1 – Дәріс Метрология пәні Метрология қарастыратын мәселелер Негізгі қарастырылатын мәселелер

Терминдер

• 1) физикалық шама - көптеген физикалық объектілер сапасына қатысты ортақ, бірақ сандық мәнінде әрқайсына жеке қасиеті бар шама;
• 2) физикалық шама бірлігі - шарт бойынша 1-ге тең сандық мән берілген физикалық шаманы білдіреді;
• 3) физикалық шаманы өлшеу - ӨҚ көмегімен физикалық объекті сандық және сапалық бағалау;

Терминдер

• 4) өлшеу құралы - нормаланған метрологиялық сипаттамалары бар техникалық құрал;
• 4.1) өлшегіш аспап - өлшегіш ақпарат белгісін бақылаушымен тікелей қабылдауға қолайлы күйдегі өндіруші құрылғы;
• 4.2) мөлшер –берілген мөлшерлі физикалық шаманы қайталап жаңғыртуға арналған ӨҚ;
• 4.3) өлшегіш жүйе - бір немесе бірнеше функция атқаруға бір бірімен ақпарат беретін желілер арқылы байланысатын, ӨҚ жиынтығы;

Терминдер

• 5) өлшеу принципі - өлшеу негізделетін, физикалық құбылыстар жиынтығы
• 6) өлшеу әдісі - техникалық өлшеу құралдарын пайдалану тәсілдері мен принциптері жиынтығы;
• 7) өлшеу әдістемесі - метрологиялық ғылыми-зерттеу ұйымдарымен жасалған, заңнамамен бекітілген әдістер және ережелер жиынтығы;

Терминдер

• 8) өлшеу қателігі – физикалық шаманың шын мәні мен өлшеу нәтижесінде алынған мән арасындағы азғантай айырмашылық;
• 9) өлшеудің негізгі бірлігі – ресми түрде бекітілген эталоны бар өлшем бірлігі;
• 10) туынды бірлік – эталоны жоқ, негізгі өлшем бірліктерімен математикалық модель негізінде энергетикалық қатынас арқылы байланыста болатын өлшем бірлігі;

Терминдер

• 11) эталон - ерекше арнайыландыру бойынша орындалған және орнатылған тәртіпте ресми бекітілген, салыстырып тексеру сұлбасы бойынша төменде тұрған ӨҚ бірлік мөлшерін беру мақсатында оның қайталануы мен сақталуын қамтамасыз етуші өлшеу құралы.
• 11.1. алғашқы эталон – осы мемлекетте физикалық шаманың бірлігін, белгілі салада ғылыми-техниканың соңғы жетістіктерінің мүмкіндігі бойынша ең жоғарғы дәлдікпен қайталаған эталон.
• 11.2. салыстыру эталоны- мемлекеттік қызмет эталондарының байланыстарына арналған құрал.
• Көшірме-эталон - бірлік размерлерін үлгі құралдарға беру үшін қолданылады;