Тақырып: Көмірсулардың адам тамақтануындағы маңызы
жүктеу/скачать 16,16 Kb.
|
|
Автор:М.Айдын Тақырып: Көмірсулардың адам тамақтануындағы маңызы Кіріспе: Көмірсулар адам диетасының маңызды бөлігін құрайтын ақуыздар мен майлармен қатар үш негізгі макронутриенттердің бірі болып табылады. Көміртегі, сутегі және оттегі атомдарынан тұратын бұл органикалық қосылыстар адам денсаулығы мен әл-ауқатының негізі болып табылады. Бұл эссе көмірсулардың адам тамақтануындағы әртүрлі рөлдерін зерттейді, олардың құрылымын, түрлерін, функцияларын және көмірсулардың теңгерімді тұтынуының маңыздылығын зерттейді. Көмірсулардың құрылымы: Көмірсуларды түсіну үшін олардың негізгі құрылымдық құрамын білу қажет. Көмірсулардың жалпы химиялық формуласы (CH2O)n, мұндағы «n» молекуладағы көміртегі атомдарының санын білдіреді. Көміртек пен сутегінің оттегіге қатынасы көмірсулардың айқындаушы белгісі болып табылады. Көмірсулардың түрлері: Күрделілігі мен құрылымына қарай көмірсуларды бірнеше түрге бөлуге болады. Бұл санаттарға мыналар жатады: 1. Моносахаридтер: - Моносахаридтер көмірсулардың ең қарапайым түрі және жалғыз қант молекулаларынан тұрады. Жалпы моносахаридтерге глюкоза, фруктоза және галактоза жатады. Бұл қанттар денеге оңай сіңеді және негізгі энергия көзі ретінде қызмет етеді. 2. Дисахаридтер: - Дисахаридтер екі моносахарид молекуласын химиялық байланыс арқылы байланыстыру арқылы түзіледі.Дисахаридтердің көрнекті мысалдарына сахароза (глюкоза + фруктоза), лактоза (глюкоза + галактоза) және мальтоза (глюкоза + глюкоза) жатады. Асқорыту ферменттері сіңіру үшін дисахаридтерді моносахаридтерге ыдыратады. 3. Олигосахаридтер: - Олигосахаридтер әдетте 3-тен 10-ға дейін болатын моносахаридтердің аз санынан тұрады. Оларды бұршақ, бұршақ және кейбір көкөністер сияқты тағамдарда табуға болады және пайдалы ішек бактерияларының өсуіне ықпал ететін пребиотикалық қасиеттерге ие. 4. Полисахаридтер: Полисахаридтер – ұзын тізбекте біріктірілген көптеген моносахаридтік бірліктерден тұратын күрделі көмірсулар. Адамның тамақтануындағы екі негізгі полисахарид – крахмал және гликоген. Өсімдіктерде көп кездесетін крахмал энергияны жинақтаушы, ал жануарларда кездесетін гликоген бұлшықеттер мен бауырда энергия қоры қызметін атқарады. Көмірсулардың функциялары: Көмірсулар адам ағзасында әртүрлі маңызды функцияларды орындайды, бұл оларды теңдестірілген диетаның маңызды құрамдас бөлігі етеді. Бұл функцияларға мыналар жатады: Энергия көзі: – Көмірсулар – организм үшін негізгі және ең тиімді энергия көзі. Тұтынғаннан кейін олар глюкозаға және басқа қанттарға ыдырайды, олар дененің негізгі энергия валютасы АТФ (аденозинтрифосфаты) түзу үшін тез метаболизденеді. 2. Гликогенді сақтау: - Энергияға бірден пайдаланылмайтын артық глюкоза гликогенге айналады және бауыр мен бұлшықеттерде сақталады. Бұл гликоген қандағы қант деңгейі төмендеген кезде жұмылдырылуы мүмкін, бұл ораза ұстау немесе физикалық белсенділік кезеңдерінде тұрақты энергиямен қамтамасыз етуді қамтамасыз етеді. 3.Диеталық талшық: - Тағамдық талшық ас қорыту денсаулығында шешуші рөл атқаратын күрделі көмірсулардың бір түрі болып табылады. Ол нәжіске көлемді қосады, оны жұмсартады және іш қату сияқты жағдайлардың алдын алып, тұрақты ішек қозғалысына көмектеседі. Сонымен қатар, талшық ішектің денсаулығын қолдайды және колоректальды қатерлі ісік қаупін азайтуға көмектеседі. 4. Метаболикалық функциялар: - Көмірсулар әртүрлі метаболикалық процестерге қатысады, соның ішінде ДНҚ және РНҚ синтезі, иммундық жүйенің қызметі және жасушалық сигнализация. Көмірсулардан алынған рибоза және дезоксирибоза сияқты қанттар генетикалық ақпаратты тасымалдайтын нуклеин қышқылдарының құрамдас бөліктері болып табылады. 5. Ақуызды сақтау: - Көмірсуларды жеткілікті тұтыну диеталық ақуыздарды энергия көзі ретінде пайдаланудан сақтайды. Көмірсулар жеткілікті мөлшерде болған кезде, ағза өсу, қалпына келтіру және ферменттерді өндірудегі маңызды рөлдері үшін ақуыздарды пайдалануды бірінші орынға қоя алады. Диетадағы көмірсулар: Көмірсулардың оңтайлы тұтынуы жас, белсенділік деңгейі және жалпы денсаулық мақсаттары сияқты факторларға байланысты өзгереді. Дегенмен, келесі принциптер пайдалы көмірсулар тұтынуды басшылыққа алады: 1. Күрделі көмірсуларды таңдаңыз: - Жемістер, көкөністер, дәнді дақылдар, бұршақ дақылдары және жаңғақтар сияқты тұтас, өңделмеген тағамдарда кездесетін күрделі көмірсуларға басымдық беріңіз. Бұл тағамдар маңызды қоректік заттарды, талшықты және энергияның тұрақты босатылуын қамтамасыз етеді, жалпы жағдайды жақсартады жүктеу/скачать 16,16 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|