1 дәріс. Педагогикалық психология – ғылыми білімнің пәнаралық саласы ретінде (2 сағ)
дәріс. Оқу педагогикалық еңбектестік (2 сағ)
жүктеу/скачать 488 Kb.
|
лекция Документ Microsoft Office Word (2)
| 12 дәріс. Оқу педагогикалық еңбектестік (2 сағ)
1.Оқу еңбектестіктің жалпы сипаттамасы. 2.Еңбктестік қазіргі күннің беталысы ретінде. Педагогикалық іс – әректтің маңызы Уақытты бос µлтіру – бұл µз-µзіңді µлтіру. Д. Пекк Іс-әрекет арқылы әлемді µзгертуге бағытталған µндіріске немесе шыққан нәтижеге анықталып ақиқатталған рухани немесе материалдық мәдениет азығы – субъектінің белсенділігін түсіндіреді. Іс-әрекет – адамның қоршаған болмысқа (шындыққа) белсенділігін тудыратын маңызды форма. Оған бізді ақыл-ой, дене еңбегі, материалдық және рухани қажеттіліктер талаптандырады. Еңбек бµлінісі болғаннан кейін тәжірибелік және теоретикалық (ақыл-ой) іс-әрекетті айқындап-ажырата бастадық. Қол жеткен сәттілік болсын десеңіз іс-әрекеттің үш міндетті шартын біліңіз: - мақсат, - табыс (жетістік) құралы, - µз еңбегіңізден күтетін нәтиже. Іс-әрекетке қызығушылық, бейімділік, жауапкершілік міндетін саналы түрде түсінуі түрткі болуы мүмкін. Адам іс-әрекетінде бастысы мынандай мотив алға шығады: не үшін біз еңбектенеміз. Мотив заттық (материялық) және µте оңды (идеальный) қабылдауға берілгендей сондай-ақ, тек қиялда ғана бар болатындай болуы мүмкін. Бастысы – соның артынан сол және басқа да қажеттіліктер тұрады. Іс-әрекет бұлағы болу, оған талаптану әсерленушіліктің дәлелі ретінде алға шығады. Мотив деп әрқашанда әсерленушіліктің жеке тұлғаға байланыстылығын айтады. Бір мотив әрекет туғызады, сондай-ақ оған жеке мағына береді. Ол мотивтер мағыналы бейне деп аталады. Басқа солармен бірге қатар және орындаушы роль түрткі факторлары (жағымды немесе жағымсыз) мағыналы бейне функциясынан айырылған және оларды шартты түрде мотив стимулы (ынталандыру) деп атайды. Мотивті бірінші (табиғи қажеттілікті қанағаттандыру) және екінші (материалды, рухани, әлеуметтік жоба) деп ажыратамыз. Адамның іс-әрекет мақсаты жақын сондай-ақ, анайы, алыс және перспективалы болуы мүмкін. Іс-әрекет құралы: - тілдік, -мәліметтік (кµрнекі құралдар, муляждар-заттың формасын дәл беретін бедер), ақыл-ой еңбегін қабылдау. С.Б. Каверин биологиялық, әлеуметтік және µте оңды қажеттіліктерді ажыратады. Биологиялық қажеттіліктер – адамның даралық және түрлік болуын қамтамасыз етуге бейімдейді. Биологиялықтың қатарына адамның ең қысқарақ, жеңіл және оңай, қарапайым жолмен µзінің мақсатына жетуге талаптандыратын күшті үнемдеу қажеттілігі де жатады. Әлеуметтік қажеттіліктер – бұл қажеттілік анықталған әлеуметтік топқа жатады және одан белгілі орын алу, айналадағылардың жақын тартуы мен назар-ықыласын пайдаланып, олардың сый-құрметі мен махабатының нысаны болуы. ¤зінің құқықтық дегенін істеу қажеттілігіне алып келетін әлеуметтік қажеттілігі - µзінің міндеттерін орындау қажеттіліктерімен қарама-қарсы және дәл сол уақытта бірлесіп әрекеттеседі. Осы және басқа қажеттіліктердің күші (“µзіңе” және “басқаларға”), олардың қанағаттануы әлеуметтік нормалармен бақыланады. Бұл нормалар тарихи, экономикалық, ұлттық және басқа факторлардың күрделі арақатынасының нәтижесінде туындайды. ¤те оңды қажеттіліктер (идеальные потребности) – бұл қоршаған әлемді бүтін және жеке бµліктерін тану, ондағы µзіңнің орныңды, µзіңнің ЖЕР бетінде болуыңның белгіленуі мен мағынасын тану қажеттіліктері болып табылады. Барлығы біркелкі мақсаттан тыс бағынышты болатын тоталитарлық қоғамның (мысалы, коммунизмді құру) тәртібінде адамның µте оңды қажеттіліктері мемлекетпен басылады және кµлеңке тұсқа шегінеді. Бұл қажеттіліктер тобының әрқайсысы әрекеттің сәйкес келетін түрлерін шығарды: заттық, µндірістік, рухани және әлеуметтік Адамдық әрекетте әрекеттің мотивациясына басты назар аударылады. Мотивацияның қалыптасуының 2 механизмі бар. Біріншісі – стихиялы (ұйымдастырусыз) және тәрбиешінің ұйымдастыруымен қалыптасқан арнайы оқу және еңбек әрекетінің және µзара қарым-қатынас жеке жағдайлы талапты таңдаулы маңыздандырады, яғни ол біртіндеп тұрақты мотивациялы білімгі µтеді. Бұл механизмнің қалыптасуы “тµменнен жоғарыға” қарай болады. Екінші механизм (“жоғарыдан тµмен”) – оған дайын формада талапты, мақсаттарды, идеалдарды, тұлғаға бағытталған мазмұнды, тәрбиелік кµрсеткішті меңгеруден тұрады, яғни тәрбиеленуші µзі ішкі түсінікті біртіндеп сыртқы қабылданған және шынайы әрекеттікке айналдыруы керектігі – тәрбиеленушінің түсінігінше µзінде қалыптасуы керек (“құндылықтың интериоризациясы”). Тұлғаның мотивациясы жүйелері толыққанды қалыптасуы үшін µзіне екі механизмді де қосуы керек. Барлық талапты әрекеттікке тµрт мотивациялы фактормен қиюластыруға болады: - әрекеттің тікелей (тура) соңғы нәтижесі; - сыйлық беру мотивациясы - еріксіз тәрбие, күшпен бағыну жолымен құрбандықтан аулақ болу; - іс-әрекет процесінің µзіндік тартымдылығы. Іс-әрекет мамандықтан тәуелсіз басқа: бухгалтерлік, педагогикалық, инженерлік, медициналық, конструкторлық, ізденушілік және т.б. түрде болады. Іс-әрекет мазмұнына байланысты да ажыратылады: - білімдік, - танымдық, - зерттеушілік, - коммуникативтік - µзгертілгендік. Іс-әрекет түрлерін сыныптау әртүрлі белгілерімен, әр түрлі бағытта (позицияда) жүзеге асуы мүмкін. Адамның іс-әрекетінің ішінен тµрт негізгі түрі бµлінеді: - еңбек, - қарым-қатынас, - ойын, - оқу. Танып-білу іс-әрекеті негізінен – білім алудың не туралы немесе кім туралылығында. ¤згертілген іс-әрекет – ол µзін, қоғамды әбден жетілдіру. Зерттелген іс-әрекет – бүгінгі құпияны танып-білу. Коммуникативті іс-әрекет – ол қарым-қатынас, білім алу. Іс-әрекетте шығармашылық мінез болуы мүмкін. Егер адам µзінің іс-әрекетіне жаңа элементтерді енгізсе – бұл шығармашылық болып табылады. Шығармашылық (креативность) – бұл адамның жұмысқа жоғарғы, ең күрделі, белсенді формасын тудыратын қатынас болып табылады. Қандай да бір шығармашылық іс-әрекет жеке қабілетпен байланысты. Адамның физиологиялық және психикалық сапалары мамандықтың талабына сәйкес келгенде ғана адам сәтті еңбек ете алады. Шығармашылық қабілет –бұл ассоцациалауды (ойға байланыстыруды), қиыстыруды білу, жаңа анықтамалар беру, ескі түсініктің негізінде жаңа түсінік беру, басқалар ақиқатты елемегенде ойыңды бір сәтте жинақтап алып, қарапайым элементтердің µзара байланысында ақылды-ойланылған құбылыс жүргізе білу үшін керек. Адамның іс-әрекет түрлерін сыныптағанда ерекше орынды педагогикалық іс-әрекет алады. Кеңес заманында ол бір қырынан қарастырылды, субъект-объектілік қатынас бағытында мектепте: мұғалім – педагогикалық іс-әректтің субъектісі, оны ұйымдастырушы және бастаушы, ал оқушы – педагогикалық ықпалдың енжар объектісі. Мектептің мақсаты жарқын болашақ үшін палуандарды тәрбиелеу және оларға белгілі білім беуді, шеберлікті, дағдыландыруды жалғастыру болды. Ешқандай да шығармашылық, ешқандай да мұғалім мен баланың бірлескен ісі шынайы мектепте болған жоқ. Ресей білім берудің жаңартылған жүйесінде еркін, µнегелі, рухани бай, адамгершілікті, дағдыланған, шығармашылықты жеке адамды тәрбиелеу – негізгі приоритетті мәселе болды. Бұл тек педагог пен оқушының қарым-қатынасы, олардың бірлескен шығармашылығында, µзара әсерінде және бірін-бірі дамытуында ғана мүмкін. Баланың жеке басы оның мектеп µміріндегі мәнділігі қазіргі күні педагогтың тұлғалылығымен теңестіріледі. Бала – педагогикалық мәдениеттің жоғарғы құндылығы, әлемнің бірегей сирек құбылысы. Оның µмірі µте құнды: оның шығармашылық потенциалы шексіз, оның рухани байлығы шексіз бітпейтін қызықты. Мектептегі педагогтың барлық әрекеті осы постулаттардан (сипаттауды керек етпейтін жорамал) µтуі керек. Біз табынып келген нәрсені µртеуге және біз µртеген нәрсеге табынуға тура келеді… жүктеу/скачать 488 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|