Сабақтың мақсаты: атом құрылысын білу; атом ядросыныӊ құрылысын білу



Дата13.02.2022
өлшемі2,06 Mb.
#25434
түріСабақ

Шымкент қаласы физика - математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі.

. Элементар заряд.. Кулон заңы. Кернеулік және потенциал.

Сабақтың мақсаты:

- атом құрылысын білу;

- атом ядросыныӊ құрылысын білу;

- электронныӊ зарядын және массасын білу;

- элементар зарядты білу және мағынасын түсіну;

- оӊ ион, теріс ион ұғымдарын білу;

- нүктелік заряд ұғымын білу;

- Кулон заӊын білу;

- Кулон заӊын қолдануды білу;

- электр тұрақтысыныӊ мәнін және физикалық мағынасын білу;

Тілдік мақсаттар: Төмендегі терминдерді ағылшын тілінде қолдану.

Қазақ тілінде

Орыс тілінде

Ағылшын тілінде

Электрлік құбылыстар

электрическое явление

electrical phenomenon

Заряд

заряд

charge

Оң заряд

положительный заряд

positive charge

Теріс заряд-

отрицательный заряд

negative charge

Тебілу

отталкивание

repulsion

тартылу

притяжение

attraction

Зарядтың сақталу заңы

закон сохранения зарядов

The law of conservation of charge

Күтілетін нәтиже:

Күтілетін нәтиже:


- атомныӊ құрылысын біледі;

- электрон және протонныӊ зарядын, массасын біледі;

- қандай жағдайда дене оӊ ион және теріс ион болатындығын біледі;

- Кулон заӊын түсінеді және формуласын біледі;

- Кулон заӊын қолданып нүктелік зарядтардыӊ өзара әрекет күштерін есептей біледі;

- Кулон заӊын сыни тұрғыдан зерттей алады.



Зарядтың екі тегі бар: оң және теріс.

Аттас зарядтар өзара тебіледі

Әр аттас зарядтар өзара тартысады

Табиғаттағы зарядталу

Табиғаттағы зарядталу

Жер беті және бұлт арасындағы найзағай:

Жер беті және бұлт арасындағы найзағай:

Екі бұлттыӊ арасында найзағайдың пайда болуы:

Екі бұлттыӊ арасында найзағайдың пайда болуы:

Атом

Атом


Ерте заманда атомды бөлінбейтін еӊ кіші бөлшек

деп есептеп келген. Грек тілінде atomos-

бөлінбейтіндеген мағынаны білдіреді. Бірақта

қазіргі кезде атомныӊ құрылымы күрделі

екендігі белгілі.

Атом

Атом


Атомныӊ құрылысын ашудағы маӊызды рөл ағылшын физигі Э.Резерфордқа тиесілі. Оныӊ 1911 жылы ашқан планетарлық моделі бойынша: атом оӊ зарядталған ядро және оныӊ айналасында айналатын теріс зарядталған электрондардан тұрады. Ядроныӊ заряды оӊ және абсолют мәні бойынша барлық электрондардыӊ зарядына теӊ. Сондықтан, тұтас алғанда, атомда заряд болмайды, яғни ол – бейтарап.

Атом ядросының құрамы

Егер атомдағы электрондар саны ядродағы протондар санына теӊ болса, онда атом бейтарап болады. (а).

Егер атом бір немесе бірнеше электронын жоғалтса, онда ол оӊ ионға айналады. Массасы …. (б).

Егер атом бір немесе бірнеше электронды қосып алса, ол теріс ионға айналады. Массасы … (в).



Кулон заӊы: Нүктелік зарядтардыӊ вакуумдағы өзара әрекет күші зарядтардыӊ модульдерініӊ көбейтіндісіне тура пропорционал, олар арасындағы арақашықтықтыӊ квадратына кері пропорционал.

q1, q2- зарядтар (Кл) ;

k = 9∙109 Н∙м2/Кл2 ; R-зарядталған денелердің центрлері арасындағы қашықтық (м);

ε- ортаның диэлектрик өтімділігі.

Электр өрісінің кернеулігі - тыныштық күйдегі бірлік сынау зарядына әсер ететін күш. Электр өрісінің кернеулігі - электр өрісінің күштік сипаттамасы.

;

;



Е0 –вакуумдағы электр өрісі кернеулігі.

Электр өрісінің күш сызықтары – бұл сызықтардың әр бір нүктесіне жүргізілген жанамалар сол нүктедегі электр өрісінің кернеулігінің бағытымен сәйкес келеді. Электр өрісінің берілген нүктедегі кернеулігінің бағыты сол нүктеге орналастырылған оң зарядқа әсер ететін күштің бағытымен анықталады. Күш сызықтары үзіксіз. Күш сызықтары қиылыспайды. Күш сызықтары әрқашанда өткізгіш беттеріне перпендикуляр бағытталған болады.

Нүктелік зарядтың өріс кернеулігі

 


R- зарядталған денеден өрістің берілген нүктесіне дейінгі қашықтық (м);

E- өрістің берілген нүктесіндегі кернеулігі (В/м).



Екі параллель пластина арасындағы электр өрісі кернеулігі



;

Е-электр өрісі кернеулігі (В/м);

U- кернеу (В);

d- зарядталған пластиналардың арақашықтығы (м).

, - потенциалдар (В).



Электр өрісінің потенциалы- электр өрісінің энергетикалық сипаттамасы

Потенциал – бірлік оң зарядты электр өрісінің берілген нүктесінен шексіздікке көшіргенде өріс күштерінің жұмысымен анықталатын физикалық шама. Электростатикалық өрістің берілген нүктесіндегі потенциалы осы нүктеге орналастырылған бірлік оң зарядтың потенциалдық энергиясымен анықталады.

Қазақ тілінде

Орыс тілінде

Ағылшын тілінде

1.Электрлік құбылыстар

1. Положительный заряд

1.Attraction

2.Заряд

2. Отрицательный заряд

2. Negative charge

3.Оң заряд

3. Притяжение

3. Positive charge

4.Теріс заряд-

4. Заряд

4. The law of conservation of charge

5.Тебілу

5. Электрическое явление

5. Charge

6.Тартылу

6. Закон сохранения зарядов

6. Еlectrical phenomenon

7.Зарядтың сақталу заңы

7. Отталкивание

7. Repulsion

Қазақ тілінде

Орыс тілінде

Ағылшын тілінде

1.Электрлік құбылыстар

5. Электрическое явление

6. Electrical phenomenon

2.Заряд

4. Заряд

5. Charge

3.Оң заряд

1. Положительный заряд

3. Positive charge

4.Теріс заряд-

2. Отрицательный заряд

2. Negative charge

5.Тебілу

7. Отталкивание

7. Repulsion

6.Тартылу

3. Притяжение

1. Аttraction

7.Зарядтың сақталу заңы

6. Закон сохранения зарядов

4. The law of conservation of charge

Үйге тапсырма

Рахашев Б.Қ. «Физиканы оқып үйренейік».



№ 67-81

Назар салып тыңдағандарыңызға рахмет!!!

Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет