Кәсіби маманның ерік қасиеттерінің дамуы

Алматы Технологиялық университеті
Тағам өндірісінің технологиясы факультеті
тақырыбы:Кейс "Кәсіби маманның ерік қасиеттерінің
дамуы"
Орындаған:Құлтөреева Гүлімай
Топ:ТХ-22-12
Тексерген: Джакупова Чинара Абдусаматовна

1.Ерік туралы сипаттама
Ерік - бұл адамның мақсатқа жету жолындағы кедергілер мен
қиындықтарды
жеңу
кезінде
көрінетін
психикалық
әрекеті.
Қиындықтарды жеңе отырып, адам нейропсихикалық шиеленісте
көрінетін ерікті күш салады, соның арқасында адамның моральдық және
интеллектуалды күштері жұмылдырылады. Ерік әрекеттің екі түрінде
көрінеді:
1) атқарушылық еріктілік қызметі (адам өз міндеттерін сезінуді және
өзінің алдында тұрған міндеттерді шешуде жауапкершілікті түсінуді
басшылыққа ала отырып, басқалардың бұйрықтарын саналы түрде
орындайды);
2) дербес ерікті әрекет (шешімдер дербес қабылданады, бірақ бұл
тәуелсіздік әрекетті орындаудың әр түрлі кезеңдерінде көрінуі мүмкін).
Сонымен, ерік тек адамға ғана тән, ол қоғамның материалдық өмірінің
жағдайына байланысты қалыптасады.
2.Еріктің дамуы туралы
•Ерік немесе ерікті әрекеттің қалыптасуының келесі кезеңдерін
ажыратуға болады:
• белгілі бір қажеттілік туралы түсінік;
• нақты қажеттілікті қанағаттандыру мүмкіндіктері туралы хабардар
болу;
• әрекет мотивтерінің көрінуі (мотив - ынталандырушы күш);
• шешім қабылдау жолындағы белсенділік мотивтерінің күресі; нақты
шешімді таңдау;
• әдістердің, құралдардың және әдістердің тізімін қамтитын таңдалған
шешімді іске асыру жоспарын анықтау;
• жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыру және бақылау;

Нақты қажеттіліктер тудыратын мінез -құлықты ерікті түрде реттей
отырып, бұл қажеттіліктер мен адам санасы арасында ерекше қатынас
пайда болады. С.Л. Рубинштейн оларды келесідей сипаттады: егер адам
өзінің дискілерінен жоғары көтерілу үшін және олардың назарынан тыс
қалса, өзін субъект ретінде сезініп, олардың арасында таңдау жасау үшін
өз дискілерінде ой жүгірте алатын жағдайда пайда болады. . Адамның
мінез -құлқын ерікті реттеудің дамуы келесі бағыттарда жүзеге асады:
еріксіз психикалық процестердің еріктіге айналуы; адам өзінің мінез -
құлқын бақылауға алады; жеке тұлғаның еріктік қасиеттерін дамыту.
Еріктің дамуының осы бағыттарының әрқайсысында еріксіз реттеу
процесі мен механизмдерін біртіндеп жоғары деңгейге көтере отырып,
ол күшейген сайын нақты өзгерістер орын алады.
3. Ерік туралы әртүрлі тұжырымдар
Ерік туралы ежелгі түсініктер. Аристотель мен Эпикур.
Ежелгі және ортағасырлық философтар қазіргі кезде ғылымда үстемдік
ететін аспект бойынша ерік категориясын бөліп көрсетпегеніне
қарамастан, Аристотель өз еңбектерінде ерік -жігерді іс -әрекет
тұрғысынан, әсіресе адамгершілікке байланысты анықтауға тырысты.
Аристотель ерікті әрекеттерді адамның шешіміне сәйкес жасаған әрекеті
деп түсінеді.
Эпикур, керісінше, ешқандай сыртқы немесе ішкі факторлармен
анықталмаған абсолютті ерік теориясын ұстанды. Бұл сондай -ақ оның
тағдырға немесе құдайдың тағдырына бағынбайтын және өзінің
болмысын дербес анықтайтын басты құндылық ретінде адам туралы
түсінігіне сәйкес келеді. Эпикур адамдық қателіктердің түпкі себебі -
қоршаған шындықты қабылдауға кедергі келтіретін ақыл деп есептеді.
Әрбір адам өз алдына жеке тұлға, индивид. Әрбір адам қоғамның бір
бөлшегі. Әрбір адамның өзінің әлеуметтік орны бар. Ол студент, оқушы,
ана, әке, ұстаз т.б болуы мүмкін. Адамның өмірге келгендегі мақсаты
мен арманы арқылы адамның кім екендігін байқай аламыз. Әрбір
адамның өзіндік дамуы мен тұлға болып қалыптасуы үлкен рөл атқарады
дегім келеді. Себебі, бүгінгі жас, ол ертеңгі ұрпақ. Ол – ертеңгі
мемлекеттің болашағы яки маман иесі.

Бір сәтке белгілі бір тұлғаның кәсіби маман болғанға дейінгі кейіпіне
үңілсек дегім келеді. Ол, өсе келе, өмірден алған сабақтарын ой –
елегінен өткізіп, сан қиындықтар мен тосқауылдардан, толқыннан аман
– есен өткен қайық секілді. Бұл жерде, айтпақ ойым – өзіңе деген сенімің
мен ерік – жігерің.
Жалпы, адам өзінің армандаған арманы мен мақсатына міндетті түрде
жетеді дегенді естуіміз бар, әлбетте. Тек, оны өздеріне сенгендер және
талмай еңбектеніп, ақыл, қайрат, жігерді бірге алып, шыңды бағындыра
алғандар ғана осы сөздің растығын мәлімдейді .
Адам үнемі жетіліп отыруы тиіс. Бұл ауқымды тақырып дер едім. Себебі,
бұл тақырыпта бос уақытыңды қалай өткізген дұрыс, кітапты қалай
таңдауға болады, тайм – менеджмент деген не, күнделікті әдеттер,
пайдалы, ойлау қабілетің мен сананың ашылуына жол жасайтын
кинолар немесе хобби, олар тым көп. Әрбір адам өзіне не қажет
екендігін білмейінше, оны зерттеп түсінгенінше, өмір лезде, әп – сәтте
өтіп кетеді дегім келеді. Өмірде белгілі бір нәрсеге деген қызығушылық
пен жақындарыңа сыйлаған қайырымдылық пен жақсылық өмірге деген
құлшынысыңды арттырады дегім келеді. Әркімнің өзінің шындығы бар,
тек ақиқат біреу. Яғни, біреуге алты саны тоғыз болып көрінуі мүмкін.
Ал енді, әр маманның ерік – жігерінің бар болуы, ол өте маңызды болып
табылады. Неге десеңіз, себебі маманның ерекшілігі оның кәсібилігінде,
шеберлігінде дегім келеді. Ал, ондай дәрежеге жету тек мықтының
мықтысында. Мысалға, өзімнің өмірлік тәжірибе сүйене отырып, бір
ойға тоқталғым келіп отыр. Жетістікке жетіп, сан мадақтамалар алып,
өз мақсатыңа жету – ол қиынның қиыны, тек өзіңнің сүйген ісің болса,
ол бір қатты шаршап – шалдыққаннан кейін, дем алып, анаңның өзіңе
берген, дәмі бал татыған шәй сияқты дегім келеді. Көрермендер тек
жетістіктің өзін көреді. Ал, сол шыңның не болмаса әрбір айсбергтің
астында оның негізі – қызықтары мен шыжықтары қатар жүретінін көре
алмайды. Міне, ерік – жігері мықты, өзіне сенімді болу арқылы адам
бағындырмас асуларды алады дегім келеді.

Осы тақырыпта табандылық, ерік – жігер, батылдық, ынталылық деп
аталатын ұғымдарды атағым келеді. Іске қызығушылық ынталылық
арқылы жүзеге асады. Ертең де бітіруге болатын істі, бүгін жасау
табандылықпен жүреді. Тәуекелге барып, өзге адамдардың ойларына
көңіл аудармау батылдықпен қатар жүреді.
Белгілі бір қасиеттерді дамыта отырып, еңбегіңнің жемісін көруіңе
болады. Менің ойымша, ең маңыздысы ерік – жігер қасиеті, себеір әр
істің қиыншылығы бар, ал осындай сәттерде ерік – жігер үлкен рөл
атқарады.
Кәсіби даму адамнан саналы, бағытталған, белсенді оқуды талап етеді.
Мұндай оқу басқа формалардан анық ерекшеленеді. Әрбір адам өзінің
қандай бағытта дамуы керек, ақпараттарды қандай әдістермен
алатынын, қандай жолмен меңгеретінін өзі шешеді.
Еліміздің бүгіні мен ертеңі өскелең ұрпақ еншісінде. Ал осы ұрпақты
бүгінгі таңда жан–жақты, терең білімді, интеллектуалдық деңгейі
жоғары, өзбетімен ізденуге қабілетті етіп қалыптастырудың бірден-бір
жолы – оқушыны шығармашылыққа жетелеу. Бұл мұғалімнен терең
біліктілікті қажет етеді. Себебі шығармашыл ұстаз ғана шығармашыл
тұлғаны қалыптастыра алады деп ойлаймын.
Ерік – жігердің мықты болуы адамның өзіне, еңбегіне және болашағына
тығыз байланысты деп қорытындылаймын.