1. Философия білімнің ерекше түрі және рухани қызметтің ерекше түрі ретінде
Жаңа заман философиясындағы таным әдісінің мәселесі
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
1-150 философия
- Бұл бет үшін навигация:
- 148. Классикалық агностицизм. И. Кант.
| 147. Жаңа заман философиясындағы таным әдісінің мәселесі.
Жаңа заман философиясындағы таным әдісінің проблемасы-адамға әлем туралы шындықты білуге мүмкіндік беретін сенімді таным әдісін табу мәселесі. Қазіргі уақытта таным әдісінің проблемасы ерекше өзектілікке ие болды, өйткені осы кезеңде әлем туралы дәстүрлі идеяларды қайта қарауға әкелетін бірқатар ғылыми революциялар болды. Жаңа заман философиясындағы таным әдісі мәселесін шешудің негізгі тәсілдері: Рационализм. Рационалистер ақыл білімнің негізгі көзі деп есептеді. Олар ақыл шындықты тәжірибеге сүйенбестен тікелей біле алады деп сендірді. Рационализмнің негізгі өкілдері: Рене Декарт, Барух Спиноза, Готфрид Вильгельм Лейбниц. Эмпиризм. Эмпириктер тәжірибе білімнің негізгі көзі деп есептеді. Олар әлем туралы білімді тек тәжірибе арқылы алуға болады, ал ақыл тек алған білімдерін өңдеп, жалпылай алады деп сендірді. Эмпиризмнің негізгі өкілдері: Фрэнсис Бэкон, Джон Локк, Дэвид Юм. Сыни рационализм. Сыни рационалистер ақыл мен тәжірибе білімнің тең көзі деп санады. Олар ақыл шындықты біле алады деп сендірді, бірақ егер ол тәжірибеге сүйенсе ғана. Сыни рационализмнің негізгі өкілі: Иммануил Кант. Таным әдісі мәселесін шешу процесінде жаңа заман философтарының алдында тұрған негізгі мәселелер: Ақыл мен тәжірибенің арақатынасы мәселесі. Таным процесінде ақыл мен тәжірибе қалай байланысты? Ақыл тәжірибеге сүйенбестен шындықты біле ала ма? Білімнің сенімділігі мәселесі. Шынайы білімді жалған білімнен қалай ажыратуға болады? Таным әдісін негіздеу мәселесі. Қандай негізде белгілі бір таным әдісі сенімді деп айтуға болады? 148. Классикалық агностицизм. И. Кант. Классикалық агностицизм-бұл әлем туралы шындықты білу мүмкін емес деген философиялық ағым. Агностиктер біздің әлем туралы біліміміз субъективті түсініктеріміз бен тәжірибемізбен шектеледі деп санайды. Классикалық агностицизм философияның дамуына үлкен әсер етті. Ол әлемді сенімді білу мүмкіндігіне күмән келтірді және философтарды біздің біліміміздің табиғаты туралы ойлауға мәжбүр етті. И. Кант-агностицизмнің дамуына айтарлықтай үлес қосқан неміс философы. Ол бізге әлемді білуге мүмкіндік беретін трансцендентальды апперцепция тұжырымдамасын жасады, бірақ біздің тәжірибемізде ғана. Кант біз әлемді ойлаудың әмбебап формалары болып табылатын категорияларымыз арқылы ғана біле аламыз деп сенді. Санаттар біздің тәжірибемізді реттеуге және әлем туралы білім алуға мүмкіндік береді. Алайда, Кант категориялар біздің тәжірибемізден тыс өзіміздегі заттарға қолданыла алмайды деп сендірді. Осылайша, Кант біз өзімізде емес, тәжірибеде пайда болатын құбылыстарды ғана біле аламыз деп сенді. Бұл дегеніміз, біз Әлемнің мәні туралы сенімді білім ала алмаймыз. Классикалық агностицизмнің артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Бір жағынан, бұл біздің біліміміздің табиғаты және олардың қаншалықты сенімді екендігі туралы ойлануға мәжбүр етеді. Екінші жағынан, бұл пессимизмге және әлем туралы білімнен бас тартуға әкелуі мүмкін. жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|