Кедергі күштер әсер ететін қозғалыстар. Сыртқы және ішкі үйкелістер. Қатты денелердің деформациясы және кернеуі. Студент: Камардин Жамбыл Тексерген: Мукамеденқызы Венера

Сабақ тақырыбы

Қарсыласу күштерінің әсерінен заттар баяу қозғалыста болады немесе толық тоқтайды. Сыртқы үйкеліс дене басқа дененің немесе сұйықтықтың бетімен қозғалғанда және қозғалыстың қарама-қарсы бағытына бағытталғанда пайда болады. Ол қолданылатын күшке, үйкеліс коэффициентіне және жанасу аймағына байланысты. Сыртқы үйкелісті сипаттайтын формула келесідей:

Fr = μN,

мұндағы Fr – үйкеліс күші, μ – үйкеліс коэффициенті және N – қалыпты күш (бетке перпендикуляр әсер ететін күш).

Қатты денелер деформацияланған кезде олардың ішінде ішкі үйкеліс пайда болады. Ол материалдың әртүрлі қабаттарының өзара ығысуына қарсы әрекет етеді және материалдың түріне және оның құрылымына байланысты. Ішкі үйкелістің формуласы келесідей:

Ff = μτ,

Қатты денелердің қозғалысы немесе деформациясы процесінде олардың деформациясы жүреді. Деформация – сыртқы күштердің әсерінен дененің пішінінің немесе көлемінің өзгеруі. Деформация серпімді немесе пластик болуы мүмкін. Серпімді деформация әсер ететін күш жойылып, дене бастапқы қалпына келгенде пайда болады. Пластикалық деформация материалдың шекті беріктігіне жеткенде және дене өзгерген пішінде немесе өлшемде қалғанда пайда болады.

Қатты дененің деформациясы ондағы кернеулердің дамуымен байланысты. Кернеу - аудан бірлігіне әсер ететін күш. Кернеуді келесі формула бойынша есептеуге болады:

σ = F/A,