Осал азаматтармен əлеуметтік жұмыс жасау барысында этикалық ЖƏне қҰҚЫҚТЫҚ нормалары

ОСАЛ АЗАМАТТАРМЕН ƏЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС ЖАСАУ БАРЫСЫНДА ЭТИКАЛЫҚ
ЖƏНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ НОРМАЛАРЫ
Этика (грек. ethika, ethos-дəстүрден) — философиялық ғылым, оның зерттеу объектісі
мораль, оның дамуы, қоғамдағы нормалар мен рөлі болып табылады. Этика
философияның бір бөлігі ретінде пайда болған көне теориялық пəндердің бірі болып
табылады. Аристотель мораль жəне адамгершілік туралы философиялық ілімді
белгілеу үшін «этика»термині ұсынылды.
Этика (грек. ethika, ethos-дəстүрден) — философиялық ғылым, оның зерттеу объектісі
мораль, оның дамуы, қоғамдағы нормалар мен рөлі болып табылады. Этика
философияның бір бөлігі ретінде пайда болған көне теориялық пəндердің бірі болып
табылады. Аристотель мораль жəне адамгершілік туралы философиялық ілімді
белгілеу үшін «этика»термині ұсынылды.
Əлеуметтік жұмыс көмек көрсету, қолдау, барлық адамарды қорғау, əсіресе «əлсіз»
əлеуметтік топтарды, өзінің өмірлік қызметіндегі барлық қажеттіліктерге мұқтаж.
Сондықтан, гуманизмге жəне сана-сезімге негізделе отырып, əлеуметтік жұмыс
құндылықтардың кешенді элементтеріне сүйенеді, олар оның тарихын- да бірқатар
өзгерістерге тап болуда адамардың қалыпты өмір сүруі, əлеуметтік əділеттілік,
индивидтің құрметтілігі. Оның мағынасы əрбір индивидтің жоғарғы түсінушілі
жағадайына өтуі, адам өмірінің өзі құрметті өту керек дегенді көрсетеді. Əрбір адам
өзінше ерекше, оны құрметтеу жəне ескеру керек.
Əлеуметтік жұмыс көмек көрсету, қолдау, барлық адамарды қорғау, əсіресе «əлсіз»
əлеуметтік топтарды, өзінің өмірлік қызметіндегі барлық қажеттіліктерге мұқтаж.
Сондықтан, гуманизмге жəне сана-сезімге негізделе отырып, əлеуметтік жұмыс
құндылықтардың кешенді элементтеріне сүйенеді, олар оның тарихын- да бірқатар
өзгерістерге тап болуда адамардың қалыпты өмір сүруі, əлеуметтік əділеттілік,
индивидтің құрметтілігі. Оның мағынасы əрбір индивидтің жоғарғы түсінушілі
жағадайына өтуі, адам өмірінің өзі құрметті өту керек дегенді көрсетеді. Əрбір адам
өзінше ерекше, оны құрметтеу жəне ескеру керек.
Əлеуметтік жұмыстың философиялық құндылықтары əртүрлі дəрежеде жəне өзіндік
жеке жүйені құрайды, онда сенім мен қарым-қатынас жəне алға қадам басу, нормалар
жəне практикалық принциптер өзара іс-əрекеттестік, этикалық ережелер мен кəсіби
құндылықтар қалыптасады. Философиялық құндылықтар кəсіби нормалар мен
міндеттер деңгейінде құндылықтар бағыттамалардың негізін құрайды. Макродеңгей
жалпы міндеттердің нормалар мен міндеттерін анықтайды. Ол корпоративті
принциптер мен нормалар іс-əрекеттесу нормалары, жүйемен қарым-қатынас ұжымдық
қауіпсіздікті көрсетеді. Микродеңгей əлеуметтік жұмыстың философиялық
құндылықтары ретінде құндылықтар спектр кəсіби іс-əрекеттестіктің əлеуметтік
жұмысшы мен клиент арасында болады.
Əлеуметтік жұмыстың философиялық құндылықтары əртүрлі дəрежеде жəне өзіндік
жеке жүйені құрайды, онда сенім мен қарым-қатынас жəне алға қадам басу, нормалар
жəне практикалық принциптер өзара іс-əрекеттестік, этикалық ережелер мен кəсіби
құндылықтар қалыптасады. Философиялық құндылықтар кəсіби нормалар мен
міндеттер деңгейінде құндылықтар бағыттамалардың негізін құрайды. Макродеңгей
жалпы міндеттердің нормалар мен міндеттерін анықтайды. Ол корпоративті
принциптер мен нормалар іс-əрекеттесу нормалары, жүйемен қарым-қатынас ұжымдық
қауіпсіздікті көрсетеді. Микродеңгей əлеуметтік жұмыстың философиялық

құндылықтары ретінде құндылықтар спектр кəсіби іс-əрекеттестіктің əлеуметтік
жұмысшы мен клиент арасында болады.
Халықтың əлеуметтік жағынан қорғалатын топтарының санаты кімдер жатады?
Халықтың əлеуметтік жағынан қорғалатын топтарының санаты кімдер жатады?
Ең əуелі халықтың əлеуметтік жағынан қорғауға жататын топтарды анықтап алсақ.
Бекітілген ереже бойынша олар мыналар екен:
1. Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен қатысушылары, сондай-ақ оларға
теңестірілген адамдар;
2. I жəне ІІ топтағы мүгедектер (өздері жасаған қылмыс салдарынан мүгедек болған
адамдарды қоспағанда);
3. мүгедек балалары бар немесе оларды тəрбиелеуші отбасылары;
4. заңдарда белгіленген тəртіппен бекітілетін аурулар тізімінде аталған кейбір
созылмалы аурулардың ауыр түрлерімен ауыратын адамдар;
5. жасына қарай зейнет демалысына шыққан зейнеткерлер; 6. кəмелетке толғанға
дейін ата-аналарынан айырылған жиырма жасқа жетпеген жетім балалар жатады.
7. оралмандар;
8. экологиялық зілзалар, табиғи жəне техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар
салдарынан тұрғын үйінен айырылған адамдар;
9. көп балалы отбасылары;
10. мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттірін, əскери қызметін орындау кезінде, адам
өмірін құтқару кезінде, құқық тəртібін қорғау кезінде қаза тапқан адамдардың
отбасылары;
11. Толық емес отбасылары.
Əлеуметтік қолдауды қажет ететін ерекше санаттағы жандарға үкімет тарапынан
миллиондаған қаржының бөлінген байқауға болады.Мəселен сандарға жүгінсек,
ағымдағы жылдың 9 айында Мемлекеттік əлеуметтік сақтандыру қоры ел азаматарына
115,7 млрд теңге көлемінде төлем жасаған.
Əлеуметтік қолдауды қажет ететін ерекше санаттағы жандарға үкімет тарапынан
миллиондаған қаржының бөлінген байқауға болады.Мəселен сандарға жүгінсек,
ағымдағы жылдың 9 айында Мемлекеттік əлеуметтік сақтандыру қоры ел азаматарына
115,7 млрд теңге көлемінде төлем жасаған.
140,8 мың азамат жүктілік пен босануға, бала асырап алуға байланысты əлеуметтік
жəрдемақы алды. Мұндағы төлемнің жалпы сомасы 48 млрд теңгені құрап, орташа
есептегенде бұл қаржы əр адамға 333 мың теңгеден келді.
Баланың бір жасқа дейінгі күтіміне 53 млрд теңге қарастырылып, аталған бағытта 350
мыңнан астам адам əлеуметтік қолдауды иеленіп, төлемнің орташа деңгейі 24 мың
теңгеден асты.
Еңбекке қабілетін жоғалтқан жандарға жұмсалған 7,4 млрд теңге жан басына 12 мың
теңгеден есептелді.
Ел конституциясына сəйкес Қазақстан өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық жəне
əлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады. Ал оның ең қымбат қазынасы - адам жəне
адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары болып табылады. Оның ішінде халықты
əлеуметтік қорғау негізгі бағыттардың бірі болып табылады.
Еліміз тəуелсіздік жылдары жүр гізген реформаларының нəтижесі, негізгі мақсаты -
халықтың əл-ауқатын арттыру жəне əлеуметтік қорғаудың көп деңгейлі жүйесін құру
болды. Осылайша халықтың қорғалмаған бөлігін əлеуметтік қамсыздандыру бойынша
жылдан жылға ауқымды шаралар атқарыла басталды.