Тезисы к проблеме действия обратных связей в социальных системах разного порядка и связанных с ними ритмов
жүктеу/скачать 279,21 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- С п и со к л и тер атур ы
- А 82 У Д К 8 1 1.512.122. Ү С Т Е У Л Е Р Д ІҢ Ш Ы Р А Й Ж Ү Р Н А Қ Т А Р Ы А Р Қ Ы Л Ы Т Ү Л Ғ А Л Ы Қ Ө З Г Е Р ІС К Е Т Ү С У І
- Ә деби ет т ер тізім і
| ОКИнЭУ Г | * ISSN 1684-9310 BILIM B O S T A N D Y K O R K E N D E U н а у ч н о - п р о и з в о д с т в е н н ы й щ ж у р н а л Л март
Нурсеитова А.А. Көркем
шыгармалардағы мақал-мәтелдердін кейбір стилдік
ерекшеліктері (Ш.Қудайбердиев, А.Байтұрсынов шығармалары бойынша).......................................................................................... 163
общества (СССР в 1920-е- 1930-е годы)............................................................................................................................... 165
Отечественной войне................................................................................................................................................................ 168
172
Тихомиров Н.В. Тезисы к проблеме действия обратных связей в социальных системах разного порядка и связанных с ними ритмов......................................................................................................................................................... 175 П ЕД А ГО ГИ Ч Е С К И Е НАУКИ И П РО Ф Е С С И О Н А Л ЬН О Е О БРА ЗО ВА Н И Е Абаева Г.И. Проблемы формирования профессиональных компетенций выпускника............................................ 178
Акдаулетова Ж.A. Ү стеулердін шырай журнактары арқылы тулғалық өзгеріске түсуі.......................................... 181
Алпыспаева 3. Т. К проблеме перевода метонимии в художественном Тексте.......................................................... 183
Алтыбаева А.Б. Жогары мектепте көркем мәтінді талдаудыц әдістері мен устанымдары..................................... 185
Ариккулова К.А. О региональной специфике в русской речи Казахстанцев. Казахизмы........................................ 187
Асеева А.Ю ., Кузьмина В.М . Сотрудничеств ВУЗов России и Венесуэлы в области образования и науки в 2014-2015 гг. ( на примере деятельнорсти курского юго-западного государтсвенного университета)................ 189
191 Бедыч Т.В., Войцеховская О.В, Водясов Е.В. Вклад костанайского ВУЗа в развитие машиностроения в регионе......................................................................................................................................................................................... 192
национальных групп на занятиях по русскому языку....................................................................................................... 196
198
Бубнова О.А., К узьмина В.М. Социально-экономические санкции европейского союза в отношении России.. 199
Воронцова Ю.Ю. Организация работы с молодыми специалистами............................................................................ 202
Гриш някова Е.А., Кузьмина В.М. Сложности формирования кадрового Потенциала государственных служащих Курской о б л асти ................................................................................................................................................... 204
208 Есеева Г.К., М укашева Т.К. Студенттерді гылыми жұмыска бағытталған СӨЖ мен ОСӨЖ ұйымдастыру аркылы баулу.............................................................................................................................................................................. 210
212
Ж уман Г. Актуализация патриотических ценностей у студентов при изучении темы «Дискуссии по индустриализации в Казахстане (1920-1930 гг.)»............................................................................................................ 214
217 Илькенов М.С., Ғалымж ан М. «Мен көрген согыс»............................... А.................................................................... 220
Искакова Д.Г. Сөйлеу тілін денгейлік тапсырмалар аркылы дамыту.......................................................................... 221
Карачевцева Е.Е., К узьмина В.М. Страны Латинской Америки во внешне-политическом курсе России
223 Кравцов Ф.Е. Вопросы формирования педагогического профессионализма как целостного социального явления......................................................................................................................................................................................... 225
языкам........................................................................................................................................................................................... 227
229
Кульбаева М.Б. Современные педагогические технологии в дошкольном учреждении.......................................... 230
Manasbayeva N. Application o f interactive whiteboard during English lessons.. . : ........................................................... 232
М ендыкулова С. С. Сущность и социальная значимость менеджмента в образовании............................................. 234
М крт чян Г.А., Кузьмина В.М. Отношение к брикс как к основе мультиполярного мира..................................... 235
Мукашева Т.К., Чернявская О.М. Современные подходы к теории личностноориентированного образования 238
Назарова Г.А. Взаимодействие куратор - студент- родитель как условие достижения образовательных и воспитательных задач.............................................................................................................................................................. 239
241 Оразгалиева А. М. Патриотическое воспитание детей дошкольного возраста......................................................... 242
П аникар С.Н. Патриотическое воспитание на уроках истории..................................................................................... 244
Сагитова Д .Б . Using Internet resources in teaching English............................................................................................... 246
Сармаиова Ф. Т. Роль полиязычия в современном мире.................................................................................................. 247
Саулембеков С.Е. Эти познания необходимы.................................................................................................................... 249
Себряева Н.С. Некоторые формы организации самостоятельной работы студентов............................................... 250
Себряева Н.С. Профессионально ориентированные задачи при изучении химии в сельскохозяйственном 252
ВУЗе... Тавтыбаева А.А. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелерінің коммуникативтік кызмегі...................................................... 255
Тынымбаева Ж.С. Lexical and syntactical stylistic devices in American and English songs.......................................... 257
Урунбасарова Э.А., Алькеева C.M. Духовно-нравственное развитие личности обучающихся как важнейшая задача в области образования................................................................................................................................................. 258
Интеграция общеобразовательных и профессиональных дисциплин, являющихся основой в любой профессии, составляет единство достигаемой цели - получение специальности, способствует повышению качества образования, развитию конкурентоспособной личности обучающихся через формирование у них профессиональных компетенций. Таким образом, профессиональные компетентности будущих выпускников Вуза - это интегративное качество личности, развитие которой
является результатом целенаправленной профессиональной подготовки, включающей в себя совокупность специальных профессиональных знаний, умений, навыков, позволяющих эффективно овладеть специальностью.
