Калыкберген Нурбек Радиобайланыс

Дайындаған; Қалықберген Нұрбек
Байланыс түрлері 
Модуляция 
Детектрлеу
 Радио таратқыш және
радиоқабылдағыш

Бұқаралық ақпарат құралдарының ш нде
жаңалық таратуда ең шапшаң, жедел
құрал Радио екен баршамызға мәл м.
Күндел кт т рл г нд степ жүр п-ақ өз ңе
керект ақпаратты алуға болатын
радионың адамзат баласы үш н маңызы
зор. Жалпы, радионың шығу тарихы
туралы сөз болғанда ек ғалымның атауы
аталады. Олар профессор Александр
Степанович Попов ек нш ғалым, физик
Гульельмо Маркони.

Тұңғыш рет электромагнитт к
толқынды сымсыз байланыс
жасау үш н қолдануға болатынын
1895 
жылы 7 мамырда орыс
ғалымы А.С. ПоповРесейд ң
физика химия қоғамының
мәж л с нде тәж рибе жасап
көрсетт .Попов электромагнитт к
толқындарды т ркеуд ң сен мд
және жақсы сезг ш тет г –
когерерд қолданды.

Осы сұлбаға сүйене отырып,
радиобайланыстың негізгі физикалық
принципін жүзеге асырады. Таратқыш
радиостанцияда жоғары жиілікті
тербелістер генераторы антеннада
қоздыратын жиілігі жоғары айнымалы ток
кеңістікте шапшаң өзгеретін
электромагниттік өріс туғызады да, ол
электромагниттік толқын түрінде
тарайды 

Қабылдағыш антеннаға жеткен
электромагниттік толқын таратқыш 
станция қандай жиілікпен жұмыс істейтін
болса, жиілігі дәл 
сондай айнымалы ток туғызады.
Қабылдағыш антеннаға қосылған 
тербелмелі контур резонансқа түсу
нәтижесінде жиілігі бізге қажетті
 таратқыш радиостанцияның жиілігіндей
еріксіз тербелісті ғана күшейтіп, бөліп
алады.

Радиобайланыстың дамуының ең маңызды кезеңі
1906 жылы американдық инженер
 Д. Форестің үш электродты шамды — триодты
ойлап шығарумен байланысты. Триод негізінде
1913 жылы өшпейтін 
электрлік тербелістердің шамды генераторы
жасалынды. Соның нәтижесінде
электромагниттік толқын арқылы енді
музыканы, сөзді, яғни дыбысты қашықтықта
тарату жүзеге асырылды. Оны
радиотелефондық байланыс деп атады.

Төменгі жиілікші электрлік
тербелістерге сәйкестендіре
отырып жоғары жиілікті
электромагниттік тербелістерді
басқару — жоғары жиілікті
тербелістерді модуляциялау деп
аталады. 
Модуляция деп отырғанымыз
жоғары жиілікті тербелістердің
параметрлерінің бірін —
амплитудасын, жиілігін немесе
фазасын төменгі (дыбыс)
жиілікпен баяу өзгертетін
процесс. Радиобайланыста
амплитудалық, жиіліктік және
фазалық модуляция қолданылады.
Жоғары жиілікті тербелістерді
тасымалдаушы жиіліктер деп
атайды, өйткені олар дыбыс
жиілігіндегі тербелістердің
тасымалдаушылары рөлін
атқарады.

Детектор схемасы

Детектрлеу

Қарапайым радиоқабылдағыш:
1-қабылдағыш антенна. 2-тербелмелі контур. 3-
детектор (диод). 4-конденсатор (фильтр). 5-резистор.
6-дыбыс зорайтқыш

Радиолокация – нысандардан шағылған радиотоқындардың
көмегімен оларды тауып және сол нысандардың 
 координаталарын анықтау.
Радиолокаторларды ұшақтарды, кемелерді, үйірілген
бұлттарды тауып, оларға дейінгі қашықтықты анықтау
үшін және ғарыштық зерттеулерде ғаламшарларға дейінгі
қашықтықты өлшеу үшін қолданады. Радиолокация
арқылы ғаламшарлардың орбиталық қозғалыс
жылдамдығы және өз осінен айналу жылдамдығы 
 анықталынады. 

 Нысанға дейінгі
қашықтықты
анықтау