1 Қазақстан аумағындағы тас ғасырынақатысты археологиялық ескерткіштеріашылуы
тақырып:Бөкей ордасының (Ішкі Орда)құрылуы:басқаружүйесінің ерекшеліктері,аумақтары. Жәңгір ханныңағартушылық саясаты Бөкей хандығыныңқұрылуы
жүктеу/скачать 274,78 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ішкі Орда
| 60тақырып:Бөкей ордасының (Ішкі Орда)құрылуы:басқаружүйесінің ерекшеліктері,аумақтары. Жәңгір ханныңағартушылық саясаты
Бөкей хандығыныңқұрылуы - 1801 жылы Еділ мен Жайық аралығына Кішіжүз қазақтарының бір бөлігі көшіп барды. 1812 жылыонда Бөкей хандығы құрылды. Ол 1845жылға дейін өмірсүрді.Қазақтардың Жайықтың оң жақ бетіне өтуінің негізгісебептері XVIII—XIX ғасырлардың аралығында Кіші жүзқазақтарының бір бөлігі Жайықтың оң жағалауына өзбеттерінше жаппай көше бастады Бөкей Ордасы — қазақтардың және әлемдегі еңсоңғы Шыңғысхан ұрпақтарымен меңгерілген мемлекеттікқұрылым. Бөкей Ордасы Еділ мен Жайықтың аралығындаорналасқан. Атауы: Хандық сұлтан Бөкей Нұралыұлының есіміменаталды. Орда өңірініңдегі дала көпшілігі құмды мен сазды жердентұрған. Көтеріңкі жерлері төмпелі, ойпаттарда шабындықжерлер орналасады, бірақ кей тұстарда былқылдақ құм бар. Солтүстік жағында қара топырақты дала кездеседі. Жәңгір хан және Пәтимә 1799 жылы Бөкейсұлтан Ресей императорының атына хат жазып, өзінің қоластыңдағы қазақтардың бір бөлігінің Жайықтың оң жақбетіне көшіп баруына рұқсат сұрап, өтініш жасады. Сөйтіп 1801 жылғы 11 наурызда Ресей монархы I Павелдің жарлығы шығып, Бөкей сұлтан мен оның қоластындағы қазақтардың Жайықтың оң жақ бетіне көшуінерұқсат етілді.Бөкейдің өзіне Ресей императорының суретібар алтын медаль тапсырылды. Көшіп барған қазақтардыңқоныстанған аумағы 70 мың шаршы шақырым шамасындаболды. Бөкей сұлтанның қол астындағы қазақтарорналасқан бұл аймақ Ішкі Орда деп аталды. Ішкі Орда батысындаАстрахан, солтүстігі мен шығысында Саратов және Орынбор губернияларымен шектесті, оңтүстігі мен оңтүстік-шығысында Каспий теңізі менЖайық шекара шебіне барып тірелді.Әкімшіліктұрғысынан алғанда Ішкі Орда Орынбор шекаракомиссиясына бағынышты болды. Бірақ оның орналасқанаумағы Астрахан губерниясына қарайтын.1801 жылыЖайықтың оң жағасына 5 мыңға жуық отбасы көшіп барды. Олардың басым көпшілігі таяуда ғана болып өткенкөтеріліске қатысқандар еді және қазақ қоғамының ең кедейбөлігі болып табылатын. Сырым Датұлы қазақтардыңЖайықтың оң жағалауына қоныс аударуына қатты қолдаукөрсетті.Ол тіпті халық арасында ата қонысқа көшу жөніндеықпалды үгіт жүргізді. Жайықтың оң жағына көшіпбарғандардың 15 мыңға жуығы кейінірек оның жақтастарыболып шықты. Жайықтың оң жағалауына көшіпбарушылардың саны бірте-бірте арта түсті.Жәңгір 1824 жылы Орал қаласында хан болып жарияландыжәне хандықты 20 жыл бойы басқарды. 1827 жылы олхандықтың орталығы — Хан ордасының негізін қалады. Хан ордасы Нарын құмының батыс бөлігінде салынды. Хандыққа біртұтас басшылық осы жерден жүргізілді.Жәңгір хан билік басында болған уақыт қазақтардыңбүрынғы дәстүрлі тұрмысына елеулі өзгеріс жасалған, хан билігі күшейген, ислам дінінің ықпалы артқан, тауар-ақшақатынастары айналымға енгізілген маңызды кезеңболды. жүктеу/скачать 274,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|