1. Аксёнова В.И. Свободное развитие личности. Практико-ориентированное пособие для образовательных учреждений. - / В.И. Аксёнова. - Ставрополь, 2007. 2. Гликмаз И.З. Основные парадигмы образования. // Педагогическое образование и наука: 2005, № 6.- С . 15. 3. Пирогова О.В. Моделирование в образовании. // Инновации в образовании: 2004, №5. - С. 26. А 82 У Д К 8 1 1.512.122. Ү С Т Е У Л Е Р Д ІҢ Ш Ы Р А Й Ж Ү Р Н А Қ Т А Р Ы А Р Қ Ы Л Ы Т Ү Л Ғ А Л Ы Қ Ө З Г Е Р ІС К Е Т Ү С У І А к д а у л е т о в а Ж .А ., А.Байтүрсынов атындагы Қостанай мемлекеттікуниверситеті Тілдік даярлау орталыгының ага оқытушысы, филология гыльшыныц магистрі Бұл мақалада қазақ тіліндегі үстеулердің шырай жұрнактары аркылы тұлғалык өзгеріске түсуі қарастырылады. В статье рассматриваются какие изменения происходят в суффиксах степени сравнения наречий казахского языка.
The article consider which changes is happened in suffixes comparison o f adverb o f the Kazakh language7 XX ғасырдын 30-40 жылдары жарык көрген окулыктар мен грамматикалар үстеу сөзжасамының жекелеген түрлеріне ғана талдаулар жасап, біршама жаңа толықтырулар мен тың болжамдар косты. Ғалымдардың арасында үстеулерге деген көзқарас біржакты болды, олардың көбі өзіне дейінгі зерттеушілердің пікірін қолдады. Ал профессор Н.К.Дмитриев болса өз зерттеулерінде жаңаша тың деректер келтірді. Н.К.Дмитриев үстеулердің толық дербес сөз табы ретінде жеке мағынасының элі де болса қалыптаспағанын, тек синтаксистік қатынас барысында кез-келген сөз табымен байланысып, үстеулік мағына беретіндігін айтты. Бүл топтағы үстеулерді ғалым синтаксистік үстеулер немесе сын есімдік үстеулер деп караган. Сонымен қатар, Н.К.Дмитриев үстеу сөзжасамынын, олардың жасалуындағы морфологиялық, синтаксистік тэсілдерді жеке бөліп апып, эр тәсілдің арасындағы өзгешеліктер мен ортактыктарды сипаттап, өзіндік ерекшеліктерін анықтады. Түркі және қазақ тілдерінде үстеулердің зерттелуі негізінен окулықгар мен кейбір жеке грамматикалық еңбектермен шектеліп отырды. Үстеулердің нак үстеу болудагы жолын, өзге сөз табынан айырмашылығын, сонымен қатар, үстеу сөздердің сан ғасырлық қалыптасу, жасалу жолдарын жан-жакты талдап көрсете алмады. Қазақ тіліндегі үстеулердің зерттелу тарихы XIX ғасырдың басынан басталады. Үстеулер туралы алғашқы пікірлер орыс ғалымдары М.Терентьев пен П.М.Мелиоранский жэне В.Катаринскийдің еңбекгерінде үшырасады. Бүл авторлар үстеулерді жеке сөз табы ретінде қарастырып, олардың семантикалық топтарын және өзіндік белгілерін ажыратуға тырысты. Алайда олар да басқа түрколог ғалымдар сиякты үстеулердің семантикалық топтарын ажыратуда б^іршама кателіктер жіберді. Нэтижесінде кейбір демеуліктер, септеуліктер, есімдіктер, одағайлар жэне модаль сөздер үстеулердің қатарында қарастырылды. Соган орай үстеулердің семантикалық топтарының саны көбейіп кетгі. Ал үстеулердің грамматикалық табигаты мен сөзжасамы жэне синтаксистік кызметтері мүлдем сөз болган жоқ. Осындай кемшіліктерге қарамастан аталмыш енбектердің үстеу сөз табын танып-білуге негіз болғанын жоқка шығаруға болмайды. Жалпы түркі тіл біліміндегі үстеулерге байланысты зерттеулердің барлығында олардың шырай формалары арқылы өзгеретіні айтылған. Шырай формалары «Қазак тілінің грамматикасы» [1, 84] және А.Ысқаковтың «Қазіргі қазақ тілі» [2, 31] окулығында түлгажасам қосымшаларының бірі ретінде каралып жүр. Алайда шырай түрлері жайында бір ортак пікір жоқ. Мәселен, «Қазақ тілінің грамматикасында» төрт түрі берілген: жай шырай, салыстырмалы шырай, күшейтпелі шырай, асырмалы шырай. Ғ.Мұсабаев сын есімнін шырайларын мағынасы мен түлғасына карай бес түрге бөледі: 1. Салыстырмалы шырай. -рак, -рек. 2. Бәсең шырай. -дау, -деу, -лау, -леу, -тау, -теу. 3. Шағын шырай. -ш іл, -шыл, -ғыл, -гылт, -ғіш, -ілдір. 181
4. Күшейтпелі шырай. Күшейту буыны. 5. Үдетпелі шырай. Күшейткіш үстеулер аркылы жасалады [3, 34]. Қазак тіліндегі соңғы зерттеулерде шырайдың екі-ак түрі беріліп жүр: «шырайдың сапалык сын есімнің лексика-грамматикалық категориясы ретінде екі-ак түрін көрсетуге болады: салыстырмалы шырай жэне күшейтпелі шырай» [4, 141]. С.Фузайловтын айтуынша, өзбек тіліндегі үстеулердің шырай формалары кимыл белгісін кішірейтіп немесе күшейтіп көрсетеді. Өзбск тілінде үстеудің үш шырай формасы бар: жай шырай - оз (мало), секин (тиход салыстьфмалы шырай - купроқ (больше), тезрок (быстрее) және күшейтпелі шырай - баббаравар (совершенно одинаково), энг секин (очень медленно). Бірақ кейбір үстеулер негізгі түбір үстеу болсын, мейлі туынды түбір үстеу болсьга шырай формаларын кабылдамайды. Міісалы: дарров, аранг, бирдан, бултур т.б. [5, 14]. Қарашай-балқар тілінің материалдары туралы С.А.Гочияева үстеулердің үш шырай формасында озгеретінін айта отырып, толык ақпарат береді: «Наречия в карачаево-балкарском языке имеют две степени сравнения: положительную (или усилительную) и превосходную. В отличие от прилагательных, положительная (или усилительная) степень наречий означает не степень качества предмета, а указывает на усиление или ослабление абстрактного признака действия. Положительная степень наречий образуется с помощью тех же аффиксов, что служат для образования положительной степени прилагательных, т. е. аффиксов -ракъ , -рек , -и рек, -ыракъ , -уракъ , юрек : Например: алайыракъ „приблизительно, так “, былайыракъ „приблизительно, вот так", акъыртыныракъ „потише,, помедленнее". Превосходная степень указывает на превосходство качества признака одного действия над качеством признака другого: бек дженгил «быстренько, очень быстро», бек акъыртн. «очень медленно» [6,235]. Егер түркі тіл білімінде үстеулердің шырай формаларын біраз зерттеушілер танып, мойындаған болса, ал казак тілінде оны алгаш корсеткен профессор А.Ысқақов болды: түбір үстеулер салыстырмалы шырай формаларын кабылдайды. Мысалы, бұрын-бүрынырак, бүрындау. Ілгері - ілгерірек, ілгерілеу және т.б. Түбір үстеулер сондай-ақ күшейткіш шырай формаларын да қабылдайды» [7,90-91]. Қазіргі қазак тіліндегі үстеулер салыстырмалы шырай формасын да, күшейтпелі шырай формасын да қабылдайды. Бірақ бұл барлық үстеулерге тән қүбылыс емес. «Ал шырай түлғалары жалпы сын есімнің сөз табы ретіндегі түрлену түлғасы емес, бір ғана мағыналық тобының семантикалық сипатын керсететін лексика-грамматикалык түлғалану көрсеткіші болып табылады» [4,134]. Бүл түжырым үстеулер табиғатына да дэл келеді. Шырай түлғалары үстеулердің түрлену жүйесін көрсетпейді. Ол бар болтаны үстеудің кейбір мағыналық топтарын түлгалық езгеріске үшыратып, сол арқылы семантикасына эсер стіп сейлемде түрлі қызмет агқаруына ыкпал жасайды. Енді үстеудін сол мағыналык топтары мен олардың грамматикалық қызметіне жеке-жеке тоқталып көрелік. Қазақ тілінде шырай формаларын ең көп қабылдайтын мезгіл үстеулері. Жэне ертерек кездегі балалық шағының естегілері де бұрынғы ескі үясы сияқты болған орынға •^артқан-ды (М.Әуезов). Мекен үстеулері: Тым жогары шыға берме (Ана тілі). Берірек түрған аз гана ала-шүбар бұлттар кең жаһанның жүзіне перде болтан жоқ (М.Әуезов). Қимыл-сын үстеулерінің шырай түлтасында түрленуі сын есімдерге өте үксас. Мүның себебі, біріншіден, олардың грамматикалык кызметінің ұқсастыгынан, мысалы, сын есім заттың белгісін, үстеу қимылдын белгісін біпдіреді; екіншіден, кейбір үстеу қатарына өткен сын есімдердің өз бойында сындық касиетін сактап қалуынан деп білгеніміз жөн.Оның бәрінен де жылдамырақ жүргісі келді (Қазак эдебиеті). Ол Абайдың күрсінуінде өзгешелеу терең күйік бар екенін байқайды (М.Әуезов). Предикативтік катынаста келіп, баяндауыш қызметін де атқарады. Абай тіккізген үйлер қазір де бұл олкедегі қонаққа арналган үйдің бэрінен оқшаулау (М.Әуезов). Қимыл-сын үстеулері күшейтпелі шырай формасын да қабылдайды. Мысалы: Шын иесін таппаган ондай эннің гұмыры ұзамай естен шытып қалуы леп-лезде (Егемен Қазакстан).
1 Қазақ тілінің грамматикасы. Морфология. - Алматы, 1967. - 365 б 2 ЬІсқақов А. Қазіргі казак тілі. - Алматы, 1991. - 384 б. 3 Мусаев К.М. Грамматика караймского языка. - Москва: «Наука», 1964, - 344 с. 4 Исаев С.М. Қазіргі казак тіліндегі создердің грамматикалык сипаты. - Алматы: «Атамүра» 1998, - 304 б.
5 Фузайлов С.О. Наречие в современном узбекском языке. - Ташкент» «Яуза», - 1952. - 215 с. 6 Гочияева С.А. Особенности наречий в карачаево балкарском языке. - Черкеск: «Карачаево- черкесское отделение ставропольского книжного издательства», 1968. - 247 с. 7 Искаков А. Наречие в современном казахском языке. - Алматы: «Мектеп», 1950. - 142 с жүктеу/скачать 279,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|