1. «Қазақстан тарихы» пәнінің мақсат-міндеті, кезеңделуі, дереккөздері, тарихнамасы. «Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы»
Қоғамның конституциялық құрылысының негіздерін құру
жүктеу/скачать 181,36 Kb.
|
| 109. Қоғамның конституциялық құрылысының негіздерін құру.
Әрбір егемен мемлекеттің өз дамуының негізгі бағыттарын айқындайтын конституциялық саясаты болады. Қазақстан Республикасының конституциялық саясатының негіздері 1995 жылғы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда айқындалған болатын. Соның нәтижесінде республиканың қолданыстағы Конституциясы қабылданып, өмір талаптарына орай 1998 және 2007 жылдардағы конституциялық реформалар барысында оларға түзетулер енгізілді. Еліміз тәуелсіздігінің алғашқы күндерінен-ақ Мемлекет басшысы – Елбасы Н.Ә.Назарбаев жүргізіп отырған сарабдал конституциялық саясат арқасында Қазақстан бүгінгідей жетістіктерге жеткені баршаға аян. Ата Заңымыз қабылдануын кезекті рет мерекелеу қарсаңында мынаны атап өтпеуге болмайды – осы жылдар ішінде Қазақстанда жасалған игі істердің бәрі де Конституция қағидалары сақтала отырып жасалды ҚК Ерекше бөлімінің құрылымы да осыны ескере отырып құрастырылған. Қылмысқа қарсы күрес проблемасына деген мұндай жан-жақты ұстаным бірнеше міндеттің атқарылуын: қылмыстың алдын алуды, оған қарсы күресті, адам құқықтарын қорғауды, қылмыс жасаған адамдарды уақтылы түзеуді қамтамасыз етеді. Конституциялық құндылықтардың мазмұнын заңнамалық толтыру кезінде қайшылықтар болуы мүмкін. Осы игіліктер мен оларға қол сұғылуына мемлекет тарапынан шара қолдану деңгейінің арақатынасы халықтың құқықтық мәдениетіне, әлеуметтік-экономикалық жағдайларға, тарихи кезеңнің ерекшеліктеріне және т.б. қарай әртүрлі болуы мүмкін. Мәселен, сөз бостандығы құқығын және тұлғаның абыройы мен қадір-қасиетінің қорғалуына құқығын заңнамалық реттеу мәселелері жала жапқаны және қорлағаны үшін қылмыстық жауаптылық шараларын белгілеуге қатысты пікірталас туындауына негіз болды. Осылайша, конституциялық және жай заңдар, заңға тәуелді актілер қабылданғанда, сондай-ақ бүкіл құқық қолдану практикасы қалыптастырылғанда негіз етіп алынатын Конституция еліміздің конституциялық саясатын білдірудің негізгі нысаны болып табылады деп айтуға болады. Конституциялық саясат та мемлекеттің өзі сияқты үнемі дамуда болады, өйтпеген күнде ол дамудың “тежегішіне” айналады. Конституцияның өзінде оған өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі көзделген. Қазақстанда 1998 және 2007 жылдары жүргізілген конституциялық реформалар соның жарқын дәлелі. Уақыт бұл шешімдердің дер кезінде және дұрыс қабылданғанын көрсетті. Қазақстанның конституциялық саясатының негіздері туралы айта келе, еліміздің конституциялық дамуының тұжырымдамасын айқындаудағы Мемлекет басшысының айрықша рөлін атап өту қажет. Негізгі Заңға (40-бап) сай республика Президенті Конституцияның мызғымастығының нышаны әрі кепілі болып табылады. Қазақстанның қоғамдық және саяси өміріндегі демократиялық қайта өзгертулер, нарықтық экономика талаптарына сай жүргізілген экономикалық реформалар, қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылық, азаматтық қоғам институттарының қалыптасуы – осының бәрі де президенттік басқару нысаны енгізілуімен тікелей байланысты. Бұған Мемлекет басшысының Конституцияның әлеуеті өмірдің барлық салаларында мейлінше толық іске асырылуын қамтамасыз ету жөніндегі қатаң талабы сеп болуда. Президенттің 2002 жылғы 20 қыркүйектегі Жарлығымен мақұлданған Құқықтық саясат тұжырымдамасында Конституцияның құқықтық идеялары Қазақстанда демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет институттарын орнықтыруға бағытталған заңнамалық, ұйымдық және басқа шараларда жүзеге асуға тиіс деп атап өтілді. Өткен жылы тамыз айында Мемлекет басшысы бекітіп, қазір қолданылып жүрген 2020 жылға дейінгі Құқықтық саясат тұжырымдамасында бұл бағыт сақталды, және Конституцияның қағидаттары мен нормаларын, ең алдымен, мемлекеттік билік органдары мен оның лауазымды адамдарының қызметінде толыққанды іске асыру, бұл ретте Конституцияны тікелей қолданумен қатар ағымдағы заңнама және құқық қолдану арқылы оның әлеуетін қамтамасыз ету конституциялық құқықтың маңызды міндеті ретінде айқындалды. Өзінің стратегиялық бағыт-бағдарын таңдап алған мемлекет пен қоғам үшін қолданыстағы Конституцияның реттеушілік әлеуеті әлі де сарқылған жоқ. Конституцияда бекітілген Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының негіздері, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары, меншік нысандары еліміздің ұзақ мерзімді қажеттіліктері мен тарихи даму үрдісін ескереді. Осы Конституция негізінде ұлттық заңнама өмір сүріп, мемлекеттік және қоғамдық институттар құрылып, дамып отырады. Осы үздіксіз үдеріс кезінде Негізгі Заң талаптарына жауап беретін конституциялық практика қалыптасуы үшін қажетті барлық жағдайды жасау, конституциялық нормалардың іс жүзінде қолданылуын және олардың бірізді қолданылуын қамтамасыз ету өте маңызды. Осы күрделі мәселелерді шешу үшін республикада тиісті өкілеттік берілген органдар жүйесі қызмет істейді. Конституциялық заңдылықты қамтамасыз ету кешенді және көпдеңгейлі міндет болып табылады, оның жай-күйі үшін біртұтас мемлекеттік биліктің барлық тармақтары, құқық қорғау органдары, қоғамдық-саяси институттар, сондай-ақ азаматтар жауапты. Бұлардың бәрі де өз міндетін ойдағыдай атқарып жүр деп ойлаймын. Конституция қабылданған күннен бері ондағы көзделген түбегейлі құндылықтарды жүзеге асыру үшін аз жұмыс атқарылмады. жүктеу/скачать 181,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|