Қ. Бекішев, Н. Досаханова, С. Сантаева

_S4
- 4e^
= S⁰ 3

4
2
N^3  3S^4 = 2N⁰ + 3S
4NH₃  3SO₂  3S   2N₂   6H₂O
Жауабы: С

1-нұсқа, №13, 2014. Ӛзгерістер тізбегіндегі алюминий қосылыстарының амфотерлік қасиеттерін кӛрсететін стадия:
A
3 2 3 2 3
l ¹ Al(OH) ² Al O ³ NaAlO ⁴ AlCl
A) 3 B) 2 C) 1, 2 D) 4 E) 1
Шешуі:
2Al + 3Cu(OH)₂ = 2Al(OH)₃ + 3Cu
2
3 2 3 2
Al(OH) ^to Al O  3H O
Al₂O₃  2NaOH = 2NaAlO₂  H₂O
NaAlO₂  4HCl  AlCl₃  NaCl  2H₂O
Жауабы: А

1. 
   нұсқа, №14, 2014. Массасы 234 г ас тұзына күкірт қышқылымен әсер еткенде орта тұз және 131,4 г хлорсутек алынған. Хлорсутектің шығымы:
   
   1. 
      60% B) 70% C) 100% D) 80% E) 90%
      

Шешуі:
234 г х г
2NaCl + H₂SO₄  Na₂SO₄  2HCl
58,5г/моль 36,5г/моль
Пропорция құрамыз:
234 г (NaCl) x г (HCl)
117 г (NaCl) 71 г (HCl)
Бұдан: х = 146 г.
η = ^mпрак. 100% = ^{131,4 г} 100% = 90%

^mтеор.
146 г


Жауабы: Е

1. 
   нұсқа, №16, 2014. Массасы 9,9 г мырыш гидроксидін ерітуге жұмсалған күйдіргіш натрдың массасы:
   
   1. 
      8 г B) 40 г C) 16 г D) 24 г E) 4 г
      

Шешуі:
9,9 г х г
Zn(OH)₂  2NaOH  Na₂[Zn(OH)₄ ]  2H₂O

99 г/моль
40 г/моль

9,9 г (Zn(OH)₂) х г (NaOH)
99 г (Zn(OH)₂) 80 г (NaOH)
Бұдан: х = 8 г (NaOH).


Жауабы: А

1-нұсқа, №17, 2014. Кӛлемі 10 л пропан жанғанда түзілген кӛміртек диоксидінің кӛлемі (қ.ж.):
A) 10 л B) 20 л C) 50 л D) 30 л E) 40 л
Шешуі:

10 л
С₃H₈
22,4 л/моль
 5O₂ 
V л

3CO₂   4H₂O

22,4 л/моль

_{ν(С H )=} V(С₃H₈ ) ₌ 10 л

= 0,446 моль

³
V

M
⁸ 22,4 л/моль
ν(СO₂) = 3ν(С₃H₈) = 1,338 моль
V(СO₂) = ν(СO₂) ∙ V_М = 1,338 моль ∙ 22,4 л/моль = 29,9 л ≈ 30 л
Жауабы: D


1-нұсқа, №18, 2014. Массасы 9,9 г дихлорэтан алу үшін хлорсутекпен
әрекеттесетін ацетиленнің кӛлемі (қ.ж.):
A) 5,60 л B) 4,48 л C) 2,24 л D) 22,40 л E) 1,12 л
Шешуі:

V л
C₂H₂
9,9 г

 2HCl = C₂H₄Cl₂

22,4 л/моль 99 г/моль
V л (C₂H₂) 9,9 г (C₂H₄Cl₂)
22,4 л (C₂H₂) 99 г (C₂H₄Cl₂)
Бұдан: V = 2,24 л.


Жауабы: С
1-нұсқа, №19, 2014. Фенол молекуласының құрамындағы кӛміртектің массалық үлесі:
A) 72,8% B) 76,6% C) 74,8% D) 75,5% E) 74,2%
Шешуі:

^ω^C ⁼
6 A_r (C) M_r (C₆H₅OН)
100%  ⁷² 100%  76, 6%
94
Жауабы: В

1-нұсқа, №20, 2014. Массасы 6,8 г күкіртсутек және 19,2 г күкірт диоксиді әрекеттескен. Түзілген күкірттің массасы:
A) 4,8 г B) 3,2 г C) 9,6 г D) 1,6 г E) 6,4 г
Шешуі:
6,8 г 19,2 г х г

2H₂S  SO₂  3S  2H₂O

34 г/моль 64 г/моль
32 г/моль

ν
2
(H S) =
m(H₂S) ₌
6,8 г
= 0,2 моль

M(H₂S) 34 г/моль

ν
2
(SO ) =
m(SO₂ ) ₌
19,2 г
= 0,3 моль

M(SO₂ ) 64 г/моль

¹ _{ν(Н S)} ^˂ ν(SO )  ν(S) = 1,5ν(Н S) = 1,5  0,2 моль = 0,3 моль

_{2 2} 2 2

m(S) = ν(S)  M(S) = 0,3 моль  32 г/моль = 9,6 г

Жауабы: С


1-нұсқа, №22, 2014. Массасы 27 г алюминий мен 300 г 48%-тік тұз қышқылы ерітіндісі әрекеттескенде түзілген сутектің кӛлемі (қ.ж.):
A) 22,9 л B) 24,8 л C) 22,4 л D) 33,6 л E) 21,6 л
Шешуі:
m(HCl) = ^{ω  mер.}  ^{48%  300 г}  144 г 100% 100%

27 г 144 г ^{V л}

2Al  6HCl  2AlCl₃  3H₂ 

27 г/моль 36,5 г/моль _{22,4 л/моль}

ν(Al) =
m(Al) ₌ 27 г
= 1 моль

M(Al) 27 г/моль

ν(HCl) =
m(HCl) ₌
144 г
= 3,95 моль

ν(HCl) _> ν(Al)

M(HCl) 36,5 г/моль

 ν(H ) = 1,5ν(Al)  1, 5  1 моль = 1, 5 моль

6 2 ²

V(H₂ ) = ν(H₂ )  V_M = 1, 5 моль  22,4 л/моль = 33,6 л
Жауабы: D


1-нұсқа, №23, 2014. Массасы 232 г бутанның дегидрленуі нәтижесінде алынған бутадиеннің массасы (шығымы 80%):
A) 172,0 г B) 173,2 г C) 173,0 г D) 172,4 г E) 172,8 г
Шешуі:
232 г х г
C₄H₁₀  C₄H₆  2H₂
58 г/моль 54 г/моль

232 г (С₄Н₁₀) х г (С₄Н₆)

58 г (С₄Н₁₀) 54 г (С₄Н₆)
х = 216 г

216 г 100%

х г 80%
х = 172,8 г
Жауабы: Е

1. 
   нұсқа, №24, 2014. Құрамында 30 % крахмалы бар 1 т картоптан 100 л этил спирті (ρ = 0,88 г/мл) алынған. Ӛнімнің шығымы (%):
   

A) 40 B) 50 C) 52 D) 65 E) 55
Шешуі:

m(крахмал) =
^mерді ^{крахмал}^ω
 ^{1 т  30%}  0, 3 т  300000 г

100% 100%

(С₆Н₁₀О₅)_n + nH₂О = nC₆H₁₂O₆

Есептеуге крахмалдың элементар буынын қарастырамыз:
300000 г m
С₆Н₁₀О₅ + H₂О = C₆H₁₂O₆
162 г/моль 180 г/моль

_{ν(С Н О ) =} m(С₆Н₁₀О₅ ) ₌ 300000 г
= 1851,85 моль

6 10 5


M(С₆Н₁₀О₅ )

162 г/моль

ν(С₆Н₁₂О₆) = ν(С₆Н₁₀О₅) = 1851,85 моль

m(C₆H₁₂О₆) = ν(C₆H₁₂О₆) ∙ M(C₆H₁₂О₆) = 180 г/моль ∙ 1851,85 моль =

= 333333,3 г = 333,3 кг

333,3 кг
^mтеор.

С₆H₁₂O₆ = 2C₂H₅OH + 2CO₂ 
180 г/моль 46 г/моль

333,3 кг (С₆H₁₂O₆) m_теор кг (C₂H₅OH)

180 г (С₆H₁₂O₆) 2∙ 46 г (C₂H₅OH)
m₁ = 170,35 кг
Енді іс-жүзінде алынған спирттің массасын есептейміз: m_прак (C₂H₅OH) = V(C₂H₅OH) ∙ ρ(C₂H₅OH) = 100 л ∙ 0,88 г/мл =
= 100000 мл ∙ 0,88 г/мл = 88000 г = 88 кг

Олай болса, этил спиртінің шығымы:

η = ^mпрак. 100% = ^mтеор.
88 кг
170,35 кг
100% = 52%
Жауабы: С

2. 
   нұсқа, №10, 2014. Массасы 117 г натрий хлориді балқымасын электролиздегенде түзілген натрийдің массасы:
   

А) 47 г В) 44 г С) 46 г D) 49 г Е) 41 г
Шешуі:
NaCl = Na⁺ + Cl^-
к (-) Na⁺ + e^- = Na⁰ 2
а (+) 2Cl^- - 2e^- = Cl₂↑ 1
117 г ^{х г}
2NaCl ^э^лект^рол^из 2Na⁰  Cl 
58,5 г/моль 23 г/моль ²

117 г (NaCl) х г (Na)

117 г (NaCl) 46 г (Na)
х = 46 г (Na)
Жауабы: С


2-нұсқа, №11, 2014. Массасы 80 г 5%-тік натрий гидроксидінің ерітіндісіне 20 г су қосылған. Түзілген ерітіндідегі натрий гидроксидінің массалық үлесі:
A) 2% B) 6% C) 4% D) 10% E) 12%

Шешуі:

80 г 100%

х г 5%
х = 4 г

^ω ^NaOH  ^{= m(NaOH) 100% 
m}ер.
4 г
80 г + 20 г
100%  4%
Жауабы: С

2-нұсқа, №12, 2014. Құрамында темірдің, оттектің, сутектің массалық үлестері сәйкесінше 62,3%, 35,5%, 2,2% болатын темір қосылысының формуласы:
A) Fe(OH)₃ B) Fe(OH)₂ C) FeOHCl D) Fe(OH)₂Cl E) Fe₂O₃
Шешуі:
Темір қосылысының массасын 100 г деп қарастырамыз. Олай болса:
сәйкесінше m(Fe) = 13 г, m(O) = 35,5 г, m(H) = 2,2 г

ν(Fe) = ^m(Fe) =
M(Fe)
62,3 г
56 г/моль
= 1,1 моль

ν(O) = ^m(O) =
M(O)
35,5 г
16 г/моль
= 2,22 моль

ν(H) = ^m(H) =
M(H)
2,2 г
1 г/моль
= 2,2 моль

ν(Fe): ν(O) : ν(H) = (1,1 моль : 2,2 моль : 2,2 моль) / 1,1 моль = 1 : 2 : 2 Демек, қосылыстың қарапайым формуласы Fe(OH)₂.

Жауабы: B


2-нұсқа, №13, 2014. Массасы 16 кг 20%-тік күкірт қышқылы ерітіндісінен қышқылдық тұз алу үшін қажет калий гидроксидінің массасы:
A) 1,53 кг B) 1,73 кг C) 1,63 кг D) 1,93 кг E) 1,83 кг
Шешуі:
16 кг 100%
х кг 20%
х = 3,2 кг
3,2 кг х кг

H₂SO₄
98 г/моль

+ KOH = KHSO₄  H₂O

56 г/моль
3,2 кг (H₂SO₄) х кг (KOH)
98 г (H₂SO₄) 56 г (KOH)
x = 1,83 кг
Жауабы: Е


2-нұсқа, №15, 2014. Массасы 6,4 г аммоний нитритін қыздырғанда түзілген азоттың кӛлемі (қ.ж.):
A) 0,56 л B) 1,12 л C) 4,48 л D) 3,36 л E) 2,24 л
Шешуі:
6,4 г _to ^{V л} _o
NH₄ NO₂  N₂   2H₂O (60-70 )
64 г/моль 22,4 л/моль

6,4 г (NH₄NO₂) V л (N₂)

64 г (NH₄NO₂) 22,4 л (N₂)
V = 2,24 л
Жауабы: Е