Қ азақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі



жүктеу/скачать 273,26 Kb.
Дата20.12.2023
өлшемі273,26 Kb.
#141374

Қ АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық- техникалық университеті


«Өндірісті метрологиялық қамтамасы ету» пәні бойынша




КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Жылу-физикалық және температуралық көрсеткіштерді өлшеу құралдарын аттестаттау әдістері».


Жұмысты орындаған студент: Сағатов.Б.Қ


Жетекші: Байбатыров.Т.А

Орал 2023

Кіріспе
Өнімнің сапасы мен өлшеу құралдарының дәлдігі қазіргі заманғы өнеркәсіпте шешуші рөл атқарады, өндіріс тиімділігіне, тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға және әлемдік нарықтардағы компаниялардың бәсекеге қабілеттілігіне айтарлықтай әсер етеді.
Өнімнің сапасы қазіргі нарықтың талаптарын қанағаттандырудың негізі болып табылады. Ол өнімнің белгіленген стандарттарға сәйкестігімен, функционалдылығымен, сенімділігімен және тұтынушылардың үміттерін қанағаттандыру қабілетімен анықталады. Өнім сапасын арттыруға ұмтылу инновацияларды, технологиялар мен өндірістік процестерді жақсартуды ынталандырады. Жоғары сапалы өнімдерді ұсынатын компаниялар өздерінің беделін нығайтады, тұтынушылардың адалдығына ие болады және нарықта жетістікке жетеді.
Өлшеу құралдары өнімнің сапасын бақылау үшін негіз болып табылады. Бұл құралдардың дәлдігі, сенімділігі және тұрақтылығы өнімнің сапа стандарттарына сәйкестігін анықтау арқылы өлшеу нәтижелеріне тікелей әсер етеді. Өлшеу технологиясының инновациясы өлшеудің дәлдігі мен тиімділігін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Өлшеу әдістерін стандарттау және біріздендіру өлшеу нәтижелерінің салыстырмалылығы мен ақпарат алмасуын қамтамасыз ете отырып, әртүрлі өндірушілер мен елдер арасында ортақ тіл құруға мүмкіндік береді.
Тиімді метрологиялық қамтамасыз ету өндірістік процестердің ажырамас бөлігіне айналады, өйткені өнімнің сапасын дәл өлшеу және бақылау өндірісте негізделген шешімдер қабылдауға негіз болады. Дұрыс емес өлшеулер өнім сапасының нашарлауына, жарамсыздықтың жоғарылауына және соның салдарынан экономикалық шығындарға әкелуі мүмкін.
Тұтастай алғанда, өнім сапасы мен өлшеу құралдары арасындағы байланыс өнеркәсіптің тұрақты дамуы үшін маңызды болып табылады. Өнім сапасын арттыру өлшеу технологияларын үнемі жетілдіруді және бақылау әдістерін жетілдіруді талап етеді, бұл өз кезегінде инновацияларды және жалпы экономиканың дамуын ынталандырады.
Курстық жұмыстың мақсатына сәйкесті келесідей тапсырмалар қойылады:


  1. Қарастырылатын өлшеу құралының сипаттамасы мен

  2. Өнімді дайындаудың техникалық процесін негіздеу;

  3. Өлшеу құралдарын эксперименттік зерттеу;

  4. Эксперименттік зерттеулер жүргізу әдістемесін негіздеу;

  5. Метрологиялық сипаттамаларды анықтау;

  6. Бағалау нәтижелері бойынша қорытындыларды рәсімдеу.

Колданылу саласы


Осы стандарт минус 70 °С-тан 600 °С дейінгі температура аукымындаты суйык жоне газ торізді орталарды олшеуте арналган биметалдык термометрлерге (будан эрі - термометрлер) таралады жане бастапкы (ондірістен жане жондеуден шигуда) жане кезендік салыстырып тексеру дістерін жане куралдарын белгілейді.

1.1 Нормативтік сілтемелер


Осы стандартта мынадай стандарттарта сілтемелер колданылан:
КР СТ 2.1-2000 Казакстан
Республикасынын олшем бірлігін
камтамасыз ету мемлекеттік жуйесі. Терминдер жоне аныктамалар.
КР СТ 2.4-2007 Казакстан Республикасынын олшем бірлігін камтамасыз ету мемлекеттік жуйесі. Олием куралдарын салыстыры тексеру. Жургізу тортібі жане уйымдастыру.
КР СТ 2.75-2004 Казакстан Республикасынын олшем бірлігін
камтамасыз ету мемлекеттік жуйесі. Сынау жабдыктарын аттестаттау тартібі.
ГОСТ 12.4.009-83 Енбек кауіпсіздігінін стандарттар жуйесі.
Объектілерді коргауга арналган орт техникасы. Негізгі турлері. Орналастыру
жоне кызмет корсету.

1.2 Аныктамалар


Осы стандартта терминдер мен аныктамалар КР СТ 2.1 сэйкес
колданылады.

1.3 Жалны ережелер


Биметалдык термометрлер енеркасіптін турлі салаларындаты суйык
жане газ тарізді орталардын, температурасын олиеу ушін колданылады.
Салыстырып тексеру дуркінділігі 2 жылда бір морте.
1.4 Сальстырып тексеру операциялары
Салыстырып тексеруді жургізу кезінде операциялар 1 кестеге сойкес
орындалуы тис:
1 кесте - Термометрлерге салыстырып тексеру жургізу кезінде
орындалатын операциялардын тізімі

Операциялардың атауы
Салыстырып тексеру әдістемесі тармағының нөмірі



Операцияларды жүргізу

Өндірістен шығару

Жөндеуден кейін

Кезеңдік салыстырып тексеруде

Сыртқы қарау


10.1

ия



ия



ия



Термометрлер көрсеткіштерінің негізгіт қателіктерін анықтау


10.2



ия



ия



ия



Термометрлер көрсеткіштерінің вариациясын анықтау



10.3

ия

ия



ия



Көрсеткіштерді орнату уақытын анықтау



10.4

ия

ия

ия

6 Салыстырып тексеру куралдары


6.1 Салыстырып тексеруді жургізу кезінде 2 кестеге сэйкес мынадай
салыстырып тексеру куралдарын колданады.
2 кесте - Термометрлерді салыстырым тексеру кезінде колданылатын
салыстыры тексеру куралдарынын тізімі

Салыстырып тексеру әдістемесі тармағының нөмірі

Негізгі немесе косымша салыстыры тексеру куралдарынын атауы жане типі, техникалык талаптарды жоне/немесе салыстыры тексеру куралдарынын метрологиялык жоне негізгі техникалык сипаттамаларын регламенттейтін нормативтіккужаттардын, белгілеулері жане атаулары

10.2

Минус 30 °С-тан 360 °С дейінгі олшеу аукымымен ТЛ-4 типті 3 разрядты сынапты шыны термометрлер, кателігі ‡ 0,8 °С;
Минус 196, °С-тан 660 °С дейінгі елшеу аукымымен ПТС-10М типті
разрядты кедергінін эталондык платиналык
термометрлері, кателігі ‡ 0,02 °С:




Минус 65 °С тан 300 °С дейінгі температура аукымымен 915 модельді суйыктык термостаты, температура градиенті 0,01 °С,




температураны устау турактылыты ‡ 0,01 °C;
50 °С-тан 650 °С дейінгі температура аукымымен ТС-650 типті температура калибраторы, температура градиенті 0,5 °С/см, берілген температураны устау тураксыздыгы ‡ 0,05 °С, мумкін негізгі кателіктін шегі ‡ 0,5 °С; Минус 190 °С-тан минус 60 °С
дейінгі температура аукымы бар
, КР типті криостат,
температуранын тік градиенті 0,1°C/см, 30 мин. берілген температураны устаудын тураксыздыг
‡ 0,05 °C;
Р 363-3 типті потенциометр, класс 0,005;
Электрлік кедергінін катушкасы бар Р3015 типті компаратор;
(60 секунд; 60 минут) олтеу аукымы бар СОС пр2б - 2-000
механикалык секунд олшеуіш, долдік класы 2;
84-тен 106 кПа дейінгі елшеу аукымы бар БАММ барометр-анероид, негізгі кателік ‡ 0,2 кПа;
Аспирациялык психрометр М-34, олтеу аукымы:
- минус 5 °С-тан 40 °С дейінгі температура,
- 10 %-дан 100 % дейінгі лгалдылык, кателігі ‡ (2 - 6) %

10.3

10.2 т. бойынша

6.2 Уксас сипаттамалары бар баска да салыстырып тексеру


куралдарын колдануга болады. Эталондык аспаптардын мумкін негізгі кателіктерінін шегі салыстырып тексерілетін термометрлердін мумкін негізгі кателігінін шегінен кем дегенде уш есе аз болу тиіс.
6.3 Салыстырып тексеру кезінде колданылатын олшем куралдарында салыстыры тексеру немесе салыстырым тексеруші танбалардын оттискілері туралы колданыстаты сертификаты болуы тиіс.
6.4 Салыстыры тексеру кезінде колданылатын барлык сынау
жабдыктары КР СТ 2.75 талаптарына сэйкес аттестатталуы тиіс.

1.5 Кауіпсіздік талаптары


7.1. Термометрлерге салыстырып тексеру жургізу кезінде пайдалану
бойынша
басшылыкта корсетілген термометрлермен жумые істеу
ережелерін кадагалау керек.
7.2 Термостат пен криостат орнатылтан кенселер ГОСТ 12.4.009
бойынша ортке карсы куралдармен жабдыкталуы тиіс.
7.3 Термостат пен криостат сенімді жерге косылуы тиіс.

8 Салыстырып тексеру шарттары


Термометрлерді салыстыры тексеру мына жадайларда жургізілуі
тиіс:
- коршаган орта температурасы (20 ‡ 2) °C;
- ауанын салыстрмалы ылалдылыты 30%-дан 80 % шейін;
- атмосфералык кысым 84-тен 106 кПа шейін (630-дан 800 мм сын.
баг. шейін).
Термометрлерді салыстырыш тексеру алдында (20 ‡ 2) °С температу-рада 24 сагаттан ішінде устайды.
9 Салыстырып тексеруге дайындау
9.1 Термометрлерді жумыска пайдалану кужаттамасына сойкес
дайындайды.
9.2. Салыстырым тексеру куралдарын жоне косымша жабдыктарды
олшеуте арналган барлык кажеттілерді дайндайды, барлык олтем
куралдарынын жарадылыты опарды салыстыры тексеру туралы
сертификаттармен расталуы тиіс.
9.3 Кезендік салыстыры тексеруді жургізу алдында пайдалану кужаттамаларымен карастырылган регламенттік жумыстар орындалуы тиіс.
9.4 Электрлік кедергінін потенциометрін, компараторын жане
катушкасын кенседе (20 ‡ 2) °С температурада 24 сагат ішінде устайды.
10 Салыстырын тексеруді жургізу
10.1 Сырткы карау
Сырткы карау кезінде белгіленуі тиіс:
- термометрлердін жинактылыгынын жане танбалануынын пайдалану
краттамаарон таранарна с ун істоуіне кедергі жасайтьн жоне
олардын пайдалану сипаттамаларын нашарлататын козге корінетін закымдар мен кемшіліктердін болмауы.
10.2 Термометрлер корсеткіштерінін негізгі кателігін аныктау
Негізгі кателікті салыстыры тексерілетін термометр корсеткіштерін салыстырыш тексерілетін термометрдін (10%, 30%, 50%, 70%, 90%) барлык олшенетін температура аукымына тегіс таратылган бес нуктедегі эталондык термометрдін корсеткіштерімен салыстыру аркылы, басында жогаргы шекте температураны томендете отырып бес минут устаганнан кейін котеру
кезінде аныктайды.

Эталондык жане салыстыры тексерілетін термометрлерді 30 минут


ішінде температуранын ен томен монінде устайды.
Белгіленген температураны (to) эталондык жоне салыстыры тексерілетін термометрлермен елшейді. Тура (t) жане кері (t2) жолда елшемдерді бір минуттан кейін уш реттен кем емес жургізеді. Орташа арифметикалык мандерді есептейді to, t, жане 42.
Негізгіні (∆) абсолюттік мон бойнша ен коп турлілік ретінде мына
формула бойынша аныктайды:
∆n₁=t₁-t₀
∆n₂=t₂-t₀
мунда 1, жоне t2 - тура жене кері жолдардаты салыстырып
тексерілетін термометрдін орташа корсеткіштері, °С;
to - эталондык термометр бойынша аныкталган температуранын
орташа мані, °С;
Ал1.2 - тура жане кері жолдагы термометр корсеткіштерінів негізгі
кателігі, °С
10.3 Термометр корсеткіштерінін вариациясын аныктау
Корсеткіштердін вариациясын тура жане кері жолдарда салыстырып тексерілетін термометрлер корсеткіштерінін ен коп турлілігі ретінде эр салыстыры тексерілетін нуктеде 10.2 т. бойынша негізгі кателікті аныктау кезінде олшенетін температуранын эр манінде аныктайды.
Термометр корсеткіштерінін вариациясын мына формула бойынша
аныктайды:
Термометр корсеткіштерінін вариациясы термометрлерге техникалык
(пайдалану) кужаттамада корсетілген мондерден аспауы тиіс.
10.4 Корсеткіштерді орнатудын уакытын аныктау
Корсеткіштерді орнату уакытын тексеру былай іске асырылады.
Термостаттаты жумыс суйыктырынын температурасы салыстырып
тексерілетін термостатты елшеу аукымынын жогаргы нуктесінде белгіленеді. Термометрлік сезгіш элементтіц корганые тысын термометрдін жумыс суйыктыгына орналастырады жене бірге секунд олшеуішті косады.
Термометр корсеткішінін озгерістерін токтату уакытында секунд олшеуішті
токтатады.
Термометрдін корсеткіштері улгілі термометрдін
корсеткіштерінен ‡ 4 ° С айырмашылыгы болмауы тиіс. Корсеткіштерді белгілеу уакытынын моні термометрлерге техникалык кужаттамада корсетілген моннен аспау тиіс.
11 Биметалдык термометрлерді салыстыры тексеру кезіндегі
олшемдер белгісіздігін есентеу
Биметалдык термометрлер елшемдерінін белгісіздігін есептеу алгоритмі олшенетін шаманын белгісіздігі туралы есеп беру турінде
ресімделуі мумкін, онын усынылатын формасы Б косымшасында
келтірілген.
12 Салыстырын тексеру нотижелерін ресімдеу
12.1 Салыстырын тексеру нотижелері хаттама турінде ресімделуі
мумкін, онын усынылатын формасы А косымшасында келтірілген.
12.2 Салыстырып тексеру нэтижелері бойнша термометр
колданыска жарамды болы табылса, онда оган КР СТ 2.4 сайкес
салыстыры тексеру туралы сертификат береді немесе салыстыры тексеру танбасынын (лейбл) оттискін басады.
12.3 Сальстырып тексерудін кері нотижелерінде себентерін корсетіц,
КР СТ 2.4 бойынша жарамсыздыты туралы хабарлама береді.
Қорытынды

Технологиялық жетістіктер мен өндіріс процестері күрделене түсетін қазіргі қоғамда өнеркәсіп пен сауданың әртүрлі салаларында дәлдік, өнім сапасы мен сенімді қамтамасыз ету үшін жаппай өлшеу құралдарының, әсіресе таразылардың рөлі маңызды болды.


Өндірістік процестердің дәлдігін қамтамасыз етуде негізгі рөлді массалық өлшеу құралдары, ең алдымен таразылар атқарады. Медицина өнеркәсібінде, ғылыми зертханаларда және дәлме-дәл құрылғыларды өндіруде дәл массалық өлшемдер сапалы өнімді жобалау, сынау және өндіру үшін негіз болады. Нақты салалық талаптарды қанағаттандыру үшін әзірленген таразылар сенімді және дәл өлшеулерді қамтамасыз етеді, олар әрі қарай технологиялық прогрестің негізі болып табылады.
Өндірістік процестерде таразылар өнімнің сапасын бақылауда да маңызды қызмет атқарады. Өнімнің белгіленген стандарттарға сәйкестігі массаны өлшеудің дәлдігіне байланысты. Асқорыту, фармацевтика және химия өнеркәсібінде, тіпті кішкентай ауытқулар ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін, таразы өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз етудің маңызды құралына айналады.
Массалық өлшеу құралдарының метрологиялық сенімділігін қамтамасыз ету оларды қолданудың маңызды аспектісі болып табылады. Метрология – өлшемдер және оларды стандарттау туралы ғылым. Таразыларды аттестаттау, оларды жаппай эталондармен салыстыру процедурасы олардың дәлдігін және метрологиялық эталондарға сәйкестігін қамтамасыз етеді. Бұл өлшеулердің дәлдігі үшін ғана емес, нәтижеге сенімділік үшін де маңызды. Әрбір грамм қаржылық әсер ете алатын саудада масштабты сертификаттау сауда операцияларының тұтастығын қамтамасыз етеді және сатушылардың да, сатып алушылардың да мүдделерін қорғайды.
Массалық өлшеу құралдарының рөлі қоршаған орта мен ресурстарды сақтау саласын да қамтиды. Таразы шикізатты тұтынуды бақылау, қалдықтарды басқару және әртүрлі салаларда ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін қолданылады. Дәл массалық өлшемдер тұрақты өндіріске ықпал етеді және материалдық ресурстарды үнемдеуге көмектеседі.

Қосымшалар


2.1 А косымшасы
Хаттама
Биметалдык термометрлерді салыстырып тексеру хаттамасынын пішіні

Типі ЛТ-300


Зауыттык немірі Nº 305247
Қолданушы «ҚазСтандарт» РМК Батыс Қазақстан филиалы
Калибрлеу объектісі; Зертханалық электронды термометр
Олшеу аукымы (-50..+300)г
Салыстырыш тексеру шарттары:
- коршаган орта температурасы, °С 19,5
- салыстырмалы ылгалдылык, % 39,8
- атмосфералык кысым, кПа 770

қолданылатын эталондардың және тексеру жүргізілген өлшем құралдарының атауы



  • Салыстырып тексеру үшін қолданылатын эталондардың және өлшеу құралдарының атаулары:

  • Температура калибраторының құрғақ блогы КТ-5,1М, ұзартылған қате ‡ 0,02 °C, k=2 кезінде, P=0,95;

  • Зертханалық электронды термометр LT 300, ұзартылған қате ‡ 0,03 °C, k=2, P=0,95:

  • Аралас есептегіш Testo 625, кеңейтілген қате ‡ 0,1 °C және (0,5+1,0)%, k=2, P=0,95:

  • Анероидты басқару барометрі M67, ұзартылған қате ‡ 0,45 мм. rt. Бап, k=2, P=0,95 кезінде.

Термометр көрсеткіштерінің негізгі қателігін анықтау





өлшем саны
тексерілетін термометрге сәйкес температура мәні

анықтамалық термометрге сәйкес температура мәні

Анықтамалық термометр арқылы анықталған орташа температура мәні



термометр көрсеткіштерінің абсолютті қателігі



анықтамалық термометрге сәйкес температура мәні



Анықтамалық термометр арқылы анықталған орташа температура мәні



термометр көрсеткіштерінің абсолютті қателігі



Тура жол

Кері жол

1

2

3

4

5

6

7

8

n

г

г

г

г

г

г

г

1

-30


-29,89

-29,89


-0,11


-29,85

-29,85


-0,15


2

-29,89

-29,85

3

-29,90

-29,85

1

-10


-9,90

-9,90


-0,10


-9,93

-9,93


-0,07


2

-9,90

-9,93

3




-9,90




-9,93

1

10


9,88

9,88


0,12


9,91

9,91


0,09


2

9,88

9,91

3

9,88

9,91

1

30


29,91

29,91


0,09


30,09

30,09


-0,09


2

29,91

30,09

3

29,91

30,09

1

50


49,89

49,90


0,10


49,88

49,87


0,13


2

49,90

49,87

3

49,90

49,87

термометр көрсеткіштерінің ауытқуын анықтау





Алға соғу кезіндегі анықтамалық термометр көрсеткіштері

Кері инсульт кезіндегі анықтамалық термометр көрсеткіштері

көрсеткіштердің өзгеруі

1

2

3

-29,89

-29,85

-0,04

-29,89

-29,85

-0,04

-29,90

-29,85

-0,05

-9,90

-9,93

0,03

-9,90

-9,93

0,03

-9,90

-9,93

0,03

9,88

9,91

-0,03

9,88

9,91

-0,03

9,88

9,91

-0,03

29,91

30,09

-0,18

29,91

30,09

-0,18

29,91

30,09

-0,18

2.2 Қосымша Б


Метрологиялық аттестаттау нәтижесі оң болған жағдайда берілетін сертификат



жүктеу/скачать 273,26 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents