Хронологиясы
жүктеу/скачать 10,91 Mb. Pdf көрінісі
|
1 2
| Ерте тем р дәу р хронологиясы мен археологиялық мәдениет ескертк штер Мугал м : Калыбаева А . Ж Студент : Джумагалиева К . А К . Жубанов атындағы Актөбе өң рл к университет Жоспар Ерте тем р дәу р Берел , Ш л кт қорғандарынан табылған жәд герлер Мұртты қорғандар Алтын Адам Тем р дәу р - тас пен қола дәу рлер нен кей нг үш нш р археологиялық кезен . Оның б р нш кезен н ерте тем р дәу р деп атап кеткен . Қазақстандағы ерте тем р дәу р н ң басы б . з . д . VIII - VII ғасырларына жатады . Ерте тем р дәу р н ң басталуымен Евразия кең ст г ндег далалык этностар өм р нде шынайы ғаламат өзгер стер басталды . Бұл дәу рде шығыстағы Монғолиядан батыстағы Дунайға дей нг далаларды мекендейт н бақташы , бақташы - ег нш тайпалардың жайылымдар мен су көздер н пайдалануды маусымдық шектеуд ң күрдел де қатаң жүйес не нег зделген малшылық шаруашылықтың жылжымалы түрлер не көшу не тура келд . 1. Ерте тем р дәу р Мұртты қорғандар не үш н салынған ? Б зге мұртты қорғандардың астрономиялық жағынан тағайындалу туралы тұжырым белг л . Биолог және археология ( энтузиасты ) П . И . Мариковскийдың п к р бойынша , мұртты қорғандар ежелг обсерваториялар болған , жұлдызды аспан , күн мен айды бақылап , жыл мезг л н аңықтау үш н пайданылған . «Мұртты» кешендер астрономиялық болжамдар үш н пайдаланылуы мүмк н , б рақ бұл оның құрылысында маңызды болмаған . Кейде осындай қорғандар б р - б р нен б рнеше шақырым қашықтықта орналасқан , кейб р обаларда ек мұртты қорғандар болған . Аспанды бақылау үш н б р обсерватория бар кезде ек нш с н тұрғызудың қажет қандай ? М . К . Қадырбаевтың п к р бойынша тастан қаланған мұртты кешендер жерлеу ғұрыптарына арналып салынған және тасмола тайпаларының күнге табынушылығын айқындады . 2. Мұртты қорғандар Берел қорымында 1997 жылдан қаз рг кезге дей н 20 ескертк ш зерттелд , солардың ш нде №4, 9, 10, 11 обаларынан тоң басқан қаб рлер аршылды . Берел қорымы обалардан табылған ақсүйектер мен скиф - с б р аң стил нде жасалған заттарының нәтижес нде әлемге әйг л болды . Берел қорымындағы тоң басқан обалардың берет н мәл меттер де ерекше . Берел қорымындағы үлкен обаларда табиғат пен климаттың және обаны үйген материалдар мен ескертк ш құрылысының үйлес м нен пайда болған тоңың нәтижес нде органика , яғни ки м , ат әбзелдер , ағаш бұйымдары , ер тоқым , тер мен ки зден жасалған заттар ш р мей жақсы сақталған . 3. Берел , Ш л кт қорғандарынан табылған жәд герлер 1949, 1959, 1961 және 1962 жылдары Ш л кт қорымдарында профессор С . С . Черников қазба жүрг зд . Ол барлығы 13 обаны қазып зерттед . 2003 жылдан бастап бұл өң рд профессор Ә . Т . Төлеубаев зерттеп жатыр . Бүг нг күнге дей н Ә . Х . Марғұлан атындағы археология институтының ғылыми қызметкерлер Ш л кт 3 қорымының , № 1, Ш л кт 2 қорымының № 1,2,4 қорғандынына зерттеу жұмыстары толық қазылып зерттелд . Қорымдар тобындағы соңғы қызықты жаңалықтар берген оба Бәйгетөбе деп аталады . Ол Жалшы ауылының оңтүст к жағында орналасқан . Оның би кт г 7,9 м , диаметр оңтүст ктен солтүст кке қарай 99 м , шығыстан батысқа қарай 97,4 м . 3- Ш л кт қорымының Бәйгетөбе обасынан барлығы 4303 дана алтын заттар табылды . Оның 153 данасы мәл нн ң маскасы бейнес нде , 36 данасы бүрк т - самұрұқ , 20 данасы бұғылар , 39 данасы қасқыр ( аю ) түр нде , б р түйме - қаптырма бесжұлдыз , б р қаптырма арқар бейнес нде . Сонымен қатар 23 дана қоңырауша түр ндег ,63 дана кең рдекше түр ндег , 17 дана алтын т л кше , 7 дана алтын сым , 141 дана жартышар сияқты салпыншақтар , 2835 дана миниатюралық құлақшалы , кесеге ұқсас салпыншақтар , 223 ұсақ кең рдекше т збе , 743 шығыршық т збе және б р дана к шкене қапсырма шеге табылды .3- Ш л кт қорымындағы Бәйгетөбе обасының р және өте күрдел архитектуралық құрылысы әлеуметт к - жүктеу/скачать 10,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2