31. Шәкәрім Құдайбердіұлының адам өмірінің мағыналы бағдарлары туралы экзистенциалды рефлексиясы (өзіне үңілуі) Экзистенциалды рефлексия-проблемалық жанжалды жағдайды шешуде жүзеге асырылатын күрделі көп функциялы механизм. Экзистенциалды Рефлексия мыналарды қамтиды: жеке тұлға үшін жағдайдың күрделілігін бағалау, шешім процесінің барысы мен аяқталуын бағалау, жағдайды кеңейту, жеке тұлғаның семантикалық бейнесін құру және шыдамдылықты қабылдау үшін қажетті тірек мағыналары мен семантикалық байланыстарды анықтау, ішкі рефлексиялық қақтығыстарды құру және жеңу, жеке тұлға санасының семантикалық өрісін кеңейту және тереңдету болып табылады. Шәкәрім-теологиялық идеялар, синкретизм мен мистицизм, озық ғылыми және антропологиялық білім біріктірілген философиялық рефлексияның ерекше құбылысы. Шәкәрім философиясының басты тақырыбы-адам, ол ойшылдың рухани ізденістері мен ой-толғамдарын жинақтайды. Философ адамның рухани болу жолын қатты іздейді, бұл мақсат адам өмірінің негізгі мазмұнымен, оған абсолютті енгізілген рухани заңдарға сәйкес дамып келе жатқан әмбебап адамның болуын негіздеумен анықталады.
32. М.Хайдеггер онтологиясы. Жалған және нағыз тіршілік Адам өмірін зерттеуде Мартин Хайдеггердің өмір философиясы тұжырымдамасы маңызды орын алады . Хайдеггердің философиясы, бір жағынан, классикалық неміс философиясының ең жақсысын жинақтады, екінші жағынан, қазіргі Хайдеггердің Э.Гуссерль, в. Дилтей және К. Ясперстің (немесе басқаша: "феноменология", "өмір философиясы" және "экзистенциализм") өмір философиясы тұжырымдамаларының күшті жақтарын енгізді. Осы жинақтаудың нәтижесінде Философия тарихындағы маңызды кезең болған қуатты және тәуелсіз "Хайдеггер философиясы" пайда болды. Мартин Хайдеггер неміс экзистенциализмінің теориялық негіздемесіне және Дж. Сартр арқылы француз экзистенциализмінің қалыптасуына шешуші әсер етті. М. Хайдеггер болмыс мәселесін философиялық рефлексия саласына қайтару тақырыбын талдаумен айналысты. Өз болмысының ешнәрсеге бағытталғанын терең сезініп, ойға батқанда, өзіңнің ақырыңды толық сезгеніңде, өлімге тура қараған сәтте ғана адам Болмыс туралы сұрақты айқын қоя алады деді. Хайдеггердің ойынша, болмыс мәселесі өлім табалдырығында тұрған, ешнәрсеге бағытталған өзінің шарасыздығын сезген адамға қатысты ғана маңызды. Бұл болмыс мәселесін сұрауды Хайдеггер терминологиялық тұрғыда «Осы арадағы болмыс» (Dasein) немесе «фундаментальдық онтология» деп белгілейді. Сондықтан адам болмысты қасиетті несібе ретінде қабылдап және аялай сақтауы тиіс. Демек, М. Хайдеггер мен Ж.-П. Сартр «нағыз болмыс» пен «жалған болмыстың» шекараларын айқындайды.
