Қазақстандағы саяси ойдың даму

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
САЯСИ ОЙДЫҢ ДАМУ
ТАРИХЫ 
Орындаған: Масекенова Баян 
113 топ;Жалпы медицина
Қабылдаған:Жалмурзина Айгүл

Әбу Насыр Әл-Фараби 
Ұлы ойшыл "Рақымды қала тұрғындарының
көзқарастары туралы"деген саяси трактатында
мемлекетті адамдардың өз қадетін бірлесіп
қоғамдық жолмен жақсылап қанағаттандыру
үшін жасаған ұйым деп білді.
Әл-Фараби басқарудың қайырлы және қайырсыз
етіп екіге бөледі.Қайырлы,білімді,мәдениетті
басқару халықты бақытқа бастайды,олардың іс-
әрекетін осы жолға бағыттайды.

"Сот реформасы" еңбегінде Шоқан патша үкіметінің соттық реформасына қарсылық
"Сот реформасы" еңбегінде Шоқан патша үкіметінің соттық реформасына қарсылық
білдіріп,қазақтар арасында өз тілінде өтетін,ертеден етене таныс билер сотының
білдіріп,қазақтар арасында өз тілінде өтетін,ертеден етене таныс билер сотының
сақталуын талап етті.Оның ашықтығын,жариялылығын, демократиялық
сақталуын талап етті.Оның ашықтығын,жариялылығын, демократиялық
принциптерін жоғары бағалады.
принциптерін жоғары бағалады.
Шоқан Уәлиханов 
Қазақтың ұлы ғалымы,ағартушы-
демократ,саяхатшы,этнограф.
Негізгі мақсаты-халыққа қызмет ету,оның мақсат-мүддесін патша шенеуніктері мен
Негізгі мақсаты-халыққа қызмет ету,оның мақсат-мүддесін патша шенеуніктері мен
жергілікті байлардың зорлық-зомбылығынан қорғау,қолынан келгенше оның рухани
жергілікті байлардың зорлық-зомбылығынан қорғау,қолынан келгенше оның рухани
және мәдени өркендеуіне ықпал жасау деп білді.
және мәдени өркендеуіне ықпал жасау деп білді.
Шоқан сол кездегі патриархтық-феодалдық қазақ қоғамын екі топқа:бір
Шоқан сол кездегі патриархтық-феодалдық қазақ қоғамын екі топқа:бір
жағынан,сүлтандар мен билер,байлар мен қожалар болып,қазақ қоғамының
жағынан,сүлтандар мен билер,байлар мен қожалар болып,қазақ қоғамының
мәртебелі тобына,екінші жағынан,"дала пролетариаты" деп атап,кедейлер тобына
мәртебелі тобына,екінші жағынан,"дала пролетариаты" деп атап,кедейлер тобына
бөлді.
бөлді.

Абай Құнанбаев 
Қазақ даласында барлық жақсылықтың,жаңалықтың жаршысы
болды.Ол адамды "ақыл,білім,ерік" жоғары дәрежеге
көтеріп,асқақтататындай қоғамның прогрестік дамуын аңсады.
"Жалға жүр,жат жерге кет,мал тауып кел,
Малың болса сыйламай тұра алмас ел"
"Түбінде баянды еңбек егін салған,
Жасынан оқу оқып,білім алған"
"Біріңді,қазақ,бірің дос,
Көрмесең істің бәрі бос"
Өлеңдерінен үзінді

Уә және назначение қылғанда тергеуі, сұрауы барлығына қарамаса, өтірік арыз берушілер
азаяр еді, бәлки жоғалар еді. Уә және әрбір болыс елде старшина басы бір би сайланғандық,
бұл халыққа көп залал болғандығы көрініп, сыналып білінді. Бұл билік деген біздің қазақ
ішінде әрбір сайланған кісінің қолынан келмейді. Бұған бұрынғы «Қасым ханның қасқа
жолын, Есім ханның ескі жолын», Әз Тәуке ханның Күлтөбенің басындағы күнде кеңес
болғанда «Жеті жарғысын» білмек керек. Әм, ол ескі сөздердің қайсысы заман
өзгергендікпенен ескіріп, бұл жаңа заманға келіспейтұғын болса, оның орнына татымды
толық билік шығарып, төлеу саларға жарарлық кісі болса керек еді, ондай кісі аз, яки тіпті
жоқ.
Бұрынғы қазақ жайын жақсы білген адамдар айтыпты: «Би екеу болса, дау төртеу болады»
деп. Оның мәнісі - тақ болмаса, жұп билер таласып, дау көбейте береді дегенмен айтылған сөз.
Өйтіп би көбейткенше, әрбір болыс елден толымды-білімді үш-ақ кісі билікке жыл кесілмей
сайланса, олар түссе, жаманшылығы әшкере білінгендікпенен түссе, әйтпесе түспесе.
Ол билерге даугер адамдар қалмай, екеуі екі кісіні билікке таңдап алып, үстіне біреуді
посредникке сайлап алып, біте берсе; егер оған да ынтымақтаса алмаса, бағанағы үш бидің
біреуін алып, яки жеребемен сайлап алып жүгінсе, сонда дау ұзамай, бітім болар еді.
Абайдың 3-ші қара сөзінен
үзінді

THE END