Доклад тақырыбы Төлен Әбдікұлы "Оң қол" Ғылыми бағыт
жүктеу/скачать 25,75 Kb.
|
Оң қол Мырзақасымқызы Ақерке Шымкент университетінің қазақ тілі және әдебиеті мамандығының 2-курс студенті Ғылыми жетекшісі: Белгибаева Г.А. п.ғ.к., магистр аға оқытушы. Төлен Әбдікұлы 1942 жылы 4 қыркүйекте Қостанай облысы Жангелді ауданы "Еңбек" ауылында дүниеге келген.Төлен Әбдік “ Оң қол” әңгімесінің идеясы Дархан даланың көркем мінезін. Табиғат пен байланыстыратын қымқаша әңгіме. Бұл шығарма әр адамның есінде есте қаларлықтай оқиға болатыны сөзсіз. Оқырмай қауымын бойына қорқыныш сезімін ұялата отрып терең ойға батырады. «Оң қол» шығармасы - Төлен Әбдіктің жиырма бес жасында жазған алғашқы әңгімелерінің бірі. Сіздерді осы “Оң қол” шағармасының қысқаша мазмұнымен таныстырып өтейн. Әңгіме Алма деген кәмелет жасқа енді толған жас қыз жайлы.Алма өте әдемі тартымды қыз еді. Шашы иғынан түскен бұйралау кекілі бар еді.Бірақ Алманың оң қолы өзіне бағынбайтын еді. Өзін-өзі қылқындара беретін еді. Оң қол қылқындырған кезде, сол қол араша түсетін.Әсіресе тәтті ұйқыға жатқан кезде жиі қайтаданатын. Алма өзінің оң қолына жауап бере алмайтын еді.Анасы қызы Алманы қатты уайымдап,психиатуриялық ауруханаға жатқызуға бел буады.Аурухана қаланың батыс жағында, ернеуіне тас қаланған шағын өзеннің жағасында орналасқан еді.Аурухана ескілеу еді, сылақтары түсіп қалған, дуалының төбесі әбден тат басып шіруге айналған қаңылтыр шатыры бар еді.Маңайда машина жүретін жол болмағансын төңірек құлаққа жағымды тып-тыныш болып тұратын еді.Көктемде терезеден сыңғырлап аққан бұлақ суының дыбысын түнімен естіп шығады.Табиғаттың көркем даусын сыңғырлаған бұлақ суы мен қоса әндете шыққан құстар дауысы керемет.Аурхананың ескілігі болмаса, табиғатты керемет еді, психика дертіне шалдыққандар үшін күшті жер еді. Ауруханада бір жас жігіт жұмыс істейтын. Сол жігіт Алманы жеке бақылауға алған еді. Алма тұйық ешкімге қосылмайтын. Үнемі қорқыныш үстінде жүретіні көрініп тұрады. Дәрігер алғаш кезекшілікте болғанда оң қол ұстамасы шынында да ойға сыймас әрекет жасайтынын көреді. Түнде ашық тұрған Алманың палатасынан шыңғырған ащщы дауыс шығады. Дәрігер жүгіріп барып Алманың қасына барады сол кезде Алма кеңіртегін қатты қысып алған екен. Дәрігерлер Алманың қолын қайырып кереуеттің астына алып барғанда Алманың тұрі көкпенбек болып, көзін жәймен ашады, тұла бойы қалшылдап көпке дейін өз-өзіне келе алмай отырады. Сол күннен бастап Алманың қолын кереуеттің жанына байлап қойтын болған тыныш ұйықтау үшін. Дәрігер өз еркімен күн сайын өз еркімен түнгі кезекшілікке қалатын. Алма бір күні дәрігерге сіз кешкілік менім жанымда боласыз қай уақытта қыдарасыз? Сіздің қызыңыз бар шығар? деп сұрақ қойады. Дәрігер менім қызым жоқ, сондықтан ешқайда шықпаймын дейді. Бір кезде Алма жалынышты көзбен қарап; Менде сыртқа шығып, көшемен жүргім келеді, қыдырғым келеді дейді. Дәрігерге алып шығуын өтінеді. Дәрігер жарайды ойланайын дейді. - аяғына нешінші размер? Алма отыз алты дейді - көйлегің нешінші размер? Алма таңырқай қарап қырық алты деді. Бір күні дәрігер Алманы бәрінен жасырып серуенге алып шығады. Дәрігер ауруханадан шыққан соң таныс біреу- міреу көріп қоймаса екен деп қорқыныш үреймен жүреді. Алманы алдымен саябаққа одан соң киноға алып барады. Жас жігіт қазір деп орнынан тұрып гүл алаңына беттейді. Гүл алаңынан енді қауызы ашылған қызыл гүлдердің бір-екі талын жұлып алып жиекке шыққанда алдынан портфелі бар милицонер шығады. Жігіт жалтақтап Алма отқан жаққа қарай береді. Жігіт бөлімшеге барады. Бір кезде бөлмеге Алма кіреді. -Алма жігіттің жанына жақындап барып, милицонерлерге ағай бәріне мен кінәлі деп айтады. Мен әдейі жұмсап едім гүл жұлып бер деп сынайын деп едім дейді. -Жарайды деп милицонерлер қыздың алдында жігіттің беделін түсірмейн деп жібереді. Дәрігер жігіт сол күні Алмаға ғашық екенін түсінеді.Қалайда Алманы емдеп жазамын деген шешім қабылдайды. Жас дәрігер жігіт, бас дәрігерге барып, Алманың оң қолын кесу керектігін айтады. Бас дәрігер бәрі-бір қарсылық танытады.Алма сол күні дәрігерге қайтуын талап етеді барып демалыңыз деп. Оң қолға бүгін өзім жауап беремін деп уәде беріп. Жігіт ертеңіне келгенде Алмаға жақсы жаңалық айтамын деген күйде келгенде Алманың оң қолы өз-өзін өлтіргені жайлы хабар естиді. Сөйтіп жігіт ештеңеге үлгермей қалады. Жігіт келесі күні Алманың жерлеуіне қатысады. Расы керек оқып болған соң, оң қолға ерекше күдікпен күмәнмен қарай бастайсыз. Бірақ шығарма кез келген жанды баурап есінде қаларлықтай шығарма. Міне бұл шығарманың қысқаша мазмұны. Жазушы Төлен Әбдіктің драмалық-психологиялық жанрда жазылған”Оң қол”әңгімесі оқырман қауымын қазақ әдебиетіндегі жаңашылдығымен селт еткізген шығарма болғандығы айқын. Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Төлен Әбдік: Оң қол кітабы ( Алматы-Атамұра) 2020ж жүктеу/скачать 25,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|