Карбонильды қосылыстар. Альдегидтер мен кетондардың гомологтік қатары. Карбонил тобының электрондық құрылысы. Алыну жолдары. Химиялық қасиеттері
Дәрістің жоспары:
1.Альдегидтер мен кетондардың гомологтік қатары.
2.Карбонил тобының электрондық құрылысы.
3.Алыну жолдары.
4.Химиялық қасиеттері.
Альдегидтер және кетондар деп құрамында карбонил тобы C = О бар, көмірсутектердің
O
//
туындыларын айтады. Альдегидтердің жалпы формуласы R – C
H
Кетондардың жалпы формуласы R – C – R
||
О
O
CH3 – C сірке альдегиді, этаналь
H O
CH3 – CH2 – C пропион альдегиді, пропаналь
H
CH3 – CH2 – CH2 – CHO май альдегиді, бутаналь
CH3 – CH – CHO изомай альдегиді, метилпропаналь
|
CH3
CH3 – C – CH3 ацетон, диметилкетон, пропанон
| |
O
CH3 – C – CH2 – CH3 метилэтилкетон, бутанон
| |
O
1 2 3 4 5
CH3 – C – CH2 – CH2 – CH3 метилпропилкетон, 2 - пентанон
| |
O
1 2 3 4
CH3 – C – CH – CH3 метилизопропилкетон, 3 – метил – 2 – бутанон
| | |
O CH3
Альдегидтер мен кетондар реакциялық қабілеттігінің күштілігі олардың реакциялары көпшілі активті карбонил тобы болу шарттас келеді. Мұндағы (карбонил тобындағы) екі еселенген байланыс физикалық табиғаты жағынан көміртектің екі атомының арасындағы екі еселенген байланысқа ұқсас (σ – байланыс + π – байланыс) (6 – сурет). Дегенмен оттек, көміртекке қарағанда, теріс электрлігі күштірек элемент. Сондықтан электрон тығыздығы оттек атомының жағында көміртек атомының жағындағынан гөрі күштірек. Карбонил тобының дипольдық моменті 2,7 Д шамасында. Осындай полюстену салдарынан карбонил
δ+ δ-
тобындағы көміртек атомында электрофильдік қасиет пайда болады да C = O
6-сурет. Карбонил тобы құрлысының схемамен бейнелеу
нуклеофильдік реагенттермен әрекеттесуге бейім келеді. Соған сәйкес оттек атомы нуклеофильді болып табылады. Қосылу реакциялары қосылатын молекуланың теріс зарядталған бөлігі әр уақытта көміртек атомына қарай бағыт алады да, оның оң полюстенген бөлегі оттек атомына қарай бағыт алады.
Достарыңызбен бөлісу: |