) Марганецпенренийдің+1,+2,+3,+4,+5,+6,+7тотығудәрежесінесәйкес қосылыстарыбар.КарбонилдердеMnпенReтотығудәрежелерінольболады. Марганецүшін+2,+4,+7тотығудәрежесінесәйкесқосылыстарыкөбірек. Рeнийдің+7тотығудәрежесінесәйкесқосылыстарытұрақты;Tc+4,+6,+7 тотығудәрежесікөбіректән. МАРГАНЕЦ Марганец–dэлементерініңөкілі,Д.И.Менделеевтіңпериодтықжүйесінің4 –шікезеңініңVIBтобындаорналасқан.Марганецтіңэлектронды конфигурациясы3d24s2. Mn(I)қосылыстары. Марганец(I)оксидіMnoжәнемарганец(I)гидроксидіMn(OH)2негізгіқасиетерге ие.Марганец(I)оксидісұр-жасылтүскеие;марганец(I)гидроксидімарганец(I) тұздарынасілтіліерітінділерәсереткендебозғылтқызғылт(ісжүзіндеақ)тұнба түріндетүседі:MnCl2+2NaOH=Mn(OH)2↓+2NaCl Марганецқосылыстары(IV) Марганец(IV)қосылыстарыныңішіндееңтанымалмарганец(IV)оксиді—MnO2 пиролюзит.Марганец(IV)оксидіамфотерлікқасиетердікөрсетеді.Күкірт қышқылыныңконцентрацияланғанерітінділеріндеолтұзтүзеді: MnO2+2H2SO4=Mn(SO4)+H2O Сілтілікнемесесілтіліжерметалдарыныңоксидтеріменбалқукезіндемарганец(IV) оксидіқышқылдыққасиетерінкөрсетеді:MnO2+CaO=CaMnO3 Марганец(VI)қосылыстарыныңішіндеқұрамындаmno4манганатионыбар манганатареңтанымал,соныңарқасындаоларжасылтүскеие.Марганец(VI) қосылыстарытұрақсыз.Реакциялардаолартотығужәнетотықсыздану қасиетерінкөрсетеалады,соныменқатардиспропорцияғақабілеті Mn(VI):ЖоғарымарганецоксидіMn2O7тұрақсызҰшпатұтқыржасыл-күлгін сұйықтықболыптабылады.Суменәрекетескендемарганец(VI)оксидіhmno4 марганецқышқылынтүзеді,оныңтұздарыперманганатардепаталады. Марганецқосылыстарытотығудәрежесінде+7-күштітотықтырғыштар,өйткені олардыңқұрамындажоғарытотығудәрежесі+7марганецбар. ПерманганатардыңішіндекалийперманганатыKMnO4еңтанымал,оны күнделіктіөмірдекалийперманганатыдепатайды. Калийперманганаты: күнделіктіөмірдекеңтаралғанатауы-калийперманганаты)-калий перманганаты,перманганқышқылыныңкалийтұзы.Химиялықформуласы KMnO4.Бұлсудаерігенкездеашықфуксиятүстіерітіндініқұрайтынқара-күлгін, дерлікқаракристалдар.Бұлтұздықолданукөбінесеантисептикалықәсер беретінперманганатионыныңжоғарытотығуқабілетіненегізделген.Морфинмен, аконитинменжәнекейбірбасқаалкалоидтарменуланукезіндеішкеқабылдау үшінқұсуретіндекалийперманганатыныңсұйылтылған(0,02-0,1%)ерітіндісі қолданылады[5].фармакологиялықәсер Өңдеу Антисептикалық.Органикалықзатарменжанасқандаатомдықотегін шығарады.Препаратықалпынакелтірукезіндетүзілгеноксидбелоктармен- альбуминатарменкүрделіқосылыстартүзеді(осығанбайланыстыкалий перманганатыазконцентрациядатұтқыр,алконцентрліерітінділерде- тітіркендіргіш,күйдіргіш жәнетотығуәсерібар).Олсондай-ақдезодорациялық әсергеие.Күйікпенойықжаралардыемдеудетиімді.Калийперманганатының кейбірулардыбейтараптандыруқабілетібелгісізуланужәнетағамнанулану к е з ін д е а с қ а з а н д ы ш а ю ү ш ін о н ы ң е р іт ін д іл е р ін қ о л д а н у д ы ң н е г із ін д е ж а т ы р . жүктеу/скачать 21,62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|