1. «Электролиттік диссоциация теориясы» тақырыбына қандай пәнді кіріктірген тиімді және оның жолдарын атаңыз
жүктеу/скачать 2,87 Mb.
|
Билет №151. Қандай тақырыптарды оқытуда биология пәнін кіріктіруге болады? Белгілі бір дидактикалық шарттар орындалса, кіріктірілген сабақтар табысты болады. Олар оқу процесінің негізгі мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес болуы және бұрын оқылған материалмен байланысы болуы керек. Биология мен химияның интеграциясының маңызды бағыттары келесі пәнаралық байланыстар болып табылады: – экожүйедегі заттар мен энергияның айналымы туралы түсініктерді қалыптастыру; - жасушаның химиялық құрамын зерттеу; – адам әрекетінің (антропогендік фактордың) қоршаған ортаға әсерін қарастыру. 2. Биологиялық маңызды металдардың организмге түсу жолдарын қарастырыңыз. Талийдің қоршаған ортадан түсуі тотық буының жақсы сіңіріліп,металлды талиидің аз мөлшерді сіңіруі,үшпалылығының аз болуы,тотық шаң- тозаңы,аталған элементтің түздары арқылы болады. Талиидің жақсы ерігіш түздары тыныс алудың шырышты қабаты және альвеоляр қабырғалары арқылы оңай өтеді.Өте сирек кезедесетін элемент болғанымен талий электронды,химиялық өндірісте, ауылшаруашылығында функциональды (ТІ2С03) және зооцидті (ТІ2804) заттар ретінде пайдаланылып,қоршаған ортаға елеулі әсерін тигізуі ықтимал.Талийдің ерігіш түздары ішек-қарын жолдарына түскеннен кейін тез арада қанға түсіп,организмнің басқа мүшелері мен ұлпаларына тарайды,ал ерімейтін тұздары- (ТІ2ТІ303)пероральды жолмен тіпті сіңірілмейді. Қалайының бу не шаң-тозаң күйінде өкпеге түсуінен қауіпті улану болмайды,бірақ өкпеде жиналып өкпенің қабыну процесінің қоздырғышын болдырады.Оны станноз деп атайды,ол аса қауіптілік туғызбайды,өкпе аппаратының фукциональды өзгерісін дереу өзгертпейді де.Мұны қалайы тотығының әсері кезінде байқаған.Бірақ зауыттағы қалайы балқытушыларда эмфизем ауруы мен тамақ ауруының қабынуы болған.Жас келген сайын қалайының қанға жәй сіңірілуінен өкпеде жиналып ,адамның өмір сүру процесіне созылмалы әсер береді.Қалайы тиісті мөлшерде қарынға тағам,әсіресе шырынды сок /ыдыста сақталған жағдайда/,құрамында қалайысы бар қоспалар арқылы түседі.Қалайының ерімейтін қосылыстары ішек-қарында сіңірілмейді,ерігіш қосылыстары да белоктармен қосылдып барып жәй абсорбцияланады.Бұған қарағанда қалайының еківалентті тұздары қалайының 4 валентті тұздарына қарағанда тез сіңіріледі. Қорғасын, қалайы тәрізді р-элементттер қатарына енеді,ол қоршаған ортаны металлмен ластаушылардың кең таралған түрі саналалды, өкініштісі, организмге тиісті мөлшерде ингаляциялық жолмен түсіп жатады. Қорғасынның және оның қосылыстарының щаң-тозаңды құрамы,буы мен аэрозолдарын жұту арқылы қорғасын элементтің мөлшеріне қарай 27...32 % өкпеде жиналып тұруы мүмкін.Өкпеден баяу қанға сіңіріліп, өкпеде қорғасынның жиналуында қалайы тәрізді ерекше құбылыс байқалмайды. Қорғасынның ауадан 40 % абсорбцияланады,60 % организмнен шығарылады.Қорғасынның сульфид,сульфат,хромат тәрізді ерімейтін қосылыстары ішек-қарын жолдары арқылы нашар сіңіріледі.Ерігіш тұздары нитрат,ацетаттар /10 % дейін/біраз мөлшерде жақсы сіңеді.Тағам құрамында кальций мен темір жетіспеушілігнен қорғасынның сіңірулігі артады. Сүрме—3,+3,+5 тотық күйінде келетін р-элемент.Негізінен тұрақты катионды қосылыстар түзеді. Кешенді түзу мүмкіндігі бар.Сүрме қосылыстары өкпеге оңай абсорбцияланады,бірақ тыныс алу жолдарына қиындық келтіреді.Сүрменің 3-валентті қосылыстары 5-валентті қосылыстарына қарағанда аса токсинді болып саналады.Сурьма ішек-қарын жолдары арқылы өте қиын шығарылатын ауыр металлдар қатарында. Көрсетілген мысалдардан барлық металлдар таза немесе қосылыстар түрінде организмге өкпе арқылы түсетінін,кейде ұзақ уақытқа,кейде ерігіштік қаситенің аздығы,кейде өкпе ұлпасының хмимялық қосылыстарды жеңіл қабылдауын көрсетеді.Бұдан шығатын қортынды,ауыр металлдардың ішек- қарын жолы арқылы жәй шығарылуы.Кейде қосылыстарының жақсы ерігіштік жағдайында да сіңірілу шамасы 2...3-тен 10...15 %аралығында. Қоршаған ортада химялық,зиянды,сондай-ақ өндірістік заттардың болуы тері арқылы байланыс түзіп, организмнің бүкіл мүшесінде,теріде жалпы және жергілікті эффектілер туғызуы мүмкін. Көптеген ауыр металл қосылыстарының тері арқылы түсуі-жиі кездесетін факт.Бүл процестің байқалуы қосылыстың физикалық,физика-химиялық күйінен,терімен байланыс жасау уақытының үзақтығына және оның физиологиялық жағдайына,рН,температура,қар тарату т.б байланысты болады. жүктеу/скачать 2,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|