Тема Ұсақ ақауларды анықтау жəне жою жолдары
жүктеу/скачать 2,29 Mb.
|
|
Тема 5. Ұсақ ақауларды анықтау жəне жою жолдары Жабдықтар мен машина бөлшектерінің жарамдылығын немесе жарамайтынын анықтайтын технологиялық процестің операциясы бөлшектердің ақауын анықтау болып табылады. Жұмыс кезінде бөлшектердің үйкелуі мен тозуы əсерінен олардың геометриялық параметрлері, беттерінің кедір-бұдырлығы, физикалықмеханикалық қасиеттері өзгереді. Бөлшектердің ақауын, олардың өлшемдерін технологиялық картадағы өлшемдермен салыстыру арқылы анықтайды. Бөлшектердің өлшемдерінің үш түрі бар: - қалыпты өлшем, яғни, жұмыс сызбалары мен техникалық құжаттарға сəйкес келетін бөлшектің өлшемдері мен техникалық сипаттамалары жатады; - рұқсат етілген өлшем, яғни, бөлшекті машинаға қойған кезде келесі жөндеу мерзімі аралығын қанағаттандырарлықтай жұмыс істеуі мүмкін өлшемдер мен техникалық сипаттамалар жатады; - шегіне жеткен өлшем, яғни, бөлшектің жарамсыз өлшемдері мен техникалық сипаттамалы жатады. Бөлшектердің ақауын калибрлермен, əмбебап өлшеуіш аспаптарымен жəне арнайы аспаптармен анықтайды. Жабдықтар мен машиналарды жөндеу кезінде бөлшектерде жарықшалар да кездеседі. Жарықшалар анық жəне жасырынды деп екіге бөлінеді, анық жарықшаларды лупамен қарап немесе лупасыз қолмен сынап анықтауға болады. Жасырынды жарықшаларды: - капиллярмен тексеру, - газ немесе сұйықпен тексеру, - магниттік əдіс, - ультрадыбыстық əдістермен анықтайды. (7-сурет) Сурет 7 - Калибр: а - тегіс тесіктерді тексеру үшін; b - бұрандалы тесіктерді тексеру үшін. Капиллярлық əдіспен жарықшаны анықтау үшін, бөлшектің бетін тазалап, арнайы сұйық (пенетрант) жағады. Біраз уақыт өткен соң, сұйықты сүртіп, бөлшектің бетін тазалайды да анықтағыш материал төсейді. Жарықшаның орны мен өлшемдерін анықтағаннан кейін, бөлшекті сүртіп тазалайды. (8,9,10 сурет) Сурет 8 - Капиллярлы əдісте қолданылатын арнайы сұйық пенетрант Сурет 9 - Капиллярлық əдіспен жарықшаны анықтау сызбасы 1 - беттік; 2 - ақау; 3 - пенетрант; 4 - əзірлеуші; 5 - ақау белгісі. Капиллярлы əдісте керосинді де қолданады. Жабдық бөлшектерінің қосылған жіктерін тексеру кезінде теріс бетіне керосин жағып, екінші бетіне бордың судағы ерітідісін жаққан кезде, жарықшаның ізі бор қабатынан көрінеді. Сурет 10 - Капиллярлы əдіс: а) керосин жəне бор ұнтағы; б) жарықшаның ізі бор қабатынан көрінуі; Сорап цилиндрлерінің жəне оның қалпақшасының, əртүрлі сыйымдылықтар мен бактардың, шлангілердің жарықшалары мен көзге көрінбейтін тесіктерін газ бен сұйықтың ағып кету тəсілімен анықтайды. Магниттік əдіспен ақауды анықтағанда тек қана ферромагнитті материалдан жасалған бөлшектер ғана пайдалануға болады. Магнит əдісінде магнит өрісінің ауытқуын магнитті ұнтақ, магнитографиялық немесе феррозондты əдістермен анықтайды. Бұл əдісте магнитті ұнтақты бөлшектің бетіне құрғақ немесе суспензия күйінде жағады. Магнит өрісінің ауытқуына байланысты ұнтақ жарықшаның айналасына шоғырланып қалады да жарықшаның пішіні мен өлшемін көрсетеді. (11-сурет) Сурет 11 - Магнитті ұнтақ Бұл бейне магнит өрісінің жұмысын көрсетеді. Магниттік жетіспеушіліктің көмегімен оның ерекшеліктері мен негізгі параметрлерін біле отырып, ақаулықтың қай жерде орналасқанын анықтауға