Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

601

ЮНГ  КАРЛ-ГУСТАВ (1875-1961) – 

Швейцария  психологі,  «аналитика- 

лық»  психологияны  жасаушысы 

(Фрейдизм).  Ю.  Жеке  адамның  са- 

насыздығымен  қатар  «ұжымдық  са- 

насыздықтың»  неғұрлым  терең  қа- 

баттары болады, онда «бастапқы» пси- 

хикалық  құрылымдар  (архетиптер) 

түрінде  адамзаттың  ең  ежелгі  тәжі- 

рибесі сақталады, ол дүниені қабыл- 

дау мен ой елегінен өткізуге априо- 

рилік әзірлікті қамтамасыз етеді. Ю. 

«индивидтену» процесін – жеке адам- 

ның  өз  мүмкіндіктерін  («өзіндігін») 

толық  жүзеге  асыруға  ұмтылуын 

адамның  психикалық  тіршілігінің 

негізгі  мазмұны  деп  санады.  Егер 

бұған  жеке  немесе  әлеуметтік  өмір 

мәселелері  кедергі  жасайтын  болса, 

санасыздық  архетиптік  құрылымда- 

ры  жанданып,  символдық  бейнелер 

пайда болады, олар түрлі халықтар- 

дың  аңыздарында  қайталанып  оты- 

рады  және  әрбір  адамның  бойында 

түс  беріп,  оны  таңғажайып  күшпен 

баурап  алуы  мүмкін.  Дәрігердің  па- 

циенттерінде  пайда  болатын  архе- 

типтік  бейнелерді  түсіндіруін  Ю. 

«аналитикалық психологияның» мін- 

деті деп есептеді.

Ол ұлы идеялардың бәрі архетиптік 

негізде  жатыр  деп  санады.  Егер  дү- 

ниедегі  дәстүрлердің  бәрі  біржола 

кесіп-пішілген болса, деп жазды Ю., 

келер  ұрпақпен  бірге  барлық  аңыз- 

дар  мен  дін  тарихи  түрде  қайтадан 

басталар  еді.  Ю.  концепциясының 

иррационалистік, мистикалық жақта- 

рын теологиялық жалдаптықтар абс- 

трактілі  өнерді  негіздеу,  өнерді  ар- 

хаизмдендіру,  көркем  шығармашы- 

лықтың  әзәзілдік,  санасыз  сипатын 

дәлелдеу  үшін  пайдаланды.  Соны- 

мен  бірге  Ю.  еңбектері  салыстыр- 

малы аңыздар жөнінде зерттеулердің 

пайда  болуына  жәрдемдесті;  оның 

психологиялық типтері – экстравер- 

тициялық  және  интровертициялық 

типтер  концепциясы  әйгілі  болды. 

Негізгі еңбектері: «Либидо метамор- 

фоздары  мен  символдары»  (1912, 

1952  ж-дан  «Өзгеріс  символдары»), 

«Психологиялық  типтер»  (1921); 

«Мен  және  санасыздық  арасындағы 

қатынастар» (1928).

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: