1. Дін әлеуметтік құбылыс ретінде, оның қоғамдағы орны мен атқаратын қызметі
жүктеу/скачать 19,62 Kb.
|
Әлеуметтану
|
1.Дін әлеуметтік құбылыс ретінде, оның қоғамдағы орны мен атқаратын қызметі Дін индивидтердің кейбір психологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру барысында маңызды әлеуметтік қызметті атқарады. Э. Дюркгейм «діни өмірдің қарапайым түрлері» (1912 ж.) атты еңбегінде, адамдар өз өміріндегі қоғамдық билікті мойындағаннан гөрі дінге сенуді жөн санайды дейді. Қоғамдық өмірді қолдай отырып, оның құрылымы мен нормаларын бейнелейді. «Біз өзіміз ойлап таппаған тілде сөйлеп, өзіміз шығармаған құралдарды пайдаланамыз... Өркениеттің мұндай сыйын біз қоғамнан аламыз» – деген Э. Дюркгейм. Бірақ әрбір кезектегі ұрпақ бұл нәрселерді дайын күйінде алады, оларды қайта жасамайды, өйткені қандай да бір тылсым жоғары күш бар және ол тылсым дүние оған емес қоғамға берілген. «Адам өзінен тәуелсіз қандай да бір белсенді күштердің бар екендігін сезінеді және бақытты тағдырды иеленуге мүмкіндік беретініне сене отырып, оны сол қалпында сақтап өзіне берілген күшті, жоғары бағалауға тырысуы ықтимал». Э. Дюркгейм өзінің қорытындысына австралиялық тайпаның тотемдік дінін зерттеу негізінде келді. Тотем – қасиетті саналатын табиғаттан берілген символ (мысалы, жыландар немесе кеңгіру). Әрбір тотем туысқандық топтың немесе кланның символын көрсеткен. Кландар қоғамның негізгі бірлестіктері болса, ал тотем – клан бірлігінің символы, елтаңбасы болған. Кланның өзіне бас игеннің орнына, оның мүшелері тотемге бас иген. 2.«Мәдениет» ұғымы, мазмұны, түрлері Мәдениет – адамның өз қолымен, ақыл-ойымен жасағандары және жасап жатқандарының бәрін түгел қамтиды. Жай ғана сауат ашудан және тазалық ережелерін сақтаудан бастап, өмірдің асқан үлгілі шығармаларын жасағанға дейінгі ұғымды қамтып жатқан – мәдениет саласының өрісі кең. Мәдениет – адам әлемі. Мәдениет көріністерінде адамдық парасат, ақыл ой, ізгілік пен әдемілік заттандырылып, игіліктер дүниесі құралған. Сонымен бірге мәдениет адамды тұлға деңгейіне көтеретін негізгі құрал.Әл-Фараби айтқандай, адам – «хайуани мадани», яғни, адам мәдениетті жан. Адам – табиғат туындысы және ол үшін табиғи орта мәңгілік қажеттілік болып қалады. Мәдениет туралы өндірістік шеберліктің, кәсіби еңбектің бір түрі ретінде айтуға болады - біз еңбек мәдениеті, футбол мәдениеті және тіпті карта ойыны мәдениеті сияқты өрнектерді қолданамыз. Көпшілік үшін мәдениет дегеніміз, ең алдымен, адамзаттың бүкіл тарихи дамуындағы адамдардың рухани қызметінің саласы. Мәдениет әрқашан ұлттық, тарихи, өзінің шығу тегі мен мақсатына байланысты, ал тұжырымдамасы - әлемдік мәдениет - сонымен бірге өте шартты және ұлттық мәдениеттердің жиынтығы ғана болып табылады. Әр түрлі мамандықтағы ғалымдар - тарихшылар, өнертанушылар, әлеуметтанушылар, философтар - әлемдік мәдениетті барлық ұлттық, әлеуметтік, нақты тарихи көріністерімен зерттейді. 3.Мәдениеттің қоғамдағы орны мен ролі Мәдениет адамды рухани қалыптастырады. Мәдениеттің бұл функциясы оның негізгі мазмұнымен тікелей байланысты. Жеке адам — өзі өмір сүріп жатқан қоғамның, нақтылай айтсақ, сол қоғам жасаған мәдениеттің туындысы. Мәдениет сабақтастырушы функция атқарады. Қоғамда ұрпақтар жалғастығы мәдени мұраларды игеру, қабылдау және шығармашылықпен дамыту арқылы жүзеге асады. Мәдениеттің танымдық функциясы, негізінен, оның біліммен арақатынасынан туындайды. Білімділік — мәдениеттіліктің маңызды алғышарты. Дегенмен бұл екі ұғымның арасында белгілі алшақтык та бар. Ғылымның бет алды дамуы, шектелмеген техникалық әрекет мәдениетке үлкен нұқсан келтіруі мүмкін. Мәдениеттің реттеуші функциясы оның адамның бойында болуға тиісті сапалықтарды барлық жағынан реттей алуынан көрінеді. Мәдениетті адам — білімі өз заманының деңгейіне, киімі сол кездегі сән үлгісіне, мінезі сол қоғамның адамгершілік талаптарына сай келетін адам. 4.Мәдениеттің формалары 1) Жоғары немесе элиталық мәдениет - қашықтық жаппай нысандар Көркемдік фактілер (үлгілер) бейнелеу өнері, классикалық музыка және әдебиет, моральдық қорлау және ғылыми стандарттар) элита үшін құрылған және оны тұтынатын; 2) халықтық мәдениет - фольклор, утилитарлық-сиқырлы-моральдық және эстетикалық қызметтің синхретизмін ұсынады (ертегілер, әндер, кеден) 3) Жаппай мәдениет - бұқаралық ақпарат құралдарының даму процесінде болып, массаға репликталған мәдениет және масса тұтынады. 5.Мәдениеттің негізгі элементтері Негіз болған кезде философиялық талдауМәдениет құрылымы жайт, білім объектісі ретінде, кез келген ұлттық немесе сынып ерекшеліктері, жас немесе кәсіби сипаттамалары ретінде қарастырылады. Егер мәдениеттің өзі сапа болса адам өмірі, оның деңгейі сандық түрде айтуға және индикаторлар кешенін қамтиды: өндірістің табиғаты мен ұйымдастырылуы, меншік нысаны, меншік нысаны, билік сипаты, әлеуметтік құрылымы. Мәдени деңгей дегеніміз - жеке тұлғаның, команда немесе белгілі бір қызмет түрлері немесе мінез-құлықтың жекелеген түрлері, бұрынғы ұрпақтардың мәдени құндылықтары, өсіру индексі немесе даму деңгейі. жүктеу/скачать 19,62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|