Қ а з а қ с т а н тәуелсіздігіне 25

90 |
3-СЕКЦИЯ: ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР 
К. Көпеш
п.ғ.магистрі, аға оқытушы
Назарбаев Университеті
«КЕРІ АУДАРЫЛҒАН САБАҚ» – ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МОДЕЛЬ
Flipped lesson is very efficient type of lesson in teaching a language. As a result of its imple-
mentation students increase their activeness and train researching, collecting and creative abilities.
ХХІ ғасыр жетістіктерінің бірі – тіл үйрету барысында оқытушының жаңа технология-
ларды қолдана отырып, білім сапасын арттыруға, шәкірттерінің белсенділіктерін арттыруға 
мүмкіндік алуы. Кері аударылған сабақ – сол мүмкіндіктердің бірі – қызықты, нәтижелі пе-
дагогикалық қадам деп айтуға болады. Ғаламтор адамдардың ажырамас бір бөлшегі болған 
заманда, оның мүмкіншіліктерін сабақ барысында қолданудың өзектілігі артып отыр. Қазіргі 
таңда бұл модель бойынша әр түрлі тақырыпта құрастырлған бейнелекцияларды www.youtube.
com желісінен табуға болады немесе әр оқытушы өз пәні бойынша сабақ тапсырмаларын 
https://www.playposit.com, http://bit.ly/nuflip және т. б. ресурстар көмегімен құрастыра алады.
Кері аударылған сабақ мазмұны бойынша жұмыс жасар алдында әр оқытушы маңызды 
бірнеше элементке назар аударуы керек:
•  Студентке аудиторияға келгенге дейін жаңа тақырып туралы түсінік беріледі.
•  Студент білімін бағалаудың бірнеше жолы ұсынылады.
•  Аудиториядағы белсенділік жоғары деңгейдегі танымдық әрекетке бағытталады.
Студенттер аудиториядан тыс білген ақпараттарын, жаңа сөздерді немесе грамматикалық 
құрылымды сабақ барысында тереңдету, жан-жақты талқылау, өз ойын, сыни көзқарасын 
айту үшін қолданады. Студент пен оқытушының орындары ауысады: студенттер өздеріне 
жауапкершілікті көбірек алады, яғни материалдың негізгі мазмұнын жеке немесе топтарда 
меңгереді. Студенттің жауапкершілігі мен танымдық белсенділігі арта түседі.
Бейнесюжеттер, бейне-лекциялар кері аударылған сабақтың негізін құрайды. Студент-
тердің деңгейін, сабақ тақырыбы мен мақсатын ескере отырып, оны оқытушы алдын ала 
құрастырып, студенттерге сілтемесін жібереді немесе онлайн-файл форматында сақтайды. Кері 
аударылған сабақ барысында оқытушы тренер немесе кеңесші ретінде, студенттердің өздік 
жұмыстарын көтермелеп, алдағы жұмысқа ынталандырып отырады. Осы модель бойынша оқу 
үдерісі оқытушыдан іздеу, сұрыптау, зерделеу жұмыстарымен қатар, біліктілікті талап етеді.
Кері аударылған сабақтың біркелкі немесе бір типті моделі жоқ. Сабақ барысы алдын ала 
қаралып, тапсырмалар орындалған 5–7 минуттық бейне-сюжет (бейне-лекциялар, көркем 
фильмнен үзінді, түрлі бағдарламалар, бейнеклиптер және т. б.) төңірегінде құрылады. Онлайн-
сұрақтар немесе тапсырмалармен жұмыс жасау барысында студент түсінбеген сөздер немесе 
оқиғаларға бірнеше рет қайтып оралу мүмкіндігіне ие болады. Оқытушы сабақта талқылау 
жұмысын жүргізу барысында студенттерді топқа бөліп тапсырма беру, оларға рөл тағайындау 
арқылы аудиториядан тыс жүргізілген жұмыстың нәтижесін бақылап, қорытындылай алады. 
Бұл модель бойынша жұмыс жасау барысында сабақ құрылымының жаңаруымен қатар, үйге 
берілетін тапсырмалар да түбегейлі өзгеріске ұшырайды.

| 91
М. Нұркентаева 
Магистр. Назарбаев Университеті
С. Абжанова 
Магистр. Назарбаев Университеті
С. Мұсабекова 
Магистр. Назарбаев Университеті
FAMILY LANGUAGE POLICY IN KAZAKHSTANI FAMILIES
Мақалада Қазақстандағы үштілділік мәселесі қарастырылған. Тілдердің үштұғырлығы 
мәдени  жобасының  жоғары  оқу  орындарында,  қоғамда  жүзеге  асырылу  барысында 
қазақстандықтардың  өміріне,  білім  беру  саласына,  сондай-ақ  экономикаға  тиімді  әсері 
сипатталады.
Kazakhstan is a dynamically developing young country where about 130 nations and nationalities 
live together in peace and harmony for about 25 years since Kazakhstan has gained its independence 
from the Soviet Union. Having population with about 17 million people, Kazakhstan is developing 
trilingual policy in the educational system and aim at increasing the number of speakers in the state 
official language (i. e. Kazakh) up to 100%, Russian and English up to 85% and 25% respectively 
by 2020. The main goal of Language Policy (hereinafter LP) in Kazakhstan is to increase the 
competitiveness of graduate staff and growth of export potential of the education sector (Nazarbayev, 
2007). Various factors influence the reconsideration of the language policy in Kazakhstan, for 
example, the implementation of the trilingual policy in all educational institutions, globalisation of 
the economy, internationalisation of the educational curriculum contributed to the development of the 
economy and of the educational system particularly. Intermarriages that facilitated the use of LP in 
the micro-level domains are also considered as unforeseen factor for the development of the family 
language policy (hereinafter FLP). Most families in Kazakhstan are bilinguals due to the fact that 
Kazakhstan was under the Russian colonisation for about 70 years and people had to learn and speak 
the language of the dominants. Since the «Trinity of languages» project launched, many Kazakhstani 
families, mostly young families and children have begun to learn English. From one hand it is good, 
but from the other hand, older generation concerns regarding to the loss of the mother tongue among 
young people. Each family creates their own FLP and they even do not guess about the existence of 
FLP in the linguistics or science in general.

92 |
3-СЕКЦИЯ: ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР 
Г. К. Мадина
п.ғ.магистрі, аға оқытушы
Көкшетау техникалық институты
ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
This article talks about some of the exact proven pedagogical – psychological peculiarities in 
teaching of the Kazakh language. Also, discusses several pedagogical methods when working with 
students.
Қазіргі кезде оқу орындарында оқытушылардың педагогикалық-психологиялық қызметін 
жетілдіріп, тиімді педагогикалық технологияларды игеруін диагностикалау және көмек 
көрсету, оқушы-оқытушы арасындағы қарым-қатынас мәселелерін сараптау, оларды шешу 
жолдарын ұсыну, оқушылардың білім сапасы мен тәрбиелілігінің үздіксіз мониторингін 
жүргізу, оқушылардың даралық, дарындылық қабілеттері мен сұранымдарын, қанағаттану 
деңгейін анықтау және оны көтеру жолдарын белгілеу бағыттарындағы жұмыстар жүргізіледі.
Оқушылармен жұмыс жасауда педагогикалық принциптерді ескеру қажет: тұлғаның да-
муы үшін ұсынылған мүмкіндіктердің максималды әртүрлілік принципі; оқытудың даралану 
және жіктелу принципі; мұғалімнің минималды қатысуымен өтетін оқушылардың үйлесімді 
жұмыстары үшін шарт жасау принципі; оқушылардың қосымша білім беру қызметін, көмегін, 
тәлімгерлігін еркін таңдау принципі. Оқытушылардың міндеттері: әрдайым оқушыға жақсы 
тілектес болуы, талабы мен қызығушылығын сезінуге; балалардың психологиялық ерек-
шеліктерін жете білуге; зияткерлік дамудың жоғары деңгейінде болуға; қызығушылық пен 
икемділіктің кең көлемін игеруге; оқытумен байланысты әртүрлі міндеттерді орындауға дайын 
болуға; икемділік танытуға, өз көзқарастарын қайта қарауға және үнемі өзі қол жеткізуге 
дайын болуға; шығармашылық жеке дүниетанымы болуға; дені сау және өмірде тұрақты 
болуға; балалармен жұмыс жасауда жоғары оқу орнынан кейінгі арнайы дайындығы болуға 
және алдағы уақытта арнайы білімді игеруге дайын болуға.
Ұстаз еңбегі психологиялық-педагогикалық тұрғыдан ғана емес, әдістемелік даярлығын да 
тұрақты жетілдіруді талап етеді. Іс-әрекет нәтижесінде сәйкес қойылған мақсат оқытушының 
педагогикалық процесс жағдайы жайындағы ақпараттарды игеру дәрежесіне тікелей тәуелді 
болады. Педагогикалық процестің барлық сипаттамалары бойынша шынайы диагностика-
лық мәліметтер алу үшін ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері, оқушы әрекетінің өнімін 
зерттеуді, сауалнаманы, сабақты, оқу мен оқудан тыс әрекеттің барлық түрлерін талдау, 
бақылауды, әнгімелесуді, социометриялық талдауды, әр түрлі диагностикалық карталар 
толтыруды, тестілерді пайдалану керек.
Білім ошақтарында жаңа инновациялық технологияларды қолдану барысында, оқытудың 
әр-түрлі әдіс-тәсілдерін еңгізу қажеттілігі туып отыр. Ұстаздардың оқыту үрдісінде жаңа 
көзқарасын қалыптастыру, олардың педагогикалық мәдениеті мен шығармашылық ізденісін 
арттыру, жаңа технологиялық әдістерді меңгеруге үйрету – бүгінгі күннің мұғалімге қойып 
отырған басты талаптарының бірі.

| 93
С. Абжанова 
Магистр. Назарбаев Университеті
С. Мұсабекова 
Магистр. Назарбаев Университеті
RESEARCH INTEGRATED TECHING IN LANGUAGE
Мақалада қазақ тілі сабақтарында, атап айтқанда «Бизнес этикеті» курсында оқыту 
мен  зерттеуді  үйлестірудің  маңыздылығы  туралы  айтылады.  Оқыту  стратегиясының 
мазмұны  курс  барысында  орындалатын  тапсырмалар  мен  сабақтан  тыс  атқарылатын 
жұмыстардың тіл үйренудегі тиімділігін саралау арқылы сипатталады.
In Nazarbayev University which aims to become the first research and world-class university 
in Kazakhstan, it is important to use research to enhance the student learning experience. In this 
article, we would like to describe the role of research integrated teaching in Kazakh classes, where 
both teacher and students use their research skills to review research papers, collect and analyze 
data, generate, interact, and share enthusiasm in learning process.
Since teaching and research are supposed to go hand-in-hand in research intensive university, 
I asked myself: ‘How could teaching and research be optimized in language classes?’ Thus, developing 
a researcher’s ‘mindset’ through different assignments became one of the main goals of Business 
Etiquette course. I find myself spending a significant amount of time on revising and refining my 
materials, my approach and my techniques. I tried to focus on effectiveness of the course and wondered 
which strategies worked and which were less successful.
We would like to share our teaching experience regarding integrating research into teaching used 
in our language courses. Most of them are focused on task-based learning, namely problem solving, 
moving from theory to real life; and these assignments help students to use their research skills to 
review research papers. Other non-class activities such as conducting workshops and seminars on 
Business Correspondence in Kazakh and putting good researchers/successful businessmen in front 
of students promote students’ interests and stimulate new learning directions. In this course, students 
also work as article reviewers and write their own articles in Kazakh. These assignments encourage 
students to make a contribution to social life. And using Survey Monkey and Moodle as a tool to get 
feedback is more effective way in research integrated teaching.
As ‘Research is creating new knowledge’ (Neil Armstrong), we tried to highlight the importance 
of integrating research into teaching based on our personal teaching experience. Balancing the time 
spent on teaching and research can lead to more realistic expectations of staff performance. Other 
factors such as career development can significantly affect teaching productivity and effectiveness. 
From our experience at NU, we find that it is possible to integrate research into teaching in language 
classes.

94 |
3-СЕКЦИЯ: ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР 
Б. Х. Ақжолова
Оқытушы
Алматы мемлекеттік көлік және 
коммуникациялар колледжі
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ТІЛДЕРДІ ОҚЫТУДАҒЫ ТИІМДІЛІГІ
The article describes the innovative technologies and the opportunity to use them for language 
teaching.
Тілдерді оқытуда инновациялық технологияларды тиімді қолдануға түрткі болған ең үлкен 
фактор – Елбасының жолдауы. Атап айтқанда, Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050: 
қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты стратегиясы алдағы жылдарда білім беру 
реформасына бірнеше бағдарламалардың іске асуын белгіледі. Олар «Қазақстан Республика-
сының 2015 жылға дейінгі білім беру тұжырымдамасы», «Қазақстан 2030» стратегиясы, т. б. 
Әсіресе, елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың «Интеллектуалды ұлт – 2020» жобасы білім беруде 
инновациялық технологиялармен қатар инновациялық ойлау стилін қалыптастыруға жол 
ашты. Бұл жобаның басты мақсаты «жаңа формациядағы қазақтандықтарды тәрбиелеу және 
Қазақстанда әлемдегі ең бір әлеуетті, бәсекеге қабілетті адами капиталға ие елге айналдыру».
Осы тұрғыдан алғанда, интеллектуалды адам ресурсы, өз мемлекеттік тілімен қатар басқа 
да тілдерді өз халқының мүддесі және мемлекетаралық қарым-қатынас пен ынтымақтастық 
жолында игере және тиімді пайдалана білетін интеллекттердің мақсатын айқындай түседі. 
Бұл туралы Садықова Р. Қ.: «Интеллектуалды адам ресурсы дегеніміз – тек білім мен ғылымды 
меңгеріп қоймай оны экономика мен қоғамдық өмірде, өндірісте кеңінен қолдана алатын және 
озық технологиялардың кілтін білетін, сондай-ақ өзіндік тұжырымдар мен ұсыныстар әзірлей 
алатын парасатты адамдардың образы».
Сонымен қатар тілдерді оқыту жүйесіне енгізілетін инновациялық технологиялар ұлттық 
дәстүрге, ұлттық санаға, ұлттық қайнар көздерге, ұлттық негіздерге қайшы келмеуге тиісті. 
Мысалы, «үш тұғырлы тіл» бағдарламасы аясында үш тілді бірдей меңгерген индивид 
қалыптастыру үдерісі кезінде ана тіліміз – қазақ тілінің басым рөлін ұмытпауымыз керек. 
Мұны Х. Досмұхамедұлының: «Өз тіліңді біліп барып, өзге тілі меңгеру – сүйініш, ал тіліңді 
білмей тұрып өзге тілді білу – күйініш» деген сөзі дәлелдеп береді.
Соған сәйкес білім стандарты жасалынып, жаппай компьютерлендіру, инновациялық 
технологиядан іздену, білім мазмұнын байыту, әлемдік білім кеңістігіне ену мақсатында 
жұмыстар жүргізіп жатырмыз. Білімді жеке тұлғаға қарай бағыттау оқушының «Мен» мен-
талитетін қалыптастыру, оларды өзін-өзі таныту үшін еңбектену оқытушылар қауымына 
үлкен мақсаттар жүктеді. Тілдерді оқытудың тиімді технологиялары инновациялық тәсілдерді 
қолданумен бірге тіл үйретушілердің ұлтжандылық қасиеттеріне де барып тірелетіні тәжіри-
белердің өзі көрсетіп отырған айғақ.

| 95
А. А. Букаева
Ш. Уәлиханов атындағы КМУ
АҚПАРАТТЫҚ – ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚАЗАҚ ТІЛІ 
САБАҚТАРЫНДА ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІ ЖОЛДАРЫ
In the present article the effect of implementing multimedia technologies in teaching the Kazakh 
language is considered. Implementing of multimedia technologies created a lot of new opportuni-
ties to master language skills innovatively and enhance linguistic knowledge.
Соңғы жылдары қазақ тілін оқытуда жаңа инновациялық озық тәжірибелер
қолданылып, қарқын алуда. Бүгінде қазақ тілін меңгерту барысында компьютер негізгі дидакти-
калық және оқыту құралы болып саналады. Сондықтан бұл бағытта мултьтимедиалық технология-
ларды оқыту үдерісіне екпінді түрде енгізу – қазақ тілін жаңа тұрғыдан меңгерту болып табылады.
Сабақта мултьтимедиалық технологияларды қолданудың маңыздылығы орасан
зор, себебі бұл технология қазіргі заман оқушылардың психологиялық даму ерекшеліктерін 
ескереді, жастардың іс-әрекетке, қызметке машықтануына, жеке тұлға болып қалыптасуына әсер 
етеді. Сонымен қатар қазіргі заманғы мультимедиалық технологияларды қазақ тілінің оқу үрдісіне 
енгізу білім сапасының жоғарылауына толық мүмкіндіктер туғызады.
Педагогикалық әдебиеттерде компьютерлік оқыту бағдарламалар түрлерін әр түрлі тұрғыдан 
қарастырады, мысалы,
Тілді оқыту бағдарламалардың түрлері мен типтері тіл үйрену мақсаты, деңгейі, дайындық 
бейініне қарай әртүрлі болады. Э. Г. Азимов бағдарламалардың төрт негізгі тобын көрсетеді: жат-
тықтырушы, қатысымдық, тестік жүйелер және мультимедиа жүйесі.
Т. В. Багаева өз зерттеу жұмысында келесі КОБ түрлерін ұсынады: жаттықтырушы компью-
терлік бағдарламалар, Интернет негізінде бағдарламалық құралдары, тестік жүйелер, мультимедиа 
жүйелері (энциклопедия, елтану материалдары, мультимедиалық материалдар).
Қазақ тілін меңгертуге қатысты компьютерлік бағдарламаларға сараптама жасай келе, мульти-
медиалық оқыту кешендері ең дамыған сатысы деген тұжырым жасаймыз. Бұл әзірлемелер білім 
беру жүйесінде оқушыларды, студенттерді, оқытуда, өздігінен білім алуда, қашықтан білім алуда 
қолданылады. Біздің ойымызша, Интернетте қазақ тілін қашықтан оқыту курстары мен тестілеу 
жүйелері көбейе бермек. Сондықтан осы бағыттағы бағдарламалар басылған оқулықтармен қамта-
масыз етіліп, шығармашылық, проблемалық тапсырмаларды енгізіліп, автоматтандырылған тестілеу 
жүйесін дамыту қажет. Оқыту бағдарламалары материалды өзара байланысты шағын бөліктерге бөліп, 
әр үйренушінің жауабының сол мәзетте бағалануға мүмкіндік тудырады. Осындай бағдарламалар 
тіл үйренушілердің өз бетімен жұмыс істеуіне арналып, тілді жеделдетіп меңгеруге бағытталған. 
Ұсынылған электронды өнімдерде тілді меңгеруге арналған жиі кездесетін тапсырмалар: диалогтар 
(кейбір жағдайларда дыбысталған, суреттелген), бейнеүздіктер, кірістірілген автоматтандырылған 
сөздік, грамматикалық түсіндірме, жаттығулары бар жаттықтырушы модульдар, сөйлесімді жазу 
мен қайта тыңдауға арналған модуль, мәтіндердің мәлімет қоры, әдістемелік нұсқаулар және т. б. 
Оқыту материалдарының көрсетілімі дыбысталған диалог түрінде (мультипликация, бейнежазба, 
статикалық суреттермен сүйемелденген) және оқылымға арналған дыбысталған мәтіндермен беріледі.
Қортындылай келгенде, оқу орындарында қазақ тілін оқытуда дайын өнімдердің жетістіктерін 
есепке ала отырып, мультимедиалық технологияларды қолданып, компьютерлік оқыту бағдарла-
маларды әзірлеудің теориялық, әдістемелік мәселелерін терең саралау арқылы оны жетілдіре түсу 
біздің басты мақсатымыз деп ойлаймыз.

96 |
3-СЕКЦИЯ: ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР 
Н. В. Лемяскина
Старший преподаватель
Санкт-Петербургский гуманитарный университет профсоюзов
WHAT TO TEACH: TOPICS AND SITUATIONS
Шет тілін оқыту презентация-бекіту-нәтиже парадигмасына негізделуі мүмкін. Сөздік, 
сөйлеу,  грамматикамен  қоса  топик,  ситуация,  түсінік  сияқты  аса  «коммуникативті» 
категорияларды қолдану өте тиімді болады.
The process of teaching a foreign language is a complex one. It has to be broken down into 
components for purposes of study. They are presenting and explaining new material, providing 
practice and testing. It is the ‘presentation – practice – production’ paradigm.
Scientists have broken language down into three main components: the phonology, or sound system; 
the lexis, the words and phrases which express concepts; the structure, or the way words or bits of 
words are strung together to make acceptable sentences or phrases. Language teachers define these 
as pronunciation, vocabulary and grammar. But there is another type of language ‘segment’ which 
is also important. It may be called ‘holistic’: language used in a convinced context to communicate 
meanings. Such segments may contain the language used to express a certain topic, or a certain 
situation. These segments, or categories, are more ‘communicative’.
New topics and situations need to be presented in the same way as new language items or texts. 
What happens in an effective presentation? Attention – the learners are alert, focusing their attention 
on the teacher or the material to be learnt. Perception – the learners see the target material clearly. 
Comprehension – they understand the meaning of the material being introduced and its connection with 
other things. Short – term memory – the students need to take the material into short – term memory: 
to remember it to unite learning. Some students remember better if the material is seen, others if it 
is heard, yet others if it is associated with physical movement – visual, aural and kinesthetic input.
The presentation of topics and situations may be approached from different directions:
•  Take the topic or situation, do a task based on it, eliciting from the students any necessary 
new words.
•  Introduce the new language, and through it approach the topic or situation.
•  Go straight into a text, using it both to teach new vocabulary and to explore the relevant topic.
Here are some practical techniques for presentation:
•  write the name of the topic in the middle of the board and invite the class to brainstorm all 
the associated words;
•  describe a communicative situation and characters and invite the students to suggest orally 
what the characters will say;
•  write the name of the topic on the board and ask the learners what they know about it or 
what they would like to know;
•  give the title of a text and invite the class to write down sentences or expressions they expect 
will arise within it;
•  define briefly the opening event and characters in a communicative situation and ask the 
students to imagine what will happen next.

| 97
Н. В. Паршукова
старший преподаватель Алматинского филиала
Санкт-Петербургского Гуманитарного университета профсоюзов

жүктеу/скачать 2,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: