«Қазақстандағы жұмыссыздардың әлеуметтік портреті»
Орындаған: Жансейтова Гүлнұр Қабылдаған: Нұралина Б.А Жр(21)-2С
Жұмыссыздық ешқашан кез-келген елдің тұрғындары арасында біркелкі бөлінбейді. Сондықтан жұмыссыздықты диагностикалаудың маңызды аспектілерінің бірі және, мүмкін, жұмыссыздықты "емдеуде" одан да маңыздысы-бұл ең көп таралған популяцияларды анықтау. Статистика көрсеткендей, барлық жастағы жұмыссыздардың жалпы санынан әйелдер мужчин қарағанда шамамен 65% немесе екі есе көп.Бұл қазіргі уақытта бос орындарға кандидатураларға қойылатын негізгі талаптардың бірі арнайы-техникалық білімнің болуы болып табылатындығына байланысты. Алматы қалалық жұмыспен қамту орталығының деректері бойынша техникалық салада жұмыс берушілер ұсынатын Бос орындар шамамен 40% құрайды. Бірақ 25 жасқа дейінгі жастар арасында жұмыссыздық жиі кездеседі.
Оның үлесі Жұмыспен қамту орталықтарына жүгінген халықтың жалпы санының 41,2% -. құрайды. Бұл көбінесе олар бірден "өздеріне ұнайтын" жұмыс тапқысы келетіндігімен және осы ізденістермен айналысқан кезде жұмыссыз болып саналатындығымен түсіндіріледі. Бұл біздің жұмыссыздық деңгейімізде бос жұмыс орындарын негізінен белгілі бір жұмыс өтілі бар мамандар толтыратындығына байланысты. Ал жұмыс тәжірибесі жоқ жастарға оны алуға мүмкіндік берілмейді. Қазақстан Республикасында жұмыссыздықтың негізгі нысандары: өндірістің құлдырауымен байланысты, жасырын, үйкеліс, маусымдық жұмыссыздық болып табылады.
Еңбек нарығы – бұл жұмыс күшін тауар ретінде сатып алу-сатуға қатысты экономикалық қатынастар жүйесі. Еңбек нарығының әсерінен жоғары білікті еңбек беделі сөзсіз көтеріледі, әр жұмыс орнының бағасы өседі, жұмысшыларға қойылатын талаптар мен олардың еңбек сапасы артады. Еңбек нарығында ең қабілетті және шытырман жұмысшыларды қатыгез, аяусыз іріктеу жүріп жатыр. Нарық әлсіз және жұмыс істей алмайтын жалқауларды аямайды. Бұл оның жоғары ұтқырлығын қамтамасыз етеді, кәсіпкерлік пен бастаманы ынталандырады. Қазақстан Республикасында қалыптасып келе жатқан еңбек нарығы нақты еңбек нарығынан өзгеше. Әзірге әкімшілік, құқықтық және экономикалық факторлармен шектелген жұмыс күшін еркін сату жоқ: төлқұжат режимі әлі де бар, жұмыс күшінің еркін аумақтық толып кетуіне кедергі келтіретін нақты тұрғын үй нарығы жоқ.
Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы демографиялық, салалық, өңірлік салалар бойынша теңгерімсіз. Атап айтқанда, көмір және тау-кен, мұнай өңдеу аудандарында ерлер еңбегі басым және әйелдер еңбегі барынша толық қолданылатын кәсіпорындар нашар дамыған, ал елдегі жұмыссыздардың үштен екісіне жуығы әйелдер.
Дамыған елдерде нарық өзгермелі конъюнктурасымен жұмысшылардың үштен екісін үздіксіз оқуға мәжбүр етеді. Сапа үйірмелері, тәжірибе алмасу топтары, жаңа технологиялар мен еңбек әдістерін игеру курстары жаппай сипатқа ие.
ҚР-дағы жаппай жұмыссыздықтың нақты себептері мынада: көбісі білімге, оқу орындары біліктілігі жоқ кадрлар даярлай бастағанына, нәтижесінде түлектер жұмыс таба алмайтындығына сілтеме жасайды. Бірақ бәрі оңай емес. Оқу орындары теоретиктерді практикаға назар аудармай дайындайды деп келісуге болады, бірақ бәрі де оларға байланысты емес. Талапкерлердің өздері мамандық алғаннан кейін не істейтіндерін білмейді. Сапасыз мамандарды бітіретін көптеген оқу орындары бар-бұл негізінен сырттай оқу формасының болуы, сыбайлас жемқорлық және т. б. осылайша, жоғары білім туралы дипломға ие болу түлектің жұмыс табуына кепілдік бермейді
Әрине, бұл тек ресми деректер, сонымен қатар көлеңкелі жұмыссыздық бар, оның деңгейі статистикалық көрсеткіштерден бірнеше есе асады, өкінішке орай, ешкім нақты айта алмайды. Макроэкономикалық құбылыс ретінде жұмыссыздық барлық мемлекеттерге тән. Ол болды, болды және әрқашан болады, мемлекет даму бойынша бірінші орында немесе соңғы орында. Оны толығымен болдырмау ешқашан нәтиже бермейді, әсіресе бұл басқа жағымсыз экономикалық құбылыстарға әкеледі. Бірақ оны бақылауға әбден болады, бұл үшін мемлекет реттеуі керек шаралар қажет. Ол адамдарға, тіпті әртүрлі себептерге байланысты болмаса да, мамандығы бойынша жұмыс істеуі үшін, ең болмағанда, адамдар айтқандай, "бір тілім нан" табу үшін жұмыс таба алуы үшін адамдарды қажетті жағдайлармен толық қамтамасыз етуге міндетті. Әрине, бұл қазірдің өзінде экстремалды. Бірақ экономикалық дамушы мемлекеттің, әсіресе Қазақстанның басты мақсаты екенін атап өткім келеді
Қазіргі таңда біздің елімізде жұмыссыздықты жою мақсатында көптеген мәселелер қарастырылып жатыр. Елімізде жұмыссыздық мәселесі көбінесе жастардың әлеуметтік әл-ауқатына ерекше әсер ететін мәселелердің бірі. Себебі, Қазақстанның болашағы –жастардың қолында! Жастар – ел болашағы. Ал, болашақ бағдарсыз болмайды. Осыны жете түсінген Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан Республикасының Үкіметіне келер жылдың бірінші жартысына дейін «Жастар саясаты» жөніндегі заңды қабылдауды тапсырған болатын. Ал, биылғы жылдың басынан ҚР мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға дейінгі Тұжырымдамасы қабылданды. Жалпы бұл тұжырымдамада жастар арасында мәселелер мен проблемалардың алдын алу және оларды шешудегі нақты басым бағыттар көрсетілген. Баршамызды толғандыратын сұрақ жастардың әлеуметтік сипаттағы мәселелері, яғни ол жұмыссыздық мәселесі, тұрғын үймен қамту, жас буын арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру екендігі мәлім. Концепцияда басты назарға осы басымдықтар алынды. Нақтылап айтсам, «Дипломмен – ауылға», «Жастар тәжірибесі», «Қолжетімді баспана», «Мемлекеттік кадрлар резерві» деген бағдарламалар. [2]Егер де жастар, яғни біз, осындай мемлекет тарапынан жасалып жатқан игі істерден қалыс қалмай, жалқауланбай, белсенділік танытсақ, әрине бізге берері өте көп. Мәселе мүлде жоқ деп айтуға келмейді, бірақ ол бірте-бірте шешілетін мәселе. Себебі, қазіргі таңда Қазақстанда жас мөлшері 14-тен 29-ға дейінгі адамдар жастар қатарына жатқызылады. Бүгінгі таңда жастар еліміздің халқының 30% құрап, қоғамның маңызды бөлігі болып табылады. 14-29 жас аралығындағы әрбір қазақстандық жас бала өмірінің маңызды бөлігін жұмыспен қамтылу мәселесі құрайды. Жоғарыда айтылып өткендей, өздерінің жас мөлшеріне байланысты жас адамдар қандай да бір салада үлкен тәжірибеге ие болмағанымен, ірі көлемді инновациялық және шығармашылық мүмкіндіктер, сондай-ақ жемісті еңбек етуге деген айрықша құлшынысқа ие. [3] Бұл жерден көріп отырғанымыздай, мемлекет тарапынан бізге барлық жағдай жасалынып жатыр. Қандай мықты мемлекет болмасын жастардың білімі мен оқу-ағарту ісіне көп көңіл бөледі. Келешектің іргетасын қалау үшін, ең алдымен сол елдің жастарының саналы ұрпақ болып жетілуіне күш салу керек. Қазіргі таңда Елбасымыз дәл осы бағытта көптеген жұмыстар атқаруда. Әрбір жастың алаңсыз, білім нәрімен сусындауына барынша жағдай жасалған. Нұрлы болашақтың даңғыл жолында шабысы қатты тұлпардай жүйткіген Қазақстанның жастары текті ұлттың ұрпақтары екеніне келер күн мен атқан таң бірден-бір куәгері болмақ. Біздің міндетіміз — білім жолына салынып, түзу жолдан таймай, санаға сәуле шашар оқу білімнің тізгінін ұстау. Және жақсы білім алып, білікті маман болу тек біздің қолымызда! Себебі, ертеңгі күні біз білікті де білімді маман иесі болып шықсақ, еліміздегі жұмыссыздықтың азаюына себепкер боламыз. Бұл – еліміз үшін үлкен мәртебе!
«Жастар-болашаққа апаратын алтын көпір»,- дейді дана халқымыз. Әрбір өскелең ұрпақ жеке қабілетіне және кәсіби біліміне сай қоғамымызда өз орнын табуы қажет. Біздің әлеуметтік- эканомикалық даму жолындағы қарқынымыз, жастардың қоғамдық – саяси өмірдегі ұстанымына олардың ертеңгі күнге деген сенімі мен белсенділігіне тікелей байланысты. Ендігі кезекте тәрбие мазмұны мен жастарды тәрбиелеу ісі олардың дүниетанымын қалыптастыру және ақпараттық- саяси мәдениетін көтеруге баса көңіл аударуға тиіспіз. Әрбір қазақ жастары өздерін ұлтжандымын деп ұғынып,өн бойларында ұлттық намысын жоғары қою керек. Еліміздің бейбітшілік аспанында қазақ жастары тәуелсіз елдің айқын мақсаттарымен жігерленіп, тек қана алға ұмтылуға жұмыс жасаймыз. Ел сенімін, үмітін ақтау-жастардың қолында.
Достарыңызбен бөлісу: |