Клиникалык көрінісі және диагностикасы.Барлык кез келген ауыр механикалык жаракаттар кезіндегідей, наукастар кеуденін зақымдалған бөлігіндегі қозғалғанда, жөтелгенде және терен дем алканда кушейе түсетін қатты ауырсыну сезіміне шағымданады. Өкпенің тіні закымдалған кезде ентігу, жиі жөтел және кан қақыру байқалады. Плевра куысына көп мөлшерде, қарқынды түрде кан кеткен кезде пульстің жиілеуі, артериялык қан қысымының төмендеуі, тері түсінің бозаруы, қантамырлык агане тыныс алу жеткіліксіздігі және шоктың белгілері туындайды. Кеуденің жұмсақ тіндері зақымдалған және кабырғалар сынған тұста канұюлар (гематома) жиі байкалады. Осы аймақтарды сипап карағанда, әсіресе қабырғалар сынған кезде айқын білінетін, катты ауырсыну сезімі байкалады. Кейде сүйек сыныктарының крепитациясы аныкталады. Өкпе тіні закымдалған кезде, кеуде куысының жұмсақ тіндерінде жинақталған ауаға тән крепитацияга байланысты теріасты эмфиземасын аныктауга болады. Кеуде куысы каңкасынын, өкпенің және кантамырларының көптеген, ауыр зақымданулары кезінде қан кетудін, тыныс алу және қанайналым жеткіліксіздігінің, пневмо- және гемоторакстын белгілері айкын аныкталады. Олардын клиникалық симптоматикасы төменде келтірілген. Бронхтар мен кеңірдектің кішігірім жарылулары кезінде біршама уакыт бойы наукастардың жағдайы қанағаттанарлық күйде калуы мүмкін, ал закымданудын алгашкы белгілері айтарлыктай кеш мезгілдерде, закымдалған бронх куысы тарылуын тудыратын, тыртықтың түзілуі салдарынан пайда болады. Диагнозды бронхоскопия кезінде алынған нәтижелерге сүйеніп кояды, ягни, трахеяның немесе бронхтың жарылуын аныктайды.
EMI.Кеуде қуысының кез келген жарақаты кезінде дәрігердін ен бірінші максаты - ауырсыну сезімін басу. Одан ары зақымданудың сипатына қарай баска шараларды іске асырады. Ішкі ағзалардың зақымдануынсыз қабырғалар сынығы және жұмсақ тіндердің соғылуы кезінде ауырсыну сезімін басу және тыныштык берумен шектелген жеткілікті. Гемоторакс және пневмоторакспен қосарланған ішкі ағзалардың закымданулары кезінде айқын байқалатын ентігу, тыныс алу және жүрек- кантамырлар жеткіліксіздігі туындайды (шок). Бұндай жағдайларда шокпен, кан кетумен, жүрек-өкпелік жеткіліксіздікпен күресу үшін реанимация мен интенсивті терапиянын барлык шараларын колдану қажет. Осы кезде колла- бирленген (беріскен) өкпені жазу, трахеобронхиалдык өткізгіштікті калпына келтіру және плевра куысының инфекциялануының алдын алуга багытталган плевра куысындағы қан мен ауаны дер кезінде, тұрақты түрде аспирациялаудың манызы ерекше сипатка ие болады. Ол үшін плевра куысын диаметрі 15 мм кіші емес дренаж түтігімен дренаждауды ұсынады, ал аз ғана мөлшердегі кан мен ауа жиналғанда, теспе жасаумен шектеледі. Осымен бір мезетте жогалткан каннын орнын толтыру, кышкыл-сілтілік жағдайды және су-электрлік балансты калыпка келтіру және шокқа карсы кажетті шараларды жүргізу керек.