Жасушаны сыртқы ортаның әсерінен қорғау, көршілес жасушалармен өзара қарым-қатынасты қамтамасыз ету
жүктеу/скачать 2,56 Mb.
|
| Алғаш жасуша атауын қолданған: Роберт Гук 1665ж Жасуша қабықшасының басты рөлі: жасушаны сыртқы ортаның әсерінен қорғау, көршілес жасушалармен өзара қарым-қатынасты қамтамасыз ету Жасушаның ішін толтырып тұрады-цитоплазма Жасушада көбеюге жауапты: ядро Өсімдікдің жасуша қабықшасы: қалың Жануардың жасуша қабықшасы: жұқа Өсімдік жасушасының ерекшелігі: пластидтердің болуы Жануарлардың қоректену тәсілі: гетеротрофты Өсімдіктердің қоректену тәсілі: автотрофты Вакуоль қызметі: су алмасу, тургор, жасушаішілік қысым Вакуоль болатын жануар: қарапайымдылар, амеба Өсімдік жасушасында қорға жиналады: крахмал Жануар жасушасында қорға жиналады: гликоген Барлық тірі ағзаның жасушасы міндетті түрде 3 бөліктен тұрады: ядро, цитоплазма, қабықша Прокариот: ядросыз Эукариот: ядролы Ядросыз прокариоттар: бактериялар Біржасушалы эукариотттар: протистер Прокариот жасушасы жабылған: плазмалық мембранамен Прокариот цитоплазмасында болады: бір сақиналы ДНҚ Прокариот жасушасының плазмалық мембаранасының сыртында болады: шырышты қакбықша (капсула) Жасушаға қажет заттарды сіңіріп, қажет емес заттарды шығару қасиеті: іріктемелі өткізгіштік Ядро барлық химиялық үдерістерді бақылайды: нәруыздар-ферменттер синтезі арқылы Ядро: екі мембраналы Ядрода болады: хромосома, ядрошық, ядро шырыны Ядро шырыны: кариоплазма Жасушаның энергетикалық стансысы: митохондрия(2мембраналы) Нәруыз биосинтезін жүзеге асырады: рибосома Рибомалар тұрады: РНҚ мен нәруыздан; Үлкен жіне кіші суббөліктен Рибосома болады: түйіршікті ЭПТ Заттардың жасушаішілік тасымалын, лизосоманың түзілуін жүзеге асырады: Гольджи жиынтығы Гольджи аппаратынан түзілуі мүмкін: диктиосомалар Асқорыту ферменттеріне толы мембрана көпіршіктері: лизосома Лизосома: бір нәрсені бұзатын, ерітетін, қорытатын денешік Лизосома түзіледі: Гольджи жиынтығынан Жасушаның өзін-өзі қорыту үдерісі: автолиз Цитоплазманың ішіндегі мембрананың түтікшелері. Эндоплазмалық тор.ЭПТ Макротүтікшелердің екі триплетінен тұратын мембраналы емес ұсақ органоид: жасуша орталығы (центриоль) Қозғалыс органоидтары: талшықтар, кірпікшелер Жасушадағы қандай да бір заттардың уақытша шоғырлануы: жасуша қосындылары Құрылысы, шығу тегі, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар мен жасушааралық заттар жиынтығы: ұлпа Тұрақты орны, құрылысы бар, белгілі бір қызмет атқаратын ағза бөлігі: мүше Мүшелер қызметі бойынша бірігеді: жүйе Тұрақты құрылысқа ие, белгілі қызмет атқаратын жасуша бөлігі: органоид Мембрананың сыртында болып, жасушаны жабады: жасуша қабырғасы Саңырауқұлақтың жасуша қабырғасы: хитин Өсімдіктің жасуша қабырғасы: целлюлоза Бактерияның жасуша қабырғасы: муреин Вакуоль ішіндегі сұйықтық: жасуша шырыны «Қоқыс салатын шелек»: вакуоль Сары, қызыл, қызыл сары түс беретін пластид: хромопласт Ақ, түссіз пластид: лейкопласт Жасыл пластид: хлоропласт Лейкопласттар жинақтайды: крахмал Өсімдік тіршілігіндегі маңызды үдеріс: фотосинтез Өсімдікте ұлпалардың түрі: 6 Барлық ұлпалар мен мүшелерді түзеді: түзіші үлпа Жасушалары ұсақ, қабықшасы өте жұқа, бір-біріне тығыз орналасқан: т үзуші ұлпа Тамыр ұшы мен өркен ұшында тұратын жасушалар тобы: түзуші ұлпа Қабықшасы жұқа, жасушааралық кеңістіктері кең жасушалардан тұрады: негізгі ұлпа Негізгі ұлпаның түрлері: фотосинтездеуші, қор жинаушы, су жинаушы, ауа жинаушы Фотосинтездеуші ұлпалардың цитоплазмасында болады: хлоропластар Фотсинтездеуші ұлпа бөлінеді: бағаналы, борпылдақ жасушалар деп Қор жинаушы ұлпалар жинайды: май, нәруыз, көмірсу Су жинаушы ұлпа түзеді: кактус сабағы, алое жапырағы Ауа жинаушы ұлпа: тұңғиықтың жапырағында Өсімдіктің ішкі жүйесін микроорганизмдердің енуінен қорғап, судың артық булануынан сақтайды: жабын ұлпа Жабын ұлпа бөлінеді: өң, тоз,қыртыс Жасушалары тірі, бір-біріне тығыз орналасқан-өң Көпжылдық өсімдіктерді болады, алғашында тірі болғанымен, кейін өлі жасушаға айналады: тоз Қыртыс: ең соңында түзіледі, Тоздың пайда болған жаңа қабатынан қалыңдай береді. Органикалық және бейорганикалық заттардың жерасты, жерүсті мүшелеріне тасымалдануын, өткізілуін қамтамасыз етеді: өткізгіш ұлпа Бөліп шығарушы ұлпа: шайыр жолдары, шірнелік, сүт жолдары Өсімдік мүшелеріне беріктік қасиет береді: тірек ұлпа Тірек ұлпа: жаңғақ пен емен жаңғағы қабықшасы;алхоры, өрік сүйектері Жануарларда ұлпа түрі: 4:эпителий, жүйке, бұлшықет, дәнекер Қалпына келу қабілеті: регенерация Жасушалары тығыз байланысқан, теріде, мүшелердің ішкі қабырғаларында қорғаныш қабатын түзеді: эпителий ұлпасы Көпқабатты эпителий: тері, ауыз қуысының шырышты қабығы Бірқабатты эпителий: бүйрек өзекшелері Безді эпителий: тер,май, сілекей, бездері,бауыр Кірпікшелі немесе тербелмелі эпителий: тыныс жолдарында, мұрын қуысында Тері асты май жасұнығы түзіледі: борпылдақ дәнекер ұлпадан Байламдар, сіңір, қан тамыр қабырғасы түзіледі: дәнекер ұлпадан Нейрондардан тұрады: жүйке ұлпасы Нейронның қосымша жасушалары: нейроглия немесе глия Нейронның қысқа өсіндісі: дендрит Нейронның ұзын өсіндісі: аксон Дендрит пен дене түзеді: сұр өат Аксон түзеді: ақ зат Ішкі мүшелердің қызметі мен организмнің кеңістікте қозғалуын қамтамасыз етеді: бұлшықет ұлпасы Бұлшықет ұлпасы: бірыңғай салалы, көлденең жолақты жүрек бұлш, көлд.жолақты қаңқа бұлшықеті Дәнекер ұлпасы: қан, шеміршек, сүйек, лимфа, буын Тіректік, беріктік қасиет беріп, оттек пен қоректік заттарды тасымалдайды: дәнекер ұлпа СИ жүйесі қабылданды: 1960 жылы Парижде өткен «Мөлшер мен салмақтар» туралы ХІ бас конференцияда Микрометр: 10 -6м Нанометр: 10 -9м Пикометр: 10 -12м Фемтометр: 10 -15м Аттометр: 10 -18м Ескірген, СИ жүйесіне кірмейтін бірлік: Ангстрем жүктеу/скачать 2,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|