29. Аса қауіпті инфекциялар этиологиясы, эпидемиологиясы

•Аса қатерлі  карантиндік инфекция- бұл жоғары  жұққыштығымен (тез тарайтын, эпидемия шақыратын), ауыр ағымды және қысқа уақытта өлімге  әкелетін жағдай.

•Дүние жүзілік денсаулық ұйымы 4 ауруды карантиндік инфекция деп жариялады: оба, тырысқақ, шынайы оспа және сары қызба.

Оба

Этиология - коздыргышы - Versinia pestis - коздыргышын. Оба таяқшасы жумыртка тәрiздес , жумырланган , капсуласы бар , анаэроб. Қоздырғыш төменгі температура да жаксы сақталады , кайнатканда 1-2 минутта оледi, 3-5 % лизол, 5-10 % карбол кышкылы және 10 % хлорлы әк ерiтiндiсi оны тез елтіреді. Улы зат эндо және экзотоксин бөледі. Қоздырғыш бактериологиялык кару ретiнде каралады.

Эпидемиология - аурудың көзі. Оба кемiргiштер ауруы болып саналады. Себебі кемiргiштер көбінесе табиғатта негiзгi коздырғыш сактаушылар болып саналгандыктан аурудын эпизотиялары байкалады. Ауру козі - үй жануарлары, түйе, ит, мысык бо лып табылады. Ауру адамнан адамга окпелік түрiнде тез жугады. Ауруды таратуда кан сорғыш бүргенің ролі жоғары, ол өлі кеміргіштен кейін тез арада баска кемiргiшке, жан - жануарларға және адамга жабысады. Ауру кеміргіштердiн терiсiн сыпырганда, туйенi сойганда, тагамдар аркылы және ауа тамшылары аркылы да жугады. Ауруға сезімталдык өте жоғары. Аурумен кобінесе аншылар, малшылар ауырады. Иммунитет узакка созылады.

Тырысқақ

Этиология - қоздырғышы.Тырыскак вибрионы бүгінгі танда оның 2 түрі белгілі. Олар классикалык және Эль - тор. Антигендік құрылысына байланысты серологиялык турі: Инаба, Огава, Гикошимо. Тырыскак виброны май да, иiлген, өте козғалғыш, грамтерiс таяқша, оттекті, ылғалды жерде тез әседі, улы эндотоксин және экзотоксин бөлiп шығарады. Қоздырғышы сыртқы ортада тезiмдi болып келеді, ашық су коймаларында бірнеше ай, агынды суда 30 сагат, сүт, ет тағамдарында тез өседі, әсіресе төменгі температурада және мұзда да сактала бе редi. Кайнаткан кезде 1 минутта өледi, зарарсыздандыру ерiтiндiлерiне сезімталдык танытады. Эпидемиология - аурудың кезі Аурудың басты көздері ауру адам және коздыргыш тасымал даушы. Таралу механизмі: ауыз - нәжіс аркылы. Таралу жолдары: су, тағам және әртүрлі үйдiн заттары, шыбын аркылы, тазалык сактамаган жағдайда ауру жұғады. Аурудың таралу мезгілі жаз - куз айлары. Аурудын отаны Үндістан, Пәкістан. Осы елдерде панде миялар басталған. Сонымен қатар Ресейде де бiрнеше эндемиялык аудандары бар. Ауруды кабылдағыштык касиет өте жоғары болып келеді, әсіресе бул жагдай балаларға тән.