1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар
Мұхтар Әуезов 1897-1961 217-222-беттер
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
К К КІТАП ДЕБИЕТ (3)
| Мұхтар Әуезов 1897-1961 217-222-беттер
Қазақстан үшін Әәуезов –екінші Абай ( Н.Погодин) «М.Ә-сарқылмайтын, жасарып,жаңғыратын, өмірдің өзіндей, жапырағы мәңгі жап-жасыл, жалғаса беретін құбылыс» Р.Нұрғалиев Туған жері:ШҚ обл, Абай ауд/бұр Семей Қасқабұлақ/ Тұңғыш шығарм: «Адамдық негізі –әйел»мақала1917.09.05, «Сарыарқа»газ12Сем, «Еңлік-Кебек»др.1917, «Қорғансыздың күні»әңг.1921; Әңгімелері: «Оқыған азамат», «Қыр әңгімелері», «Қыр әңгімелері», «Қаралы сұлу», «Ескілік көлеңкесінде», «Барымта», «Жетім», «Бүркітші», «Білекке білек»т.б Повестері:Көксерек, Қараш-Қараш оқиғасы 1927,Қилы заман 1928; Романдары: Абай жолы 1942-56,1949 КСРО Мемлекеттік сыйлығы,1959 Лениндік сыйлық, Өскен өркен. Драмалары: Еңлік- Кебек1917, Бәйбіше-тоқал,1923, Қарагөз1926,Айман-Шолпан,Түнгі сарын, Қарақыпшақ Қобыланды,Бекет ,Тартыс1934,Тас түлек1935,Алма бағында1937,Шекарада1938,Дос-бедел-дос1958,Алуа , Асыл нәсілдер,Абай/Л.Собольев/, Сын сағатта , Намыс гвардиясы/Ә.Әбішевпен бірлесіп/, Ақан –Зайра /С. Мұқановпен бірлесіп, Ақ қайың/Ә.Тәжібаевпен бірлесіп т.б Аудармалары:8 пьеса. И.Тург.Дворян ұясы ром, К. Тренов Любовь Ядровая, Н.Погодин Ақсүйектер, В.Шекспир отелло, Асауға тұсау, Н. Гоголь Ревизор, Б, Прус Жойқын Князь Мстислав, ,А.Афиногенов Қорқыныш, А.Крон Флот офицері пьеса. Очерктері: Түркістан солай туған 1955, Индия очерктері1958, Америка әсерлері1960. Мақалалар мен зерттеулері:Әр жылдар ойлары1959, Уақыт және суреткер1962, Абайтану, Манас туралы т.б М. Әу. өмір сүрген жылдары: 1897-1961 М.Әу-тің туған күні:28.09. М.Әу-тың туған жері:ШҚО Абай ауд. Абай дүниеден өткенде Мұхтар неше жаста еді? 7 жаста М.Әу әкесі қайтыс болған соң болды: Немере ағасы Қасымбектің қолында 1924 Орыс геогр-қ қоғамының Семей бөлімшесіне толық мүше болып сайланған жазушы: М.Әуезов М.Әу Ленинград унив бітірген жылы:1928 М.Әу білім алған оқу орны:Санк –Петер. Ленинг. унив. 1928/1930/жылы Орта Азия мем. ун.Шығыс факультетін оқып аяқтаған жазушы: М.Әуезов Ота Азия мемл.ун.Шығыс фак.аспир.оқыған қаламгер: М.Әуезов М.Әу.ке берілген атақ-дәреже:Қаз КСР Ғылымға еңб.сің.қайраткер,Қаз.КСРҒылым акдемиясының толық мүшесі, Филол.ғыл.тұңғыш докторы, проф. М.Әу.өмір жолына қатысы жоқ мәлімет: 1920жАлм.мұғалімдер курсын бітіреді. Қатыстылары: 1897 28 қыркүйекте дүниеге келген М.Әу Өз жайымнан мағлұмат атты өмірбаянын қай жылы жазған: 1928 М.Әу бірге Абай журналында еңбек еткен әрі Абай қазасының 10жылдығына арнап кеш өткізген :Ж.Аймауытов Қазақтың өзгеше мінездері деп аталатын алғашқы мақаласын кіммен бірігіп жазған: Ж.Аймауытов Бала Мұхтар Әуез атасы ұсынған Абай өлеңдерімен кімнің қолжазбасы арқылы танысқан:Мүрсейіттің Бала Мұхтар алғашқы сауатын ашты: Әуез атасы ұсынған Мүрсейіт қолжазбасындағы Абай өлеңдері арқылы Бір қыс, бір жазда Абайды түгелге жуық жаттапалған заңғар жазушы: М.Әуезов М.Әу.тің сөз өнеріндегі алғашқы адымы басталған кез: Орыс гимн да оқыған жылдары. М.Әу талантының жан-жақтылығына лайық жауап: Жазушы ,ғалым, ұстаз Алдыңғы партада отыратын он сегіз жасар сыпайы, сұлу жас қазақтың қою шашы қап-ұара, кең маңдайы кере қарыс, көзінде ақыл тұнып тұр, орысшаға жетік, ал эрудициясына бәріміз таң қалатынбыз В.Попов. Бұл пікір кім туралы: М.Әуезов Қазақтың сөз байлығын танытып, өз шығ. 16983 сөз қолданған жазушы: М.Әуезов М.Әу.тің екі тілде жазылған мақалалары мен зерттеулерінің жинағы: Әр жылдар ойлары М.ӘУ.тің ең алғ. жарық көрген туынд.Адамдық негізі –әйел М.ӘУ.тің Адамдық негізі –әйел деген тұң. мақ. жазылғ.жыл:1917 М.ӘУ.тің алғашқы мақалалары: Адамдық негізі –әйел, Мәдениетке қай кәсіп жуық, оқу әдісі М.Әу мақаласы: Оқу әдісі, Ғылым тілі, Адамдық негізі –әйел М.ӘУ-тің Ал,қазақ, мешел болып қалам демесең,, тағылымыңды, бесігіңді түзе! деп тұжырымдаған еңбегі: Адамдық негізі –әйел М.Әу-тің тырнақалды туындылары туындылары: Адамдық негізі –әйел, Жуандық, Сөніп-жану М.әу-тің 20-жылдары жазған әңг. Жетім, Кім кінәлі, Қорғансыздың күні. М.ӘУ-тің 1922-23ж Сана ,Шолпан журналдарында басылған әңгімелері:Кешкі дөң басында, Түнгі ауыл,Қыстыгүнгі дала, Қысқы түн, Сыбанның моласында,Текшенің бауырында, Сөніп-жану т.б Қыр әңгімелері, Ескілік көлеңкесінде, Қаралы сұлу, Барымта,Бүркітші әңг авторы:М. Әуезов Қаз.әд.гі Әуезовтың әйел кейіпкерлерінің тұла бойы тұңғышы ретінде тануға болатын бейне: Еңлік Қазақ әдебиетінде сырбаз, сұлу әйелдер галереясын жасаған қаламгер: М.Әуезов М.Әу-ң әңг.аяулы жандар: Ғазиза, Рабиға М.Әу-ң ескіліктің құрбаны болған қорғансыздар хақындағы әңг: Қыр әңг, Қорғансыздың күні, Ескілік көлеңкесінде М.Әу ң оқыған адамды, ең алдымен жиырмадан аз-ақ үстіндегі жас жазушының шеберлігі таң қалдыратын шығармасы: Қорғансыздың күні Қорғансыздың күні әңг жазғанда М.Әу неше жаста: Жиырмадан енді асқанда негізінде 24 жасында М.ӘУ тің 1921 ж жазған алғашқы көркем прозасының басы: Қорғансыздың күні М.ӘУ-тің Еуропалық прозаның деңгейінде алғаш жазған әңгімесі: Қорғансыздың күні М.ӘУ-ң таб-т құб-н адам психологиясымен астастыра суреттеу әдісі қолданылған шығармасы: Қорғансыздың күні М.Әу-ң Қорғансыздың күні әңгімесінің негізгі кейіпкері: Ғазиза Ғазиза,Қасым,Бақтығұл атты бір топ тағдырдан тауқымет тартқан шарасыз жандар қай жазушының кейіпкерлері : М.Әуезовтің Сыпайы, нәзік, сұңғақ бойлы, дөңгелек ақ сұр жүзді уыз қыз.Жалғыз-ақ жұмсақ қарайтын қара көзінде ... қалың уайымның саған ізі бар. Пішіні мұңды, жүдеу. М.Әуезовтың қай кейіпкері Ғазиза Бұл жігіттің жас шамасы отыз шамасында... Суық қарайтын қисық, кішілеу өткіркөзінде және қабағында өзгеше қаталдық бар. Кішкене мұрны көз-қабағына үйлеспейді. Бұл дадманың күлгендегі пішімі құмарлыққа көп салынғандығын білдіріп тұр. Осы үзіндіде беріліп тұрған кейіпкер: Ақан болыс Ақан болыстың уыздай жас қыз Ғазизаға жасаған қиянатын суреттейтін М.Ә әңг: Қорғансыздың күні Қорғансыз үш әйел туралы жазған: М.Әу « С.қаласының оңтүстігін жайлаған елдің қалаға қатынасатын қара жолының үстінде Арқалық деген тау бар», -ДЕП БАСТ.м.Әу әңг: Қорғансыздың күні Қорғансыздың күні әңг. жанама суреттемелердеайтылатын аңыз кейіпкері –батыр бейнесі : Күшікбай Күшікбай туралы аңыз М.Әу-тің қай әңг-де айтылған: Қорғансыздың күні Берілген үзінді М.Әуезовтің қай әңгімесінен алынғанжәне үзіндіде кімнің бейнесі сипатталған? Әкесінің бейітіне жабысып, қасіретті өмірдің ақырғы қуатын сол жерге берген екен. Өлер сағатына шейін қабағын басқан қайғы бұл уақытта ыдыраған, ізі қалған жоқ. Балалық жүзінде менде жазық жоқ, мен тазамын деген ашық тазалықтың белгісі бар.: Қорғансыздың күні, Ғазиза М.Ә адамның жан дүниесіне бойлаған, адамның сезім иірімдерін нәзік толғаған шығармасы: Қаралы сұлу Сүйген жігіті Исламға қосыла алмай, Жақып болысқа көнбегеніүшін соққыға ұшырап, құсадан өлген кейіпкер: Ғазиза Жақып болысқа әйел үстіне барғысы келмегені үшін соққыға жығылып құсадан өлген Ғазиза М.Әуезовтің қай шығармасының кейіпкері: КІм кінәлі? М.Әу әңг: Бүркітші М.Әу әңг: Жетім Дүниеқоңыздық пен өгейлік өліміне себеп болған он жасар Қасым М.Әу-ң қай шығарм-ң кейіпкері: Жетім М.ӘУ кейіпкері 13 жасар Қасым тағдырына қатысты жауап: Қорғансыз жетім бала М.ӘУ-ң Жетім әңг. трагедия болған уақыт: Қараңғы түн М.Әу-ң 1930-40 ж жазған әңг: Білекке білек, Бүркітші, Қасеннің құбылыстары М. Әу-ң төңкерістен кейінгі өмір , колхоз тұрмысына арналған әңг: Асыл нәсілдер, Білекке білек, Іздер, Қасеннің құбылыстары, Үш күн, Құм мен асқар , Шатқалаң,Бүркітші 1916ж ұлт-аз Жетісу өңіріндегі көріністерін баян ететін М.Әу туындысы: Қилы заман М.Әу Қилы заман романының кейіпкерлері: Ұзақ, Жәмеңке, батырлар М.ӘУ Көксерек 1929 ж әңгімесін жазуға себеп болған оқиға:Зайыбы Валентина сатып әкелген күнтізбе әсер еткен Бірінші буыны еріндік, соңғы буыны езулік дауыстылардан құралған М.Әу кейіпкері: Құрмаш Үзінді М.Ә –нің қай шығ. алынған: ...Қураған-ай, неңді алып ем? Не жазып ем? Бауырына салып өсіргеннен басқа неқып еді менің құлыным?: Көксерек Маңайы қасқырдың ойнағы. Жас шөптер басылып қалған.Үзінді алынған шығарма: Көксерек М.Әу Көксерек әңг негізгі идеясы: Айналаны қоршаған табиғаттың өз заңы бар.,оны адамдар түсіне білуі қажет. Көксеректің серігі болған қасқыр: Аққасқыр Қараш-қараш оқиғасы атты туынды авторы : М.Әу Қараш-қараш оқиғасы шығармасының жанры: Повесть Қараш-қараш оқиғасы өтетін Қараш асуының орналасқан жері: Талғар маңы Алпамсадай арысым едің .. Қаңбақтай жеп-жеңіл боп қаусап қалғаның-ау!-деп, ауру інісін төсектен көтеріп алатын балуан денелі жігіттің күйінуімен оқиғасы басталатын М.Ә шығ : Қараш-қараш оқиғасы 1927 М.Ә қорғансыз, панасыз адамдардың тағдыры жайлы жазған шығармаларының бірі: Қараш-қараш оқиғасы М.Ә ескі қазақ ауылындағы әлеуметтік теңсіздік мәселесін қозғаған повесі: Қараш-қараш оқиғасы Шығармадағы кейіпкерлер Жарасбай,Бақтығұл, Тектіғұл, Сәт, Сәлмен, Қатша образдары кездесетін М.Әу шығарм :Қараш Қараш оқиғасы М.Әу-тің Қараш Қараш оқиғасы шығармасындағы «Мен бүгін бір бұғы атып келемін»деп айтқан кейіпкер: Бақтығұл М.Әу шығ-да адам мекендемес тау жоталарында қашқынның күнін кешіп, ған жуынан өш алмаққа бел буған кейіпкер: Бақтығұл М.Әу-ң Қараш -Қараш оқиғасындағы Бақтығұлға қамқор болғансып, барымташы ұры жасайтын болыс: Жарасбай М.Әу -ң Қараш -Қараш оқиғасында Жарасбайдың Бақтығұлды ұстап беру себебі: Өзінің басын, болыстығын құтқару үшін М.Әу-ң Қараш-Қараш оқиғасындаБақтығұл Жарасбай болысты қай кезде атып өлтіреді?: ТОқалын ұзатып алып келе жатқанда М.Ә-ң Т.Рысқұлов тағдырының бір кезеңі бейнеленген шығ: Қараш -Қараш оқиғасы «Ауылдан абақты жақсы»,- дейтін М.Әуезовтың бала кейіпкері: / Сейіт/ прототипі- Т. Рысқұлов Оқуға ұғымды,ерекше талапты момын қара бала болашақ заманның белгісіз бір жарығына осы абақты ішінде сенген көңілмен күн санап ер жетіп келе жатты. М.Ә-ң осылай аяқталатын туындысы: Қараш-Қараш оқиғасы М.Әуезов шығармасы: Өскен өркен ром.аяқталмай қалған. Түркістан солай туған 1955, Индия очерктері 1958 , Өскен өркенром авт : М.Әуезов Индия очерктері 1958, Америка әсерлері 1960 атты туынд: М.Әуезов Абай жолы роман-эпопеясы: жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|