趋向动词 Бағыт-бағдар етістігі
表示动作趋向的动词叫趋向动词。
Қимыл-әрекеттің бағдарын білдіретін етістік.
汉语里的趋向动词总共有24个,可分为三组。 Қытай тілінде жалпы 24 бағыт-бағдар етістігі бар. Олар 3 топқа бөлінеді.
组序
|
上
|
下
|
进
|
出
|
回
|
过
|
起
|
开
|
来
|
上来
|
下来
|
进来
|
出来
|
回来
|
过来
|
起来
|
开来
|
去
|
上去
|
下去
|
进去
|
出去
|
回去
|
过去
|
|
| 如下表: кестеге қараңыз:
1.Топтағы来 去 сөйлеушінің тұрған орнын, қимылын білдіреді.
2.Топтағы 上, 下, 进, 出, 回, 过, 起, 开;
қозғалыстағы заттардың әуелгі орнын орталық етіп белгілі бағытқа жылжығанын білдіреді.
3.Топтағы上来, 下来, 进来, 出来, 回来, 过来, 起来, 开来, 上去, 下去, 进去, 出去, 回去, 过去。 1.2. топтағы бағыт-бағдар етістігінің бірігуінен жасалып, сөйлеушінің тұрған орны және заттардың қозғалу бағыты көрсетеді.
Қосымша кестеге қараңыз:
№
|
Қосымша элемент
|
Қ.Э. мағынасы
|
Кездесу жиілігі
|
1
|
到(dao)
|
жету
|
0,44492
|
2
|
出(chu)
|
шығу
|
0,19560
|
3
|
起来(qilai)
|
көтерілу
|
0,17689
|
4
|
起(qi)
|
көтерілу
|
0,10994
|
5
|
上(shang)
|
көтерілу
|
0,10978
|
6
|
出来(chulai)
|
шығу(сөйлеушіге қарай)
|
0,10963
|
7
|
下(xia)
|
төмен түсу
|
0,10925
|
8
|
住(zhu)
|
тоқтау, бекіту
|
0,08643
|
9
|
开(kai)
|
ашу, бөліну
|
0,08589
|
10
|
过(guo)
|
өту
|
0,07448
|
11
|
下来(xialai)
|
түсу(сөйлеушіге қарай)
|
0,05234
|
12
|
进(jin)
|
кіру
|
0,04474
|
13
|
下去(xiaqu)
|
түсу(сөйлеуші жағынан)
|
0,03789
|
14
|
过来(guolai)
|
жүріп өту(сөйлеушіге қарай)
|
0,03629
|
15
|
过去(guoqu)
|
жүріп өту(сөйлеуші жақтан)
|
0,02967
|
16
|
出去(chuqu)
|
шығу(сөйлеуші жақтан)
|
0,02107
|
17
|
掉(diao)
|
құлау
|
0,02062
|
18
|
回来(huilai)
|
қайту(сөйлеушіге қарай)
|
0,01735
|
19
|
了(liao)
|
бітіру
|
0,01697
|
20
|
回(hui)
|
қайту
|
0,01453
|
21
|
上来(shanglai)
|
көтерілу(сөйлеушіге қарай)
|
0,01453
|
22
|
上去(shangqu)
|
көтерілу(сөйлеуші жақтан)
|
0,01453
|
23
|
进来(jinlai)
|
кіру(сөйлеушіге қарай)
|
0,01369
|
24
|
走(zou)
|
кету
|
0,01263
|
25
|
进去(jinqu)
|
кіру(сөйлеуші жақтан)
|
0,01187
|
26
|
开来(kailai)
|
ашу
|
0,01107
|
趋向动词的语法特征 Бағыт-бағдар етістігінің грамматикалық белгілері
趋向动词除具有一般动词的特点(充当谓语)之外,还可以用在动词,形容词后面,充当补语。Мысалы:
Бағыт-бағдар етістігі баяндауыш болумен қатар етістіктің сын есімнің соңына келіп толықтырғыш мүше болады. Мысалы:
捆起来, 走进去, 说出, 发出, 打开,拿来,发出去;
月亮下去了。
太阳还没出来。
生活好起来了。
趋向动词所表示的意义有两种:
Бағыт-бағдарлық етістіктің білдіретін мағынасы екі түрлі болады.
А. 趋向动词所表示动作行为的趋向,这时中心语只限于动作动词。Қимыл-әрекеттің бағдарын білдіреді, қимыл шектеледі. Мысалы:
拿出, 坐下来, 走回去, 拉过来;
В. 趋向动词表示种种抽象的引伸意义,这时中心语不限于动作动词,甚至形容词也可以。 Қимыл-әрекет абстрактылы ауыспалы мағына да келеді, қимыл шектелмейді. Мысалы:
干起来 笑起来 讨论起来 (表示动作的开始)
写下去 说下去 坚持下去(表示动作的继续)
好起来 坚强起来 紧张起来(某种状态开始发展)
热下去 瘦下去 松懈下去(某种状态继续发展)
动词带趋向动词时,宾语的位置有三种形式。
Етістіктер бағыт-бағдар етістігімен қатар келгенде толықтауыштың орны мынадай үш түрлі сөйлем де кездеседі.
А. 谓语动词+趋向动词+宾语。
Баяндауыш етістік + Бағыт-бағдар етістік+ Толықтауыш. Мысалы:
他带回来很多书。
哈里克从口袋里掏出一封信。
В. 谓语动词+趋向动词+宾语+趋向动词。
Баяндауыш+Бағыт-бағдар етістік +Толықтауыш+Бағыт–бағдар етістік. Мысалы:黎明拿出一本小说来。
他一口气冲上山去。
С. 谓语动词+宾语+趋向动词。
Баяндауыш+Толықтауыш+Бағыт-бағдар етістік.
Мысалы:同学们那张纸出来。
赛力克写了一封信回去。
判断动词“是” Тұжырымды білдіретін етістік“是”
判断的动词“是”能受副词和能愿动词的修饰。
Тұжырым етістігі “是” үстеу және мүмкін-қалау етістігі мен бірігеді.
Мысалы:他早就是工人。
他不是农民。
他可能是诗人。
这件事不会是他干的。
表示事物等于什么或属于什么。在表示事物等于什么的句子中,主语和宾语可以互换的。Заттың не нәрсе екендігін білдіреді. Бұнда бастауыш пен толықтауыштың орнын ауыстырып қолдануға болады. Мысалы:
他是老师。
我是学生。
我们的任务是实现四化。
表示事物的特征,情况。Заттардың басты белгілерін, хал-жағдайын білдіреді. Мысалы:
这房子是砖木结构的。
今年又是一个丰收年。
表示事物的存在。这类句子的主语一般是表示处所的词语。
Затың бар екендігін білдіреді. Бұндай сөйлемдердің бастауышы орынды білдіретін сөздер болып келеді. Мысалы:
操场上都是人。
到处是歌声。
“是”用在谓语,主语之前,表示对某种行为,性质和事物的肯定。
“是” баяндауыш болғанда бастауыштан бұрын келіп мәлім қимыл-әрекетті, сын-сипаттын білдіреді.
Мысалы:他是聪明。
是班集体帮助了他。
“是”后面可带“的” “是”соңына“的”келеді.
Мысалы:这是他的。
这块布是红色的。
“是”能用肯定否定重叠的形式表示疑问。
“是” болымды-болымсыз формасында қайталанып келіп, сұраулық мағына береді.Мысалы:
他是不是艾山。
你是不是今天来的。
Достарыңызбен бөлісу: |