Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

482

көрінетін  параноидтік  сандырақ  ке- 

зінде  ауру  айналасындағы  адамдар- 

дың әр қимылы мен ишарасын ұйым- 

дасып, бір-біріне белгі беру» және т.б. 

деп ұғынып, қашып кетуге, тығылып 

қалуға және т.б.ты-рысады).

Сандырақты аса құнды идеялар дей- 

тіннен ажырата білу керек – мұндай 

идеялар  кезінде  белгілі  бір  нақты 

өмірлік  проблема  психикалық  тұр- 

ғыдан сау субъекттің санасында шек-

тен  тыс  (аса  құнды)  мәнділікке  ие 

болады.

САНГВИНИК (лат. sanguinus – қан) – 

сипаттау. Осы типтегі адамның эмо- 

циялық. қозуы шапшаң, күшті бола-

ды,  бірақ  көп  тұрақтамайды.  Көңіл 

күйі  әп-сәтте  өзгереді.  С.  –  әсершіл 

адам.  Ұнатқан,  сүйсінген  нәрсесіне 

елігіп  әуестенуі  де  оңай,  жеңсігінің 

басылуы  да  жылдам.  Төңірегіндегі 

оқиғаларға,  нәрсенің  мән-жайына 

елең  етіп,  көңілденіп,  басқа  әсерге 

ауысып кетуі де тез. Көңілі көтерің- 

кі келеді. Ұзақ уақыт мұңайып жүр- 

мейді.  Бастан  кешкен  сезім  күйлері 

санасында  елеулі  із  қалдырмайды. 

Шапшаң  да  икемді,  қозғалғыш  та 

қызу,  еті  тірі,  сергеке  келеді.  Сезім 

күйлерін  сыртқы  қимылдары  әйгі- 

леп тұрады. Көтеріңкі, мәнерлі сөй- 

лейді, мимика, қимылы көп. Ақжар- 

қын, ашық келеді. Мұндай адам бас- 

қалармен тез тіл табысады, бірақ қа- 

рым-қатынасқа  онша  мән  бермейді. 

Қызықтырған  іске  бейімділігі,  тала- 

бы,  талпыну

 

көп,  бірақ  оп-оңай  ба- 

сылып  қалады.  Бастаған  ісіне  тың- 

ғылықты болмай, жұмысы аяқсыз қа- 

лады. Іске қатысуға әр уақыт дайын 

тұрады. Кейде бірнеше жұмысқа бір-

дей кіріседі. Басында көңілі көтерің- 

кі болып, іс үстінде лезде суиды.

САЙФ  САРАИ.  Алтын  Орда  мем- 

лекетінің  XIV  ғасыр  мәдениетінің 

көрнекті  өкілдерінің  біріне  қазақ 

жерінің  Қамысты  деген  мекенінде 

дүниеге  келген  Сайф  Сараиды  жат- 

қызуға  болады.  Ол  Өзбек  хан  тұ- 

сында  Еділ  бойындағы  Сарай  қала- 

сында  тұрған.  Өмір  жолы  мен  шы- 

ғармашылығы  туралы  жөнді  мағлұ- 

мат сақталмаған. Кейіннен Египетте 

тұрып, Александрияда қайтыс болады.

1391 жылы жетпіс жасар Сайф пар-

сы  ақыны  Муслихутдин  Сағдидың 

«Гүлістан» дастанын түркі тіліне ау- 

дарып,  оған  «Гүлістан  бит-турки» 

деп  ат  қояды.  Дастан  қолжазбасы- 

ның түпнұсқасы бүгінде Лейден уни- 

верситетінде  (Голландия),  оның  фо- 

токөшірмесі  Анкара  университетін- 

де (Түркия) сақтаулы тұр. Шығарма- 

да  көптеген  көркем  бейнелі,  тәліми 

сипаттағы нақыл, ұлағат сөздер кез-

деседі.  Сарайдың  осы  шығармасы 

алдымен  Анкарада  (1915),  кейіннен 

орыс, өзбек тілдерінде жарық көрді. 

Мұнда  ел  билеушілер  мен  бұқара 

халық  жайында,  қанағаттылық  пен 

тілге сақ болудың пайдасы мен зия- 

ны туралы, жігіттік пен кәрілік жайын-

да,  адамгершіліктің  әртүрлі  сипат 

қасиеттері  сөз  болады.  Осы  тәліми 

сөздердің  бәр-бәрі  хисса-хикаят  тү- 

рінде айтылады. Шығармада сондай-

ақ, ұят пен ынсап («Ұятсыз адам ит- 

тен  де  жаман»),  жақсылық  пен  жа- 

мандық,  жомарттық  пен  сараңдық 

(«Жомарт ерге ел алғысын төгеді, са- 

раң атын естісе жұрт сөгеді»), қаты- 

гезділік  пен  мейірімділік,  шындық 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: