Орындаған
:Жиенбекова. А. ҚТӘ-33
Қабылдаған
:Әбдуәлиұлы. Б.
Ономастика-жалқы есімдердің жиынтық атауы, тіл білімінің маңызды
салаларының бірі болып табылады. Бүгінде ономастикалық кеңістік
кеңейіп, зерттелуі дамып, терминдік атаулары ұлғаюына байланысты
оларды бірнеше бөлімдерге бөлуге болады. Солардың ішінде:топонимка,
антропонимика,зоонимика, космонимика және астронимика салаларына
тоқталғым келіп отыр.
1.Топоним
Топоним-жер бетіндегі кез келген табиғи және адам қолымен жасалған
объектілер атауынан тұратын жалқы есім түр. Оны зерттейтін ғылым
саласын топонимика деп атаймыз. Олар тек атау қызметін емес, нысанға
сілтеу қызметін де атқарады. Сондықтар ол сол жердің ерекшелігін бірінші
болып табылады. Топонимдердің классификациясына байланысты оларды
әртүрлі түрге бөледі. Ономастика саласында елеулі еңбек еткен Т. Жанұзақ
географиялық атауларды табиғи-физикалық және аймақтық-әкімшілік
географиямен тығыз байланысты деп, топонимдерді мынадай түрлерін
көрсетеді:
1)Гидрографиялық;
2)Орографиялық;
3)Микротопонимдер;
4)Астионим(қаланың жалқы есімі)[1].
Бүгінде топонимдердің мынадай классификациясын жасауға болады.
-ороним (жер үсті қабатыңлағы нысандар атауы)
-спелеоним (жер асты қабатының нысанларының атауы)
- хараним (аймақ атауы)
- агрооним (жер белімше-
лерінің атауы)
-гидроним (су нысандарының атауы):
1.
потамоним (өзен атауы)
2.
лимноним (көл, көлшік атауы)
3.
гелоним (саз, батпақ атауы)
4.
пелагоним (теңіз не онын бөліктерінің атауы)
5.
пеганим (бұлақ атауы)
-экклезеоничм (монастырь,шіркеу атауы)
-ойконим (елді мекен атауы):
1.
астионим (кала атауы)
2.
урбаноним (қала атауы)
атауы)
3-комоним (ауыл атауы)
-дромоним (кез келген байланыс жолдары атауы)
-некраоним (жерлеу орындары атауы)
-дримоним (орман, алқап,тоғай атауы)[2].
Ономастиканың ішінде топонимдер өз алдына ерекше әрі кең көлемді
болғандықтан оны зерттеу жан-жақты әрі сан салалы болуы маңызды.
Ономастикалық материалдарды зерттеу
көп аспекті болуымен
ерекшелінеді. Мәселен, топонимдерді зерттеу географиялық, тарихи,
этнографиялык мәліметтерді қолдану арқылы іске асады, себебі, нақты бір
аймақтың топонимикалық жүйесін толығымен талдау үшін зерттелетін
объектілерді бөліп алып, олардың геоморфологиялық, тарихи өлке,
этникалық құрам, жергілікті этнографиялық ерекшеліктерін ескеру керек.
Достарыңызбен бөлісу: |