Жуйке жуйесі - адам мен жануарлар организмдерінін коршаган ортага бейімделуін реттейтін жуйе. Жуйке жуйесінзерттейтін морфологиянын белімін гр. neurologia (грек, neuronжуйке, жуйке жасушасы; logos - пм) деп атайды. Жуйке жуйесінін кызметтері рефлекстер аркылы іс жузіне асады. Жуйке жуйесі жануарлар мен адам организмдегі органдар мен жуйелер эрекетін біріктіретін жэне организмнін тіршілік эрекетінін сырткы ортамен уздіксіз карым-катынасын камтамасыз ететін жуйке улпасы мен глеянын жиынтыты. Жуйке жуйесі ішкі жоне сырткы тітіркендіргіш эсерін кабылдайды, талдайды, ондейді,организм кызметін реттеп уйлестіреді.Бунын негізгі болігі - аса козрыш жане козуды тез откізетін осінділері бар жуйке жасышасы(нейрон). Жуйке жуйесі филогенез процесінде курделі озгеріскеушыраган.
Салдану. Жалпы сипаттама
Сал ауруы, паралич (грек. paraligsis -эліреу) - орталык не шеткі жуйке жуйесі козгалые орталынынын закымдануынан кимыл,козгалы органдары кызметінін толыктай жойылуы.Толыктайжене жартылай салдану организмде канайналымынын бузылуынан, ми мен жулыннын кабынуынан нежаракатынан болса, оны орталык салдану; шеткі жуйке жуйесініннемесе жулыннын жэне шогырланган жуйке талшыктарынын (мойын,нык, бел-омыртка, сегізкез) кабынуынан, жаракатынан, улануынанболса, оны перпфериялык салдану деп атайды. Бул кезде бушшык етбосансып, элсізденеді, салданган кол-аякты козгалыска келтіру мумкінболмай калады.Ем невропатолог-дэрігердін бакылауымен салауруынын туріне карай колданылады.Емі: электртерапия, пепхотерапия, емлік гимнастика, жылыванна, массаж.
Уштік жуйкенін салдануы:
Уштік жуйкесінін салдануы - шайнау булшык еттерін жуйкелендіретін жуйкенін, кеп жагдайда теменгі жактын моторлык функциясынын бузылып, салдануымен сипатталады. Бір жакты-лык салдануда томенгі жак салданып, ауыздарын ашканда жануар карсылык білдірмейді, азык шайнауы бузылып, мал молиеді. Екі жактылык салдануда гоменгі жавы тольтымен салбырап, мал аузын ашып турады, азыкты мулдем кабылдамайды. Жауырын алдылык жуйкесінін салдануы кезінін клиникасы тек аксаумен гана сипатталады. Куймышак жуйкесінін салдануы, бул кезде бексе терілерінін сезімталдыты жойылады. Бугілдіргіштер мен жазылыштардын функциясы бузылады. Мал козгала алмайды жатады Бекселік жуйкенін салдануы жамбастын тертбастылыкбулшык етінін функциясы бузылады. Мал козгаланда салданган белімін суйреп баяу козгалады. Суйреген кезінде аяк белімішайкалып,ауырсынып басады.
Болжамы:
Толык салдану мен жартылай салдану нотижесінін болжамы, онын шыгу тегі, куні жоне сонымен катар, жуйкенін анатомиялык терендігімен булшык еттерді жуйелендіруінетікелей байланысты. Перифериялык салдану болжамы онды.Сонымен катар жытылганда, шайкалганда,жуйкелер созылып жоне кысылган жагдайда гематома дамып, бірак болжамы онды болады. Осы кезде жуйкелердін оздігінен калпына келу процессі басталады. Егерде жуйкенін узілуімен дегенеративті озгерістері болса, болжам онсыз жонеTepic.
Қорытынды:
Корыта келгенде, салдану бір тана себептен пайдаболмайды. Ойткені, жуйке жуйесінін кез келген акауы козгальсфункциясынын бузылуынаэкеліпсогады.Салданудынорганикалык себебіне жаракаттар,склероз, инфекциялар, улану, дурыс тамактанбау, тамыр бузылыстары, катерлі ісіктер, туа біткен жэне тукым куалайтын факторлар жатады. Жэне бул ауру кобінесе сифилис, туберкулез, полиемелит, энцефалит,менингит сиякты жукпалы аурулар кезінде де пайда болады. Сондай-ак орталык жуйке жуйесінін туа біткен, тукымкуалайтын жоне дегенеративті гуруларыдакобінесекозгалыстыН бузылуына алып келеді.
