Тақырып: Критериалды бағалау ұғымын және оның оқу-танымдық құзыреттілікті қалыптастырудағы рөлін анықтау Қарастырылатын сұрақтар

жүктеу/скачать 26,42 Kb.

Дата	15.03.2023
өлшемі	26,42 Kb.
	#74593

Тақырып: Критериалды бағалау ұғымын және оның оқу-танымдық құзыреттілікті қалыптастырудағы рөлін анықтау
Қарастырылатын сұрақтар:
1. "Критериалды бағалау" ұғымының мазмұны.
2. Критериалды бағалаудың мақсаты, міндеттері, функциялары.
3.Критериалды бағалау принциптері

Критериалды бағалау оқушылардың оқу жетістіктерін нақты анықталған, ұжымдық түрде дамыған, процестің барлық қатысушыларына алдын-ала белгілі, білім берудің мақсаттары мен мазмұнына сәйкес келетін, оқушылардың оқу-танымдық құзыреттілігін қалыптастыруға ықпал ететін критерийлермен салыстыруға негізделген процесс ретінде түсіндіріледі.

Критериалды бағалау оқу бағдарламаларының мазмұнына, бақылау іс-шараларының нысандарына, оқушылардың жеке психологиялық-педагогикалық ерекшеліктеріне сәйкес; оқушылардың оқу жетістіктерін аралық және қорытынды бақылауды тұтас пайдаланудан тұратын қалыптастырушы және анықтаушы бағалаудың бірлігі негізінде; оқушылардың оқу жетістіктерін бақылау процесінің пәрменді сипаты ретінде қызмет ететін хабардарлық; педагогикалық диагностиканы жүргізуде жүзеге асырылатын диагностикалық негізге сәйкес жүзеге асырылады осы технологияны қолданудың тиімділігі.
Критериалды бағалау оқушылардың оқу-танымдық белсенділігін, олардың шығармашылық және зерттеу саласын, оқу тәуелсіздігі мен ғылыми ақпарат ағынына бағдарлануын қалыптастыру және дамыту үшін жағдайлар мен мүмкіндіктер жасау мақсатын студенттерді жүйелі рефлексияға, Атом іс-әрекетінің мәнін іздеуге тарту арқылы анықтайды.
Критериалды бағалаудың әдістемелік негіздері
Мектепішілік басқару теориясы мен практикасында педагогикалық бақылаудың әртүрлі түрлері көрсетілген (1-кесте)
1-кесте-Педагогикалық бақылау түрлері

№	бақылау түрлері	Мазмұны
1	тақырыптық	оқу бағдарламасының негізгі тақырыптары бойынша оқушылардың білімі мен дағдыларын терең зерделеу (оқу тақырыбының шекарасында мұғалімнің жұмыс жүйесін зерделеу)
2	фронтальды шолу	жалпы мәселелер бойынша оқушылар ұжымының білімі мен дағдыларын аэробатикалық зерттеу (мұғалімдер тобының жұмысының сәттілігі)
3	салыстырмалы	оқушылардың, оқу топтарының, жекелеген педагогтардың жеке басын қатар зерттеу
4	жеке	белгілі бір баланың жеке басын, жеке мұғалімнің кәсіби қызмет жүйесін жан-жақты зерттеу
5	сынып-жалпылау	белгілі бір сыныпта оқушылардың білімі мен дағдыларының сапасын (оқыту сапасы) зерттеу
6	пәндік-жалпылама	жекелеген оқу курстары бойынша оқушылардың білімі мен іскерлігінің сапасын (оқыту сапасын) зерделеу
7	кешенді-жалпылама	бастауыш, негізгі орта немесе жалпы орта мектеп деңгейлерінде белгілі бір сыныпта оқушылардың білімі мен дағдыларының сапасын (оқыту сапасын) жан-жақты зерттеу
8	жедел	білім беру процесінде күтпеген мәселелерді зерттеу
9	тұжырымдау	бағалау білім алушылардан оқытушыға кері байланыс орнату үшін оқытудың барлық уақыты ішінде жүзеге асырылады
10	қорытынды (жиынтық)	бағалау оқытудың түпкілікті нәтижелерін шығаруға бағытталған (аттестаттау).

Бақылаудың барлық түрлері әзірленген бағалау критерийлері негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

2. Критериалды бағытталған оқыту әдістемесі в.п. Беспалько [4; 5]. оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру жағдайында критериалды бағалау жүйесін әзірлеуге негіз болады.
Критерий-бағалау өлшемі, оның негізінде бір нәрсені бағалау, анықтау немесе жіктеу жүргізілетін белгі [8].
Критериалды бағалау- критерийлер бойынша бағалау, яғни оқушылардың оқу-танымдық құзыреттілігін дамытудың әртүрлі бағыттары бойынша жетістіктерін көрсететін компоненттерден (критерийлерден) тұратын бағалау.
Критериалды бағалау-бағалау мен өзін-өзі бағалаудың әртүрлі түрлері, формалары мен әдістері қолданылатын тәсілі.

3. Критериалды бағалау принциптері: білім беру және тәрбие процесімен байланысы; маңыздылығы, объективтілігі және әділдігі; барабарлығы; интегративтілігі; ашықтығы мен жариялылығы; сенімділігі; эффективтілігі: жарамдылығы; жүйелілігі; жан-жақтылығы; ізгі ниеті 2-кестеде көрсетілген.

2-кесте-критериалды бағалау принциптері

№	Принциптер	Мазмұны
1	2	3
1	білім беру және тәрбие процесімен байланысы	өлшеу параметрлері МЖМБС және оқу бағдарламаларының оқыту мен тәрбиелеу нәтижелеріне қойылатын талаптарымен анықталады
2	маңыздылығы	оқушылардың оқуы мен іс-әрекетінің маңызды нәтижелерін бағалауға баса назар аудару.
3	объективтілік және әділдік	қысымның құралы (немесе нәтижесі) болмауы керек нақты бағалау критерийлерін мұқият таңдау.
4	сәйкестік	білімді, дағдыларды, құндылықтарды, құзыреттіліктерді бағалаудың оқу мақсаттары мен нәтижелеріне сәйкестігі.
5	интеграция	бағалау оқу процесінің ажырамас бөлігі ретінде жүзеге асырылады.
6	ашықтық және жариялылық	бағалау критерийлері мен стратегиялары оқушыларға алдын ала хабарланады; оқушылар бағалау критерийлерін әзірлеуге қатысады.
7	сенімділік	сенімділік дәрежесі сенімділік коэффициентімен анықталады (корреляциялық коэффициент), ол бірдей шарттарда жүргізілген өлшеу нәтижелерінің қаншалықты сәйкес келетінін көрсетеді
8	әффективтілік	белгілі бір талаптары бар мақсаттар мен жоспарларды іске асыру қабілеті – уақыт, шығындар, мақсатқа жету дәрежесі
9	жарамдылық	өлшеудің жарамдылығы бұл әдістеме зерттелетін педагогикалық құбылыстың шын мәнінде талап етілетін критерийлерін (сипаттамаларын) өлшеуге мүмкіндік беретіндігін көрсетеді. Валидтілік түрлері: мазмұндық валидтілік – диагностикалық материалдың бақыланатын пәндік саладағы бағдарламаға және оқытудың негізгі мақсаттарына сәйкестігін, диагностика нәтижелерінің білімді бақылаудың басқа тәуелсіз нысандарымен сәйкестігін сараптамалық растау; критериалды-жекелеген тапсырмалар бойынша және тұтастай алғанда бүкіл тест бойынша тестілеу нәтижелерінің корреляциясының жеткілікті деңгейі; техникалық-дұрыс жауаптарды механикалық жаттау мүмкіндігін болдырмайтын өлшеуіштердің баламалы нысандарының жеткілікті санын (тапсырмалар, сұрақтар нұсқалары) қамтамасыз ету.
10	жүйелілік	Бағалау рәсімдері дәйекті және кезеңді түрде жүзеге асырылады. Мерзімді түрде өлшенетін өлшемдер жиынтықта белгілі бір бөлімдерде де, бүкіл мазмұнда да бақылау шараларынан тұратын тұтас жүйе болуы керек
11	жан-жақтылық	функционалдық сауаттылықты қалыптастыру міндеті пәннің мазмұнын игеру, негізгі құзыреттерді қалыптастыру бойынша нәтижелерді өлшеуді талап етеді
12	ізгі ниеті	жетістіктердің өсуіне ынталандыратын мұғалім мен оқушы арасындағы серіктестік жағдай жасау; оқушыларды дамытуға және қолдауға бағытталған

Педагогикада критериалды бағалаудың оң аспектілері атап өтілді: білім алушы өзінің оқуының нақты субъектісіне айналады; оның мектептегі мазасыздығы төмендейді; мұғалім кеңесші, маман, тәрбиеші болады.

Бағалаудың критериалды жүйесі ағымдағы және қорытынды белгілерді қою тәсілдері, сондай-ақ Ати-ге қол жеткізу үшін белгілер қойылған мақсаттар мағынасында мүлдем ашық. Ол сондай-ақ мұғалім, оқушы және ата-ана арасындағы тұрақты байланысты қамтамасыз ететін және қамтамасыз ететін оқу мәселелерін диагностикалау құралы болып табылады.
Бағалаудың критериалды жүйесі формативті бағалауды (ағымдағы бағалар) және анықтаушы бағалауды (оқу бағдарламасының бөлімдері аяқталғаннан кейін, тоқсан мен жылдағы қорытынды бағалау) қамтиды [9].
Формативті бағалау сыныпта немесе үйде күнделікті жұмыс барысында білімді, дағдыларды меңгеру деңгейін анықтауға арналған. Ол әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады және мұғалім мен оқушыға өз жұмысын түзетуге және анықтайтын жұмыс жүргізілмес бұрын мүмкін болатын олқылықтар мен кемшіліктерді жоюға мүмкіндік береді. Қалыптастырушы белгілер айқындаушы жұмыстар үшін және тоқсан үшін қорытынды белгілер қою кезінде ескерілмейді.
Бағалау оқу тақырыбының блогын оқуды аяқтаған кезде білім мен оқу дағдыларының қалыптасу деңгейін анықтауға арналған. Бағалау әр түрлі типтегі жұмыстарды орындау нәтижелері бойынша жүргізіледі (тесттер, бақылау жұмыстары). Айқындаушы жұмыстар үшін қойылған белгілер тоқсан, жыл ішіндегі пән (курс) бойынша қорытынды белгілерді айқындау үшін негіз болып табылады.
Бағалаудың екі түрін есепке алғанда, негізгі құзыреттерді қалыптастыру нәтижелері бағалаудың қандай түріне ұшырайтынын анықтау қажет? Пәндік нәтижелер ішінара дәстүрлі бола отырып, формативті және анықтаушы бағалау бойынша анықталуы мүмкін.

жүктеу/скачать 26,42 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: