Тақырыбы: Жемқорлыққа қарсы заңнаманың эволюциясы Қабылдаған: Қайырбек М. С. Орындаған

Қарағанды Мемлекеттік Техникалық Университеті

Баяндама

Тақырыбы: Жемқорлыққа қарсы заңнаманың эволюциясы

Қабылдаған: Қайырбек М.С.

Орындаған:Анафияева С.Ж.

Асқар Д.Р.

Қарағанды 2019

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың эволюциясы

Сыбайлас жемқорлық мемлекеттік билік органдары қабылдайтын шешімдердің тиімділігіне зиян келтіре отырып, ел экономикасына кері әсер етеді, адамгершілік қағидаттарына зиян келтіреді, азаматтардың мемлекетке деген сенімділігін азайтады және әділ сот төрелігінің қағидаттарын бұзады. Сыбайлас жемқорлық, әрине мемлекеттік басқарудың тиімділігін, елдің инвестициялық тартымдылығын төмендетеді, үдемелі әлеуметтік – экономикалық дамудың тоқтап қалуына ықпал етеді. Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев Нұр Отан партиясының ХVI съезінде сөйлеген сөзінде, Меритократия қағидаттарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа жол бермеу бойынша жүйелі жұмысты жолға қою маңызды, деді.

Екі негізгі заң Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы және Мемлекеттік қызмет туралы заңдар қабылданды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы Заңның қабылдануы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестегі басты құқықтық және әдіснамалық негіз болды. Алғаш рет посткеңістік кеңістікте сыбайлас жемқорлыққа қарсы заң қабылданып, сыбайлас жемқорлық анықтамасы берілді, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қарсы күрестің мақсаттары мен қағыдаттары бекітілді.

Мемлекет қабылдаған шараларға қарамастан, сыбайлас жемқорлық әлеуметтік қайта құрулар мен ұлттық экономиканы модернизациялауға кедергі келтіреді, қоғамдағы мемлекеттік институттарға сенімсіздік тудырады.

Осыған байланысты, Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен бастап халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жемқорлықпен күресудің тиімді институттары мен тетіктерін құру бағытында әдейі және біртіндеп жүрді.

Биліктің қызметі нәтижесінде алынған барлық ақпарат экономикалық саладағы құқық бұзушылықтар туралы республикалық автоматтандырылған деректер банкінде жүйелендіріле бастады. Құқық қорғау және реттеуші органдардың автоматтандырылған ақпараттық жүйелерінің және ақпараттық желілерінің материалдық-техникалық базасы құрыла бастады, қажетті жобалық және технологиялық құралдарды құру және ақпаратты қорғау бойынша жұмыстар басталды.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың эволюциясы.

Шындығында, бірінші кезеңде мемлекеттік органдардың қызметі сыбайлас жемқорлықтың алдын-алуға көп көңіл бөлмеді, өйткені аяқталған фактілермен күресуде тәжірибе жинақталды, қорытындылай келе, айыппұлдарды шешудің мүмкін еместігі анықталды, кешенді тәсіл қажет.

1 этапында Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы реформалау кезеңінде басымдықтар ретінде екі компонент анықталды:

а) бірігудің, ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жемқорлықтың өзара байланысты болуын болдырмау, оларды өзара күшейту;

б) сыбайлас жемқорлыққа қарсы шұғыл құқықтық шараларды қабылдау қажеттілігі, өйткені сыбайлас жемқорлық елдің ұлттық қауіпсіздігіне және мемлекеттің конституциялық негіздеріне қауіп төндіреді.1992-1997 жылдар аралығы

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы процесстің нормативтік-құқықтық негіздерін қалыптастырудың бастапқы кезеңі өтті. 1992 жылдың 17 наурызында Ұйымдасқан нысандағы қылмыс пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес ерекше қарсы күресті күшейту жөніндегі шаралар туралы Жарлық (бұдан әрі – Жарлық) шығарылды.

1998 – 2000 жылдар жыддар кезеңі.

Осы кезеңде сыбайлас жемқорлықтың ұйымдасқан қылмыспен үйімдестілікте тигізетін қауіптілік деңгейіне қатысты сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес институтының жұмыс істеу қажеттігі туындады.

Екінші кезеңде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте құқық қорғау және арнайы органдардың әдістері мен құралдарын қолдагу керектігі туындайды, яғни осындай әлеуметтік қауіптігі тудыратын себептермен емес, тек оның салдарларымен куресу қажет болды.

Екінші кезеңде сыбайлас жемқорлықпен тек құқық қорғау және арнайы органдардың әдістері мен құралдары арқылы күресу тек осы әлеуметтік зұлымдықты туғызатын себептермен емес, салдарымен күресу дегенді білдіреді.

сы заңның маңыздылығы мен сөзсіз маңыздылығы, оның сыбайлас жемқорлыққа және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылыққа дәйекті және жүйелі күресті жүзеге асырудағы рөлі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте қол жеткен уақыт пен нәтижелермен расталады.

2 этапында Екі негізгі заң қабылданды: «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» және «Мемлекеттік қызмет туралы» .Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің негізгі құқықтық және әдістемелік негізі «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңның қабылдануы болды. Посткеңестік кеңістікте тұңғыш рет сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң қабылданды, сыбайлас жемқорлыққа анықтама берілді, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылыққа қарсы іс-қимылдың мақсаттары мен принциптері бекітілді.

2001 – 2004 жылдар аралығы

Үшінші кезеңде мемлекет сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске жалпы мемлекеттік саясат мәртебесін берді. Оны жүзеое асыру бойынша ұйымдастырушылық және құқықтық жұмыстар жалпы жүйелік және кешендік сипатқа ие болады. 3 этапында Мемлекеттік сатып алу туралы заң және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі қабылданды.

2002 жылғы сәуірде Қазақстан Республикасы Президентінің жанынан сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және мемлекеттік қызметшілердің этикасын сақтау жөніндегі комиссия құрылды .Комиссияның міндеттері мемлекеттік қызметшілердің әдеп ережелерін бұзуы және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейтуге бағытталған келісілген шараларды әзірлеу және қабылдау, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілердің жауапкершілік деңгейін жоғарылату болып табылады.

2005 – 2014 жылдар аралығы.

Мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғаларының азаматтардың құқықтары мен кәсіпкерлердің заңды мүдделерін олардың қызметіне заңсыз араласуынан қорғау бойынша шаралар қабылдануда, тексерістерге мораторий енгізілуде. Электрондық үкімет және электрондық цифрлық қолтаңба рұқсаттар мен мемлекеттік қызметтерді алу процедураларын жеңілдету мақсатында енгізілген, жоғарыда айтылғандай, «бір терезе» қағидасы енгізілген. Азаматтар мен заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі ерекше бақылауға алынды.

2014 жылдың 4 тамызынан бастап.

Стратегияда айқындалған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың негізгі бағыттары:

1) мемлекеттік қызмет саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл;

2) қоғамдық бақылау институтын енгізу;

3) мемлекеттік және жеке сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

секторлар;

4) сот және құқық қорғау органдарындағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу

органдар;

5) сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің деңгейін қалыптастыру;

6) мәселелер бойынша халықаралық ынтымақтастықты дамыту

сыбайлас жемқорлық әрекеттері.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің бесінші кезеңінде , ол халықтың құқықтық сауаттылығын арттыруға, мемлекеттік қызмет көрсету сапасын жақсартуға және әкімшілік кедергілерді төмендетуге бағытталған, бұл сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың дәйекті екендігін көрсетеді.

Сот жүйесіне деген сенімнің артуына, оның азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудағы рөлін күшейтуге ерекше көңіл бөлінеді. Судьялар корпусын қалыптастыру тетігін жетілдіру, электрондық іс жүргізуді дамыту, оның ашықтығы мен қол жетімділігі деңгейін арттыру бойынша шаралар қабылданды.

Электрондық үкіметті, сондай-ақ мемлекеттік және жеке құрылымдардың интернет-ресурстарын құру шаралары арқылы ақпаратқа қол жеткізу барлық жерде кеңінен таралды.Азаматтар сыбайлас жемқорлық туралы уәкілетті органдарға, оның ішінде сенім телефондары мен мемлекеттік органдардың веб-сайттары арқылы еркін ақпарат бере алатындай жағдайлар жасалды.