Тарау: 9.1В Тірі ағзалардың көп түрлілігі. Биосфера және экожүйе
Сабақтың тақырыбы:
Экожүйедегі энергия тасымаланың тиімділігі.
Энергия ағыны және қоректік тізбектер.
Экологиялық пирамида түрлері.
Оқу мақсаты :
9.3.1.2 - Энергия ағымының тиімділігін есептеу
9.3.1.3 - Энергия, биомасса және сандар пирамидаларын салыстыру
Бағалау критерийлері:
Экожүйе құрылымын талдайды
Қоректік тізбектер құра біледі
Қарапайым қоректік тізбектегі энергия ағымын сипаттай алады
Экожүйе арқылы энергия ағыны тұрғысынан экологиялық пирамиданы сипаттап, мысалдар келтіре алады
Сандар, биомасса мен энергия пирамидасын сызба түрінде көрсетіп түсіндіре алады
Экожүйе құрылымын еске түсірейік!
Биоценоздың негізгі функциясы – биосферадағы зат айналымын қамтамасыз ету.
Ол түрлердің қоректік арақатынасына негізделген.
Экожүйенің трофикалық деңгейлері
- Түзушілер (продуценттер) Producers
- Тұтынушылар (консументтер) Consumers
- Ыдыратушылар ( редуценттер) Decomposer
Керекті сөз тіркестері:
Ecological pyramid -экологическая пирамида
primary consumer-консумент первого порядка-1- реттік консумент
Pyramid of numbers-сандық пирамида Pyramid of biomass-биомасса пирамидасы Pyramid of energy- энергия пирамидасы.
глюкоза Энергия Солнца О2 СО2 продуцент
Қоректік тізбек – тірі ағзалардың арасындағы қоректік байланыс
Қарапайым қоректік тізбекте энергия ағымы сипатталады
Заттар мен энергия тасымалдануының әрбір кезеңінде шамамен 90 %- і жоғалады және олардың 1/10 бөлігі ғана келесі тұтынушыға көшеді. Организмдердің қоректік тізбегіндегі энергияның берілу заңы «10 % ереже» деп аталады. Бұл заңды 1942 жылы Р.Линдеман ашқандықтан, кейде оны «Линдеман заңы» деп те атайды.
