1 ДӘріс электрондық ЖҰптарды тебу теори0ясы

КЕСТЕ. Валенттік орбитальдағы электрондық жұптарының q сандарына тәуелді орталық атомның (А) байланыстарының конфигурациясы

жүктеу/скачать 1,48 Mb.

бет	3/5
Дата	27.11.2023
өлшемі	1,48 Mb.
	#129739

1 2 3 4 5

1 КЕСТЕ. Валенттік орбитальдағы электрондық жұптарының q сандарына тәуелді орталық атомның (А) байланыстарының конфигурациясы.

Коорд. число	Тип гибридизации	конфигурация	Молекулада атомдардың орналасуы	Мысалы
2	sp	сызықты		BeCl2, CO2, HCN
	pd	сызықты	↑
	sd	буршты
3	sp2	тригональды		BF3, BCl3, NO3-, HgI3-, CdCl3-
	sd2, p2d	тригональды	↑
	spd	Дурсымес ұшьурш

Коорд. число	Тип гибридизации	конфигурация	Молекулада атомдардың орналасуы	Мысалы
4	sp3	тетраэдрлы		CH4, CCl4, XeO4, HgI4-, BF4-
	pd2	тетраэдрлы	↑
	p3d, pd3	Дүрсымес тетраэдр
	sp2d	тетрагональды		[PdCl4]2-, [Pt(NH3)4]2+
	sd2, p2d	тетрагонадьлы	↑

Коорд. число	Тип гибридизации	конфигурация	Молекулада атомдардың орналасуы	Мысалы
5	p2d3	пентагональды		CH4, CCl4, XeO4, HgI4-, BF4-
	sp3d	пирамедальды	↑	Sb(C6HC5)5
	sp2d2, sd4, pd4, p3d2	пирамедальды	↑
	sp3d	Тригональды бипирамедвльды		PF5, PCl5, SbCl5
	spd3	Тригональды бипирамедвльды	↑

Коорд. число	Тип гибридизации	конфигурация	Молекулада атомдардың орналасуы	Мысалы
6	sp3d2	октаэдрльды		SF6, PF6-, SiF62-
	sp3d2	Тигональды-призмалық Тигональды-призмалық	↑
	sp2	Тригональды бипирамедвльды	↑

ВОЭЖТ теориясының дамуы және мысалдары

Бір байланыс түзуге қатысатын орбитальдардағы электрондардың жұптарына қарағанда, жұпталмаған электрондық жұптар үлкен көлем алады. Берілген валенттік қабықшадағы электрондық жұптардың тебу күші келесі ретпен төмендейді: бөлінбеген жұп — бөлінбеген жұп (Е — Е) > бөлінбеген жұп — байланысқан жұп (Е—X) > байланысқан жұп — байланысқан жұп (X—X).

Гиллеспи әдісінің ережелері

1 ЕРЕЖЕ
Бөлінген және жалғыз Электрон жұптары бір-бірінен мүмкіндігінше алыс болатындай етіп орталық атомның айналасында орналасады
1 ЕРЕЖЕ
Бөлінген (байланыстырғыш емес ) электрон жұбы бөлінген (байланыстырғышқа) қарағанда үлкен көлемді алады

Гиллеспи әдісін қолдану

NH3 молекула Барлығы 8е

АВ3Е типі:
А-орталық атом
В-байланысқан электрондық жұптарды лиганд (2с-2е байланыс)
Е-байланыстырылмағандар электрондық жұптарды
Геометрия:тригоналды пирамида

Гиллеспи әдісін қолдану

Эквивалентті позициядағы ең аз электротерістігі топ (жалғыз жұп ретінде)

Тең емес атомдардың әсері

Идеалды тетраэдрде 109,5 о

Гиллеспи әдісін қолдану

2. Лигандтың электртерістілігі өскен сайын байланыстың түзілуіне қатысатын электрондық жұптардың көлемі төмендейді.
Мысалы - молекуласы
3. Бір байланыстың электрондық жұптарына қарағанда екі байланыстың екі электрондық жұбы немесе үш байланыстың үш электрондық жұбы үлкен көлемді алады.
Мысалы, S02 (k) молекуласының формасын анықтау үшін күкірттің валенттік қабықшасындағы алты электронның екеуі π- байланысты түзуге жұмсалатынын ескеру қажет. Қалған төртеуінің екеуі оттекті атомдардың жұптаспаған электрондарымен а – байланыс түзеді. Сонымен, 4 кестедегі мәліметтерге сүйенсек, үш электрондық жұптардың қабаттарының салыстырмалы орналасуы бұрыштық конфигурацияға алып келетінін ескеру қажет.

Толықтырулар

1 ЕРЕЖЕ
электрондық жұптың алатын көлемі лигандтың электрөткізгіштігінің өсуімен азаяды
2 ЕРЕЖЕ

2 ЕРЕЖЕ

Қос электронды байланыстың екі жұбы қарапайым байланыстың бір жұпына қарағанда үлкен көлемді алады

2 ЕРЕЖЕ

Алдыңғы тарауларда белгіленгендей, теория тек ауыспалы емес элементтердің, яғни ішкі электрондық қабаты толық толтырылмаған молекулаларының құрылысын сипаттауға қолданыла алады. Мұндай қабаттардың бар болуы, мысалы, ауыспалы элементтердің атомдарындағы d – электрондары остовтың электрондық таралуының сфералық симметриясының ауытқуына алып келеді. Бұл, өз кезегінде, орталық атомға қатысты кеңістіктегі электрондық жұптардың қабаттарының таралуы (1)-ші қатынасқа нақты түрде бағынбайтынына алып келеді. Бұл ауытқулар әсіресе d-қабаттындағы электрондардың санының (6-9) көбеюі кезінде көрінеді.

ВОЭЖТ теориясының кемшіліктері және оның
болжауларынан ауытқулары
.

2. Төменгі периодты элементтермен түзілетін байланыстардағы d-орбитальдардың қатысуында ВОЭЖТ теориясының негізінде күтілетін геометриядан ауытқиды. Сілтілік жер металдардың галогенидтерінің молекулаларындағы бұрыштық бұрмалары ең жақсы белгілі мысал болып табылады. Бұл ауытқулар 6 кестеде көрсетілген.

6 Кесте. Сілтілік жер металдардың галогенидтерінің MX2 молекуласындағы байланыстардың конфигурациясы (с – сызықты, у – бұрышты конфигурация)

жүктеу/скачать 1,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5