болады. Əдетте, анықталған ұнтақтың жинақталуы кемшіліктер (жарықтар немесе қуыстар) бойынша тікелей байқалады. Ақаудың сипаттамаларын анықтау үшін алынған кескін стандартқа қарсы тексеріледі. (12-сурет) Сурет 12 - Спрейдегі магнитті ұнтақ Магнитті ұнтақ дефектоскопиясы (МПД), металлдың қосылысы кезінде (1,5-2 мм тереңдікте) жұқа беттерді жəне жер асты ақаулар мен жарықшаларды, терең енетін кемшіліктерді анықтауға арналған əдіс. Жəне де бұзылмайтын сынақтардың негізгі əдістерінің бірі жəне ферромагниттік металл құрылымдарын тексеру үшін қажет. Магнитті ұнтақ электр тогының əсерінен ақауы бар аймаққа түскен кезде магниттеліп, нəтижесінде ұнтақтар тартылып, араласып ақауы бар жерде магнит өрісі пайда болады. Магниттік көрсеткіштер Магнитті ұнтақ - шашыраудың магнит өрісінің индикаторы ретінде пайдаланылатын ферромагнетадан алынған ұнтақ. Магнитті паста - бұл магнитті немесе люминесцентті магнитті ұнтақты, сұйық негізді жəне қажет болған жағдайда суланған коррозияға қарсы қоспалар. Магнитті суспензия - суланған, антивирустық жəне қажет болған жағдайда көбіктенуге қарсы, коагуляциялауға қарсы дисперсиялық ортадағы (сұйықсуға, керосинге, техникалық майға жəне т.б.) магнитті немесе люминесцентті магнитті ұнтақты суспензия Сурет 13 - а) магнитті ұнтақ; б) магнитті паста; в) магнитті суспензия. Магнит ұнтағы бір-біріне тартылып, тізбектер де магнит өрісінің күшіне бағынады жəне жинақталып, ақаулардың бар екендігін бағалайтын роликтер түрінде тəн сызбаларды қалыптастырады. Бұл пішіні анықталғанақаулардың сызбаларына сəйкес келеді. (13-сурет) Ультрадыбыстық əдіс - машиналар мен жабдықтардың металл конструкцияларын, құрылыс сараптамасы шеңберінде өткізілген дəнекерленген түйістердің ақауын сапалы бақылау əдісі. Бұл əдіс 1-2 миллиметрден 6-10 метр тереңдікте орналасқан дəнекерленген жəне металл өнімдерінің ақауларын анықтаудың тиімді жолы болып табылады. Дəнекерленген қосылыстардың сапалы бақылауымен бірге бұл əдіс пісірілген қосылыстарды ультрадыбыстық диагностикалау бойынша барлық жұмыстар кешенін орындауға мүмкіндік береді жəне металл конструкцияларының құрылыс сараптамасының шығындарын азайтады. Дəнекерленген қосылыстардың өткір-ток тестілеуі, металл конструкциялар мен пісірілген қосылыстардың беттерінде микроағзаларды табуға, иілу нүктелеріндегі металлдың тозу мен шаршау дəрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Дəнекерленген қосылыстарды құйынды ток сынағы дəнекерленген буындардың капиллярлық бақылауымен салыстырғанда дəлірек нəтижелер береді. Дəнекерленген қосылысты ультрадыбыстық тексеру арқылы сканерлеу радиатордың бойлық жəне көлденең қозғалысы арқылы сəуленің енуінің тұрақты немесе өзгеретін бұрышымен жүзеге асырылады. Дəнекерленген қосылыстың ультрадыбысты сынау əдісі техникалық құжаттамада белгіленеді. (14,15-сурет) [10] Сурет 14 - Ультрадыбыстық əдіспен ақауды табу сызбасы Сурет 15 - Ультрадыбыстық əдіспен ақауды анықтау: а) дəнекерленген қосылыстарды ультрадыбыстық тексеру; б) дəнекерленген қосылыстарды ультрадыбыстық тексеру кезіндегі сканерлеудегі ақаулар; в) дəнекерленген қосылыстардың құйынды ток сынағы, микро жарықшалардың картасын экранға түсіру. жүктеу/скачать 2,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|