1. ДӘріс сабақтары дәріс № Картография пәні оның зерттеу әдістемелері
Дәріс № 14 Картография және геоинформатика
жүктеу/скачать 1,29 Mb.
|
1. ÐÓÑÑÑ ÑабаÒÑаÑÑ Ð´ÓÑÑÑ â ÐаÑÑогÑаÑÐ¸Ñ Ð¿ÓÐ½Ñ Ð¾Ð½ÑÒ£ зеÑÑÑÐµÑ ÓдÑÑÑÐ
| Дәріс № 14 Картография және геоинформатика
14.1 Геоақпараттық жүйе Геоақпараттық жүйеде мәліметтер негізінің көзі – ақпаратпен қамтамасыз ету. Мұнда жобаларды ақпаратпен қамтамасыз ету үшін жалпы құнының 90%шығынын қажет етеді. Геогарафиялық карталарды материалдардың көзі үшін пайдалану мәліметтер базасында ыңғайлы және тиімді. Бірінші мұнда атрибутты сипатамалар; Картографиялық көздерден алынған мәліметтер; екіншіден кеңістікті бейнелеу; Үшіншіден қазырғы кезде матириалдарды цифірлік пішіндерге айналдыру технологиясы. Картографиялық көздер ерекшелігі - жалпы географиялық және Топографиялық карталар, жүздеген тематикалық карталардың болуы. Жалпы географиялық карталар топографиялық (масштаб 1: 200 000 және одан да ірі), жалпы топографиялық (1:200 000, 1: 100 000) және жалпы әртүрлі карталар (жер бедері, гидрография, топырақ өсімдік жамылғылары), шаруашылық обьекттер, шекара , коммуникация сызығы. Геоинформатикада бұл карталар екі мақсатта қолданады: біріншісі жергілікті жер туралы, ал екіншісі кеңістіктің тематикалық байланысы туралы ақпаратты алу. Мұнда фотокартаарды және ғарыш фотокарталарын жатқзуға болдаы. Аэро және фототүсірімге қолданады. Тематикалық карталарға табиғат, халық және т.б. карталар жатады. Табиғат картасы бұл карта тематика жағынан әртүрлі жер бедері, жердің ішкі қойнауы, мұхит түбі, метеорологиялық, гидрологиялық, геобатаникалық, зоографиялық, ландшафтық, физикалық карталар жатады. Халықтың қоныстану картасы. Халықтың қоныстану картасы келесідей бөлінеді: Территориясы, халықтың орналасуы, этнографиялық және антропологиялық халықтың орналасуы демографиялық сипатаммасы экономикасы бойынша бөлінеді. Экономикалық карта. Әлеуметтік экономикалық тематикалық карта ішінде әртүрлі. Мұнда көбінесе өндіріс карталарын көрсетуге болады. Ол өндіретін өңделетін өндірістік салаларына ауыл -шаруашылық карталарға бөлінеді. Кеңінен пайдаланатын карталардың бірі табиғи ресурстық карта, ауыл шаруашылығында жануарлар орман шаруашылық, ғылыми карта халықтың қызмет етуі – қоныстау карталары. 1990ж Ресей жалпы геогрфиялық, топографиялық , геологиялық карталардың цифірлік түрлері жасалынды. Бұл жұмысты өткізу үшін Ресткартография геоинформатикалық орталығы салынды: Солтүстік батыс геоинформатикалық сібір ақпараттық Орал геоақпаратық және Дальгеоақпаратық орталықтары. Жұмыс қортындылары цифірлік картографиялық ақпараттық мемлекеттік геоақпараттық орталығында сақталады. Цифірлік карталарды шығарумен арнайы ұйымдар айналысады: Олар ArcInfo, ArsView (ESRI, Inc), Геоақпаратық жүйе Паркі (Ланеко), GEOGRAPH (GeoDrak) ЦГИ ИГ РАНН. Қазіргі карталар МПР Ресейде негізгі НИВЦ орталығында шығарылады. Цифірлік карталардың жасаудың көлемді жұмыстары Ресейдің көптеген қалаларында жасалады. Олар: Мәскеу, Санкт-Петербург, Новосібір, Казань, Уфа, Нижний Новгород, Сургут, Таганрог, Находка және т.б. Көп жағдайда карта жасаған кезде растрлық – векторлық технология қолданылады. Қолданылатын программа өнімдері: ArcInfo, ArsView, MapInfo, Professional, Mikrostation және т.б. Карта сериялары және кешенді атластар негізгі рөл атқарады, мұнда мәліметтер жүйелік біркелкі пішінге проекция масштабы, генерализация дәрежесі және де басқа параметрлер бойынша келтіріледі. Бұл карта жинақтары әсіресе тематикалық базасын шығаруда ыңғайлы. Белгілі карта сериялары жоғары мектепте Мәскеу Мемлекеттік Университетінде кешенді картографиялық лабораториясында жасалған. Ол карталардың серияларына байланысты әртүрлі тематикалық карталар болады. Цифрлік картографиялық негізгі ақпарат көзі болып интернет табылады. Мұнда екі бағыт жүреді, олар мәліметтерді сату және мәліметтерді ресурс ретінде өзінің жарнамасын орналастыру. Бірінші сегментке мысал ретінде Ингит, С-мар фирмалары, ал екіншісінде – е-atlas.ru және nakarte.ru. жатады. Геоақпараттық негізгі мәліметтер көзі болып дистанциалық зондылау табылады. Ол ғарыштан ( спутникпен түсіру жүйелері), авиациялық базалау (ұшақ, ұшқыш) жүргізіледі. Контактсыз түсіру түрлеріне теңіздік және жерді базалау әдістері жатады. Мысалы фототеодолитті түсірім, сейсмикалық және де теңіз түбінің бедерін гидрологтар арқылы гидроакустикалық түсіру. жүктеу/скачать 1,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|