«Жарық поляризациясы үшін құ ралдардың түрлері

«Жарық поляризациясы үшін
құ
ралдардың түрлері
(сахариметр, поляриметр, 
поляризациялық микроскоп)»
Орындаған:Елеп Нұрсамал ТФП21-
017-1к

Жоспар
1.Жарық 
поляризациясы
2.Сахариметр
3.Поляриметр
4.Поляризациялық 
микроскоп

•
Жарықтың полярлануы, жарық поляризациясы — жарық толқынының электр және магнит өрістері кернеуліктері векторларының (Е 
және Н) жарық сәулесі жазықтығына перпендикуляр жазықтықта бағдарлануының реттелуі. Электр өрісі кернеулігі (Е) мен жарық
сәулесі жататын жазықтық полярлану жазықтығы деп аталады. Жарықтың полярлынуы сызықтық жарықтың полярлынуы (Е өзінің
тұрақты бағытын сақтайды), эллипстік Жарықтың полярлынуы (Е-нің ұшы жарық сәулесіне перпендикуляр жазықтықта эллипс 
сызады) және дөңгелек жарықтың полярлынуы (Е-нің ұшы шеңбер сызады) болып ажыратылады. Жарықтың полярлануын 
полярланған приборлар, поляроидтар, т.б. арқылы алуға болады. Жарықтың полярлануы зат құрылысының кейбір ерекшеліктерін 
түсіндіруге мүмкіндік береді. “Жарықтың полярлануы” ұғымын Исаак Ньютон енгізген (1704 — 06).

•
Сахариметр – ерітінді 
концентрациясына 
пропорционал жарықтың
поляризациялық
жазықтығының (ВПП) 
айналу бұрышын өлшеу 
арқылы ерітінділердегі 
қ
анттың (сирек басқа 
оптикалық белсенді 
заттардың) мөлшерін 
анықтауға арналған 
поляризациялық құрылғы.

•
Сахариметрлерде поляризация жазықтығының айналуы ерітіндіде болған жағдайға тең және 
таңбасына қарама-қарсы орындалады. Сахариметрлердегі компенсатордың рөлін сызықты 
жылжымалы кварц сынасы атқарады. Кварц пен қанттың оптикалық белсенділігінің жарық
толқын ұзындығына тәуелділіктері бірдей дерлік болғандықтан, кварц компенсаторын қолдану 
ерітіндіні ақ жарықпен жарықтандыруға мүмкіндік береді.

•
Айналу бұрышы ерітіндідегі белсенді заттың
мазмұнына пайызбен калибрленген сызықтық
шкала бойынша өлшенеді. Поляриметрлердегі 
сияқты, сахариметрлердегі компенсация көру 
ө
рісінің екі жартысының жарықтығын 
теңестіреді. Сахариметрдің көмегімен қант 
құ
рамын өлшеу шарттары жарықтандырғыш ақ
жарық алдымен сүзгіден өтетіндей 
стандартталған - қалыңдығы 1,5 см 
қ
алыңдықтағы 6% калий бихромат 
ерітіндісінің қабаты.

•
Поляриметр (полярископ – көзбен 
шолып бақылау және талдау үшін) –
мөлдір орталардың, ерітінділердің
(сахарометрия) және сұйықтықтардың
оптикалық белсенділігінен туындаған 
поляризация жазықтығының айналу 
бұрышын өлшеуге арналған құрылғы. 
Кең мағынада поляриметр – жартылай 
поляризацияланған сәулеленудің
поляризация параметрлерін өлшейтін 
құ
рылғы (осы мағынада Стокс 
векторының параметрлері, поляризация 
дәрежесі, жартылай поляризацияланған 
сәулеленудің поляризация эллипсінің
параметрлері және т.б. мүмкін. 
ө
лшенеді).

•
Ол заттың құрылысы мен қасиеттерін зерттеу 
ү
шін қолданылады. Тамақ, химия өнеркәсібі 
зертханаларында және ғылым мен өндірістің
басқа салаларында қант, глюкоза, ақуыз 
сияқты оптикалық белсенді заттардың
ерітінділерінің концентрациясын поляризация 
жазықтығының айналу бұрышы бойынша 
анықтау үшін қолданды. Қант диабетімен 
ауыратын науқастарға зәрдегі қант мөлшерін 
жеке бақылау үшін ұсынылады. Сондай-ақ ол 
шыныдағы қалдық кернеулерді бақылауға 
және өлшеуге мүмкіндік береді.

Поляризациялық
микроскоп
•
Поляризациялық микроскоптың көмегімен субмикроскопиялық
компоненттері тәртіппен орналасқан биологиялық құрылымдарды 
(коллаген талшықтары, миофибрилдер) зерттеуге болады. Жарық
толқындарын белгілі бір поляризация бағытына бағыттайтын 
конденсорлы шынының алдына поляризатор орналасады. 
Зерттейтін препарат және объективтен кейін анализатор 
орналасады, ол жарық толқынына сол жазықтықта өткізеді. 
Поляризатор мен анализаторлар-призмалар (николь призмасы). 
Егер екінші призманы (анализатор) бірінші призмаға қарағанда 
90°С бұрсақ, онда жарық түспейді. Осы екі призманың арасында 
екі қабатты сәуле шағылыстыратын немесе поляризация 
жасайтын қабілеттілігі бар объектілер болса, онда ол қараңғы 
ортада жарық шашқандай болып көрінеді.

Пайдаланылған 
ә
дебиеттер
•
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D1%8B%D2%9
B%D1%82%D1%8B%D2%A3_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D1%80
%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%8B
•
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%8
0%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80
•
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D1%8
0%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80
•
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D1%8
0%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B
%D2%9B_%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BA
%D0%BE%D0%BF